Frjáls verslun - 01.02.1969, Blaðsíða 47

FRJÁLS VERZLUN
45
SKOÐANIR
LÁNAMÁL FYilRTÆKJA
FRJÁLS VERZLUN fór þess á leit við Hilmar Fenger stórkaupmann,
að hann rœddi um lánamál fyrirtœkja og þörfina fyrir fjármagn.
Munu greinar eftir fleiri athafnamenn birtast í nœstu blöðum.
Augljóst er. að þörf verzlunar-
innar fyrir fjármagn er mikil.
Hún þarfnast mikils stofnfjár,
bæði til nauðsynlegs húsrýmis og
til margs konar tækja, er fylgja
nútima rekstri.
Þörf rekstrarfjár er einkum
mikil hjá heildsölum. Innflvtj-
endur verða að liggja með mikl-
ar vörubirgðir, þar sem vör-
urnar koma um langan veg, en
ueningarnir eru bundnir, frá því
varan er send hingað til lands,
þangað til hún selst og er greidd,
en þannig er hægt að fá vöruna á
lægra verði og bankakostnaður
verður minni.
Venjulega eru hagkvæmustu
innkaupin við staðgreiðslu.
Oft verða heildsalarnir að lána
mestan hluta vörunnar um nokk-
urn tíma til smásala.
Hjá smásölum er rekstrarfjár-
þörfin einkum vegna vörukaupa,
en vörubirgðir þurfa að vera tals-
verðar. Einnig getur verið um
nokkra lánastarfsemi að ræða hjá
smásölum.
Æskilegt er, að verzlunin sem
aðrar greinar atvinnurekstrarins,
hafi sem mest eigið fé í rekstrin-
um. Þetta sjónarmið erviðurkennt
af hagfræðingum og ráðgjöfum
núverandi stjórnvalda hér á landi.
Staðreyndin er þó sú, að of Htið
hlutfall af fjármagni verzlunar-
innar er eigið fé, og má eflaust
segja hið sama um aðra þætti at-
vinnulífsins hér á landi. Liggja
ýmsar ástæður til þess, en þessar
virðast helztar:
Skattar eru háir. Aðstöðugjald
er tekið, hvort sem hagnaður er af
rekstrinum eða ekki, og er ekki
álagningarhæft. Þetta veldur því,
að þótt afgangur verði af rekstrin-
um, getur ekki nema litið eða ekki
neitt lagzt fyrir sem eigið fé í fyr-
irtækjunum. Við þetta bætist svo,
að hér á landi hefur verzlunin orð-
ið fyrir þungum búsifjum af tíð-
um gengisfellingum.
Hilmar Fenger:
„Verzlunin getur því aðeins orðið
hagkvæm þjóðinni, að henni sé
gert mögulegt að fá aðgang að
fjármagni með sæmilegum kjör-
um.“
Verzlunin hefur af þessum sök-
um yfir of litlu af eigin fé að
ráða. Hlýtur það að skaða alla, og
ekki sízt viðskiptamennina, neyt-
endurna, sem eiga að njóta hag-
kvæmnari verzlunarhátta. En til
þess að verzlunin geti veitt góða
þjónustu, verður að bæta úr fjár-
magsskortinum. Verzlunin verður
m. ö . o. að fá aðgang að nægilegu
fjármagni á sæmilegum kjörum,
sem er víðs fjarri nú í flestum til-
fellum.
Eins og áður er drepið á, þarfn-
ast verzlunin fjármagns til langs
tíma, sem hún getur bundið í hús-
næði, tækjum og vörubirgðum.
Lán til langs tíma til þessara
þarfa voru fyrir skömmu algjör-
lega ófáanleg og eru enn svo tak-
mörkuð, að hreinum vandræðum
veldur.
Rekstrarlán fást naumast í öðru
formi en sem yfirdráttur á hlaupa-
reikningi eða hin svokölluðu vöru-
víxlalán. Þau fyrri eru mjög hag-
kvæm en fást mjög treglega. Hin
síðarnefndu eru dýr og óhagkvæm
og auk þess af allt of skornum
skammti. Vöruvixlarnir verða
þannig til, að heildsalinn selur
smásalanum vöru og fær hana
greidda með víxli, sem smásal-
inn samþykkir að greiða eftir
ákveðinn tíma. Heildsalinn fer
svo með víxilinn til þess banka,
sem hann skiptir við, og selur
hann bankanum, þegar hægt er.
Víxlar þessir eru mislangir. Þeg-
ar um sérstakar og einstakar vöru-
úttektir er að ræða, eru víxlarnir
oftast samþykktir fyrir hverri
sendingu, með ákveðnum daga-
fjölda frá vöruúttekt, en þar sem
um áframhaldandi og oft viku-
lega eða jafnvel daglega úttekt er
að ræða, er úttekt mánaðarins tek-
in saman og einn víxill gefin út við
mánaðamót og þá með ákveðnum
dagafjölda frá þeim degi. Þessi að-
ferð við fjármögnun þykir bönk-
unum hentugust. Ábyrgð er dreift,
hver víxill lægri að upphæð. Hins
vegar er þessi aðferð afar d^r fyr-
ir verzlunina. Umboðslaun bank-
anna er ekki í beinu samræmi við
stærð víxlanna né lengd, í öðru
iagi ber að greiða stimpilgjald af
hverjum víxli, hvort sem hann er
til lengri eða skemmri tíma og 1
þriðja lagi, að þar sem oft er um