Frjáls verslun - 01.06.1966, Blaðsíða 5

náni tolla á 20 árum, sem íekkst samþykkt strax í
byrjun.
Lengd aðlögunartímans yrði eitt veigamesta
samnmgsatriðiö, ef til sammnga kæmi. Engu er
liægt að spá um, hve langan aðlögunartíma væri
hægt að sernja um, en óvarlegt er að ætla að hann
geti orðið lengri en 10 átr. Yrði eflaust lögð á það
áherzla af EíTA-löndunum að hafa hann styttri
og yrði því að athuga vel, Jivort ekki væri — okltur
aö skaðlausu — hægt að afnema tolla á styttri
tíma fyrir einstakar vörutegundir.
1 sáttmálanum eru ýms önnur ákvæði, sem við
fyrstu sýn líta út fyrir að vera flókin og óþægileg,
en með því að kynna sér starfsemi EFTA undan-
farin ár sést, að í framkvæmd hafa þau ekki valdið
neinum verulegum ágreiningi eða vandræðum. Er
framkvæmd sáttmálans í höndum aðildarríkjanna
sjálfra og engin ákvörðun tekin í málefnum eins að-
ildarríkis nema með samþykki þess.
Méir þykir þó ástæða til að gera nánari grein
fyrir lö. grein sáttmálans um atvinnurekstrarrétt-
indi erlendra aðila, og byggi ég þar á skýrslu við-
skiptamálaráðuneytisins um viðtöl við norska
EFTA-sérfræðinginn, Arne Langeland, sem kom
liingað til viðræðna við opinbera og einkaaðila í
ágúst í fyrra.
I skýrslunni segir m. a.:
„1 sambandi við atvinnurekstrarákvæði EFTA
sagði Langeland, að reginmunur væri á atvinnu-
rekstrarákvæðum EFTA-samningsius og Efnahags-
bandalagsins. Ákvæði lö. greinar EFTA-sáttmálans
um atvinnurekstrarréttindi hefðu þannig í fram-
kvæmd ekki liaft neina breytingu í för með sér í
Noregi. 1 greininni væri það tekið i'ram, að ekki
mætti beita hömlum á leyfi til atvinnurekstrar á
þann liátt, „að dregið væri úr því viðskiptalega
hagræði, sem vænzt Jiefði verið við niðurfellingu
tolla og liafta í viðskiptum milli aðildarríkjanna.“
Þetta ákvæði hefði verið túlkað svo þröngt, að að-
ildarríki EFTA geta á sama liátt og áður haft fulla
stjórn á því, hvaða erlendir aðilar fengju atvinnu-
relcstrarréttindi í hverju landi. í framkvæmd liefði
það verið svo, að ekki hefði veriö talið leyfilegt, að
fyrirtæki stofnuðu til atvinnurekstrar í öðiru að-
ildarríki til þess að sclja framleiðsluvörurnar í sínu
heimalandi. En hins vegar hefði af flestum, þ. á m.
Norðurlöndunum, verið Jitið öðru vísi á það, ef
selja ætti framleiðsluvörutrnar í því landi, þar sem
útibúið væri stofnað. Portúgal licfði þó ekki einu
sinni viljað ganga svo langt í túlkun á atvinnu-
rekstrarákvæðunum. Portúgal liefði einungis talið
það koma til greina að leyfa erlendum fyrirtækjum
atvinnurekstur, ef um liefði verið að ræða samsetn-
inyu vara eða varahluta til sölu í Portúgal.“
l Noregi hefur EFTA-sáttmálinn haft þá einu
breytingu í för með sér, að því er varðar atvinnu-
rekstrarréttindi, að umboðs- og heildsölufyrirtækj-
um frá öðrum EFTA-löndum hefui’ verið heimilað
að starfa í Noregi. En EFTA-sáttmálinn nær ekki
til bankastarfsemi, trygginga, ferðastarfsemi eða
flugsamgangna.
Vandamál vegna EFTA-aðildar
Ég ætla þá að snúa mér að vandamálunum, sem
athuga þarf í sambandi við aðild að EFTA.
Iielztu vandamálin nú eins og 1901 eru:
1. Samkeppnisaðstaða innlenda iðnaðarins við af-
nám tollverndar.
2. Viðskiptin við jafnkeypislöndin.
Í5. Áhrif tollalækkana á fjármál ríkisins.
Ég eir alls ekki að gera of lítið úr þessum vanda-
málum, þótt ég segi, að þau séu nú vfirleitt minni
og auðleysanlegri en þau voru 1961, þegar fyrst var
rætt um aðild að EFTA. Á ég þá m. a. við. að
þýðing jafnkeypisviðskiptanna hefur minnkað, inn-
flutningurinn hefur verið gefinn frjáls á flestum
vörum, sem innlendi iðnaðurinn framleiðir, mikill
gjaldeyrisvarasjóðuo.’ hefur myndazt, tollaflokkunin
liefur verið samræmd Brússel-tollskránni og síðast
en ekki sízt þá hefur efnahagslífið eflzt stórum, svo
að ekki þarf að óttast atvinnuleysi þótt einhver
samdráttur ætti sér stað í einhverjum iðngreinum
vegna aukinnar erlendrar samkeppni.
1. Vandamál iðnaðarins
Um íslenzkan iðnað er ekki hægt að ræða, sem
eina samfellda heild í þessu sambandi. Við þekkjum
það allir, — að þar kennir margra grasa — innan
uni blómlegan, heilbrigðan gróður vex líka illgresi,
sem dafnað hefur í skjóli hárra tollmúra. Það var
athyglisvert, þegar Félag ísl. iðnrekenda sýndi ríkis-
stjórn og Alþingismönnum um daginn iðnfyrirtæki,
þá urðu fyrir valinu Kassagerð Reykjavíkur og
Hampiðjan, tvö óvanalega myndarleg fyrirtæki, sem
risið hafa hér upp án tollverndar og staðizt sam-
keppnina við innfluttar vörur í áiratugi. Fyrir þessi
fyrirtæki, og mörg önnur, yrði aðild að EFTA stuðn-
ingur en ekki áfall. Á ég þá við, að ýrnis konar
þjónusta og vörur yrðu þeim ódýrari vegna tolla-
lækkunar og aukinnar samkeppni. Meira jafnvægi
FRJÁLS VERZLUN
5