Frjáls verslun - 01.06.1966, Blaðsíða 7

og hafa þau tvö fyrrnefndu lítinn áhuga á að kaupa
hann af okkur. 1 bollaleggingum okkar um fram-
tíðarstefnu í maa'kaðsmálum verðum við að taka
tillit til hinnar öru þróunar fiskveiða Austur-
Evrópulanda. I fimm ára áætlun Sovétríkjanna fyr-
ir árin 1966—1970 er gert ráð fyrir, að fiskafli þeinra
aukist úr 5,8 millj. tonna í 8,5—9 millj. tonna og
að fjöldi nýtízku fiskiskipa þeirra fjölgi á sama
tíma um 150%. Áhugi Rússa fyrir síldarkaupum
er nú orðinn lítill, enda þótt tekizt hafi að semja
um kvóta fyrir fireðsíld og saltsíld til næstu þriggja
ára. Einnig er áberandi minni áhugi á síldarkaup-
um frá öðrum Austur-Evrópuþjóðum heldur en áð-
ur var.
Flest Austur-Evrópuríkin virðast nú aðhyllast
frjálsairi viðskiptastefnu en áður, og hafa lagt til,
að hætt verði við jafnkeypisviðskiptin. Má búast
við að næst, þegar samið verði við þessi lönd, seint
á þessu ári, að frjáls gjaldeyrisviðskipti verði tckin
upp og því verði ekki lengur nauðsynlegt að við-
halda greiðslujöfnuði milli íslands og hvers eins
þessara landa í sama mæli og áður. En viðskipta-
samningar verða að sjálfsögðu áfram gerðir milli
landanna.
Vegna greiðsluaðstöðu íslands við Austur-
Evrópulönd síðustu ár, en einnig með hliðsjón af
stefnubreytingu þeirri, sem ég hef minnzt á, hefur
verið talið rétt að bæta á frílistann megninu af þeim
vörum, sem áður voru keyptar að miklu leyti frá
Austur-Evrópu í skjóli innflutningsverndarinnar.
Er nú svo komið, að Austur-Evrópuviðskiptin njóta
lítilla sérfríðinda og er ánægjulegt að geta þess, að
þcim hefur tekizt vel að halda stöðu sinni á mark-
aðinum hér, þrátt fyrir aukna samkeppni. Innflutn-
ingur frá Póllandi, Tékkóslóvakíu og Austur-
Þýzkalandi lækkaði yfirleitt ekki á síðasta ári og
ber það vott um, að þessi lönd eru samkeppnisfær
á mörgum sviðum.
Þegar ég segi, að þetta sé ánægjuleg stað-
reynd, á ég við, að þar með haldist opinn möguleiki
fyrir sölu á afurðum okkar til þessara landa, ef
þau hafa þösrf fyrir þær. En þau kunna að vilja
takmarka innkaup sín við það, sem þau geta selt
til viðkomandi lands, þótt þau falli formlega frá
jafnkeypi. Má segja, að þar sé aðstaða frjálsverzl-
unarlanda veikari en ríkisverzlunarlanda, sem geta
áfram beint innflutningi sínum þangað sem þeirn
hentar.
Þrátt fyrir hina iiagstæðu þróun jafnkeypisvið-
skipta, með tilliti til EFTA-aðiIdar, verður varla
komizt hjá því að semja um viðhald einhverra
innflutningshafta vegna Austur-Evrópuviðskipt-
anna. Mestu nráli skiptir í því sambandi að tryggja
áframhaldandi olíu- og bensínkaup frá Sovétríkj-
unum og llúmeníu. Er ekki ástæða til að ætla ann-
að en að hægt verði að tryggja hagsmuni okkar í
samræmi við Austur-Evrópuviðskiptin, ef gengið
yrði í EFTA.
3. Fjórmál ríkisins
Þá kem ég að fjármálum ríkisins og hvernig bæta
megi ríkissjóði væntanlegt tekjutap vegna tolla-
lækkana. Að svo stöddu er erfitt að ræða það mál,
af því að ekki er hægt að gera sér grein fyrir af
hvaða stærðargráðu vandamálið er. Fyrst þarf að
ákveða hversu langt er talið rélt að fara í heildar-
endurskoðun á innflutningstollum. Á að takmarka
tollabreytingarnar eingöngu við þær lækkanir, sem
leiða af þátttöku í EFTA, eða á að stíga stærra
skref, og endurskoða líka verndartolla gagnvart
ölluin innflutningi og ennfremur fjáa’öflunartolla?
Tollendurskoðun er aðkallandi. Hvort sem hún
er gerð í sambandi við aðill að EFTA eða sem til-
boð í Kennedy-viðræðunum, er hún fyrst og fremst
nauðsynleg vegna okkar sjálfra til að lagfæra ýms
misferli, sem þróazt hafa í skjóli hárra tolla og
slapps eftirlits. Allir þekkjum við mörg dæmi um
svokallaða framleiðslu, þar sem höfuðsjónarmiðið
er ekki að skapa verðmæti, heldur skapa gróða á
kostnað ríkissjóðs. Slík framleiðsla er baggi á þjóð-
arbúinu, öllum heilbrigðum rekstri og almenningi.
Tekjurnar, sem renna ættu í ríkissjóð, renna í stað-
inn í vasa þeirra, sem fundvísir hafa verið á galla
tollskrárinnar. Ég er ekki að segja, að þeir menn,
sem að slíkum rekstri standa, liafi brotið neitt af
sér, þar sem þeir hafa fylgt settum reglum, en þjóð-
félagið hefur ekki efni á að lilúa að slíkum rekstri
á rneðan mikill skortur er á vinnuafli við nytsam-
legustu störf.
Sívaxandi ferðalög íslendinga hafa gert marga
tolla úrelta og ónýta. Við vitum allir, hvernig inn-
kaup mörg þúsund Islendinga af vefnaðarvöru, skó-
fatnaði og fleiri vörum hafa flutzt frá Austurstræti
og Laugavegi til Regent Street og Striksins, fyrst
og fremst vegna hinna háu tolla á þessum vörum.
Ekkert tollaeftirlit getur fyrirbyggt, að þessi við-
skipti lialdi áfram að aukast. Tollalækkun er það
eina, sem dugar, til að flytja þennan hluta af verzl-
un landsmanna aftur inn í landið til stórra hags-
FRJÁLS VERZLUN
7