Frjáls verslun - 01.06.1966, Blaðsíða 17

Hilmar Fenger:
Hagvöxtur ráði afstöðu
til aðildar að EFTA
Ég vildi í upphafi leyfa mér að fara nokkrum
orðum um hlutverk heildsala. Heildsala er cin þeirra
starfsgreina, sem brúa l>ilið milli framleiðenda og
notenda hvers konar vara. Heildsalan vinnur að
kynningu á vörum, skipuleggur flutninga vara, ann-
ast birgðahald og tekur á sig hvers konar verzlunar-
áhættu.
Sjálfstæð íslenzk heildsölufyrirtæki hafa fyrst og
fremst fengizt við dreifingu innfluttra vara, en inn-
lend iðnfyrirtæki, eða samtök þeirra, hafa i ríkum
mæli annazt sjálf um heildsölu afurða sinna.
Auk eiginlegrar heildsölustarfsemi hafa fjölmarg-
ir heildsalar selt beint til persónulegra neytenda,
aðallega stærri heimilistæki. í enn öðrum tilvikum
sneiða smásalar framhjá innlendum heildsölum með
því að þeir flytja sjálfir inn vörur til endursölu.
Eiginleg heildsala, þ. e. a. s. sala til annarra milli-
liða, er því í mörgum tilvikum stunduð í tengslum
við aðra starfscmi, bæði iðnað og smásöluverzlun.
Sjálfstæð heildsölufyrirtæki hér á landi eru yfir-
leitt smá. Ber margt til þess, en e. t. v. er megin-
skýringin fólgin í, annars vegar óskum notenda um
fjölbreytni í vöruúrvali, og hins vegar i óskum
framleiðenda um ])að, að einn og sami heildsali ann-
ist ekki um dreifingu vara, sem keppa við hans
eigin vörur. Vcgna smæðar markaðarins tekur heild-
sölufyrirtæki hins vegar ógjarnan að sér sölu vara
frá ákveðnu iðnfyrirtæki, nema ]>ví fylgi einkaréttur
til sölu á viðkomandi vöru. Af þessum ástæðum er
við því að búast, að frjálsri verzluu fylgi tiltölulega
mörg og þess vegna tiltölulega smá fyrirtæki í
heildsölu.
Af fjölda fyrirtækjanna leiðir samkeppni, öllum
notendum í hag, en af smæð fyrirtækjanna leiðir
vissa óhagkvæmni, t. d. í birgðahaldi og flutning-
um, sem samtök heildsala hafa lcitazt við að bæta
úr með ýmsum hætti (sameiginlegt lagerhald í ný-
byggingu?).
Eius og svo margir aðrir hefðu heildsalar gjarnan
viljað að þróun efnahagsmála hér á landi undan-
farin ár hefðu verið önnur en raun ber vitni um.
Sú skerðing verzlunarfrelsis, sem heildsala, og verzl-
un yfirleitt, hefur lengst af orðið að búa við, hefur
hindrað heildsöluna í að veita þá þjónustu, sem
heildsalar hefðu gjarnan viljað veita. Haftaárin
svonefndu eru langflestum heildsölum enn í fersku
minni. Þá voru innflutningsleyfi skömmtuð eftir
reglum, sem hlutu að vera handahófslegar. Þá var
verzlunarhúsnæði hvers konar talið með því sízta,
sem leyfa bæri byggingu á. Enn í dag vantar tals-
vert á, að öll höft, hafi verið numin af innflutningi.
Og enn í dag eru leifar af opinberum verðlagsaf-
skiptum, sem langflestir eru reyndar sammála um,
að séu óheillavænlega, og svo að ógleymdri öfga-
fullra skattlagningu.
í dag bera hcildsölu fyrirtæki vissulcga þess
merki, hvernig um hnútana hefur verið búið. En
hér cr vert að leggja á það áherzlu, að þótt einstaka
aðilum úr liópi heildsala, scm og aðilum úr tröðum
annarra atvinnugreina, farnist betur í skjóli hafta
en í samkeppni, hafa samtök heildsala ávallt verið
hatrammlega andvíg hverskonar skerðingu verzl-
unarfrelsis. Ég leyfi mér að biðja ykkur að hafa
FRJÁLS VERZLIJN
17