Frjáls verslun - 01.06.1966, Blaðsíða 20

afurða verði breyting á fiskveiðilögsögu íslands
t. d. undir þeim kringumstæðum, að íslend-
ingar vildu lielga sér allt landgrunnið.
4. Túlkun og framkvæmd ákvæða, sem fjalla um
samkcppnisfjötra, en undir þau ákvæði koma
m. a. atriði, eins og heimild jiegna ánnarra að-
ildarríkja lil atvinnurekstrar innan þeirra, og
einnig afstaða til fyrirtækjasamsteypa og þess
háttar.
Að sjálfsögðu eru mörg fleiri atriði, sem rækilega
þarf að athuga, en mér hefur verið settur takmark-
aður ræðutími, svo ég verð að halda mér við 4 fyrr-
greind atriði.
Mun ég þá fyrst víkja að: Viðskiptakjörunum —
Tollakjörunum — og því hagræði, sem aðild EFTA
kynni að hafa í för með sér í þeim efnum.
Þótt segja megi, að allstór hluti útfluttra sjávar-
afurða fra tslandi fari til EFTA-landanna, en árið
1004 var það 59,3% heildarútflutningsins, þá féll
ekki nema nokkur hluti þessa magns, eða 56,6%,
umrætt ar undir ramma EFTA-samningsins. Því
ná tollalækkanir, samkvæmt EFTA-samningnum,
ekki til eftirfarandi sjávarafurða:
Nýr fiskur, kældur eða frystur, nema fryst fisk-
flök, saltaður, þurrkaður eða reyktur fiskur.
Skelfiskur.
Samkvæmt þessu er hægt að taka ísfisk úr tog-
urum og heilfrystan fisk til hliðar. Um hvort tveggja
þarf að gera sérsamninga, sem ekki eru nú til stað-
ar, hvort sem tsland gerist aðili að EFTA cða ekki.
Af þýðingarmiklum afurðategundum, sem ísland
selur EFTA, einkum til Bretlands, eru þá eftir hrað-
fryst fiskflök, fiskimjöl og síldarlýsi. Tap vegna
tolla af þessum íslenzku afurðum, samanborið við
afurðir frá öðrum EFTA-ríkjum, t. d. Noregi og
Danmörku, sem njóta sérstakra tollakjara sem með-
limaríki, var árið 1965:
A frystum fiskflökum, tollamismunur 8%, eða
samtals 13, 8 millj. kr. af útflutningsverðmæti
varanna.
Fiskimjöl, tollamismunur 10%, eða 280 þús. kr.
Síldarlýsi, tollamismunur 10%, eða 15,1 millj.
króna.
Samtals gerir þetta 30 millj. króna árið 1965. Út-
reikningar þessir eru miðaðir við f. o. b. verð. Árið
1964 var tap vegna þessarar óhagstæðu viðskipta-
aðstöðu um 16 millj. króna.
Ekki er einhlítt að líta á óhagkvæm viðskipta-
kjör út frá krónutölusjónarmiðum einhliða, lieldur
verður einnig að skoða þetta í Ijósi þeirra áhrifa,
sem slíkt óhagræði hefur í för með sér á heildar-
útkomu viðkomandi afurðategunda í útflutningn-
um. Kemur þá í ljós, að neikvæð tollaáhrif vegna
útflutnings til EFTA árið 1965, voru sem hér segir:
Á útflutt fryst fiskflök 1,2%
Á útflutt fiskimjöl 0,5%
Á útflutt síldarlýsi 2,2%
Kemur þá að öðru atriðinu, sem er að vega og
meta óhagræðið með tilliti til annað hvort þess, að
það verði lagfært með aðild að EFTA með þeim
neikvæðu hliðaráhrifum, sein það kynni að hafa á
viðskiptin með þessar afurðategundir til annarra
markaðssvæða. Mætti hér sérstaklega taka út sölu
frystra fiskflaka til Sovétríkjanna. Eða þá, hvort
hægt er að auka eða jafna metin með auknum siil-
um á aðra markaði. Um það, hvort Austur-Evrópu-
viðskiptunum, þá sérstaklega viðskiptunum við
Sovétríkin, verði stefnt í hættu með aðild EFTA,
er rétl að vísa í skýrslu frá Viðskiptamálaráðu-
neytinu, dags. 29. maí 1965, en þár segir orðrétt:
„Því ei' ekki að leyna, að til er önnur dekkri
hlið á málinu, sem snýr að áframhaldandi sölu-
möguleikum til Austur-Evrópu. Þeim viðskipt-
um getur verið stefnt í liættu, svo framarlega
sem ekki tekst að semja um sérstök atriði þeim
lil verndar.“
Síðan segir:
„Þýðing viðskiptanna við Austur-Evrópu hef-
ur stói'lega minnkað síðustu 5 árin.“
Þá er talað um sívaxandi markað og bættan
fyrir freðfisk í Bandaríkjunum og Vestur-
Evrópu.“
Eigi skal dregið úr þeirri hættu, sem tvíhliða við-
skiptum milli íslands og Austur-Evrópu eru búin
með hugsanlegri aðild íslands að EFTA. Slík við-
skipti rekast á megintilgang f<ríverzlunarbandalags-
ins — frjáls og óháð viðskipti aðildarríkja og jafna
innbyrðis samkeppnisaðstöðu.
En þýðingarmikið er að sérhverjum sé Ijóst, að
fyrir íslenzkan sjávarútveg og fiskiðnað eru Austur-
Evrópuviðskiptin enn mikilvæg, og útflutningur
freðfiskflaka, sem eru nú raunverulega, auk síldar-
lýsis, eina afurðategundin, sem eitthvað hefði við-
skiptalega að vinna með aðild íslands að EFTA,
er ekki síður hagkvæmur til Sovétríkjanna en Bret-
lands.
20
PRJALS VERZLTJN