Frjáls verslun - 01.01.1979, Síða 43

Stríðsár
Viðskiptin á hverfanda
hveli
Það hefir komið í Ijós upp á síðkastið að erfið-
leikar fara vaxandi með að ná vörum frá Bretlandi.
Hernaðariðja landsins fer vaxandi og gerir æ meiri
kröfur til flestra iðnaðargreina. Má því búast við að
þegar líður á þetta ár að erfitt verði að fá ýmsar
þrezkar vörur sem nú eru fáanlegar. Það virðist því
sanngjörn krafa að íslenzkir innflytjendur fái nú að
flytja inn eftir því sem hægt er þær vörur, sem nú
eru fáanlegar í Bretlandi og þörf er fyrir hér. Inn-
flutningurinn er því aðeins mögulegur að sam-
göngum verði haldið uppi milli landanna. Er nú
útlit fyrir að íslenzku skipin fari að sigla aftur og
væntanlega verða þau brezku skip sem nú eru í
förum á milli, ekki tekin úr þessum siglingum. Er
þar átt sérstaklega við þau tvö leiguskip sem Eim-
skipafélag íslands hefir nú í förum og skip þau sem
eru á vegum firmans Culliford & Clark, frá Fleet-
wood.
Vegna hins mikla vígbúnaðar, sem nú er hafinn í
Bandaríkjunum, er þegar farið að bera á því, að
erfitt er orðið að fá þar ýmsar vörur nema með
löngum fyrirvara. Full ástæða er til að ætla, að því
meira sem Bandaríkin auka hjálpina við lýðræðis-
ríkin og hraða eigin vígbúnaði, því meiri erfiðleikar
verði á því aö fá vörur þaðan. Enginn vafi er á því
að vér ættum að festa nú kaup á matvælum og
öðrum nauðsynjum þar í landi í svo stórum stíl sem
frekast er kostur. Því meira, sem keypt er því betra.
Ef til vill mætti athuga möguleikana á því að taka
þráðaþirgða lán í þessu skyni. Það verður að gera
einhverjar ráðstafanir til þess að landið skorti ekki
algerlega alla kornvöru þótt siglingar stöðvist einn
til tvo mánuöi, eins og nú hefir komiö á daginn.
Matvörurnar veróa að sitja fyrir öllu öðru eins og
nú standa sakir. Kornvörur getum við ekki fengið
frá Bretlandi þótt við mundum fá úrlausn um ýmsar
aðrar nauðsynjavörur, svo sem járn o.fl. ef í nauð-
irnar ræki.
Menn fagna því að komizt hefir á samkomulag
um siglingu verzlunarflotans, enda má segja að
bæði hafi legið við líf og sæmd þjóðarinnar að
landsmenn hættu ekki að sigla. Farmgjöld hafa
eins og kunnugt er hækkað stórkostlega síðan
stríðið hófst og má vænta þess að sú hækkun haldi
áfram. En vegna vörufátæktar okkar má ekkert lát
verða á siglingum. Ef þær stöðvast, þó ekki sé
nema stuttan tíma þarf að gera róttækar ráðstaf-
anir til að takmarka neyzluna. Þetta öryggisleysi
þarf að hverfa, eftir því sem unnt er, og ráðið er að
leggja nú meiri áherzlu á innkaup nauösynjavara í
stærri stíl, en gert hefir verið.
(1941)
Styrjöldin heldur áfram mánuð eftir mánuð og
telja sumir að lokaúrslitin nálgist, en aðrir telja að
vopnaviöskipti og upplausnarástand muni verða í
Evrópu svo árum skiptir. Vafalaust hefir almenn-
ingur í álfunni aldrei beðið með eins mikilli eftir-
væntingu eftir því sem verða vill eins og nú. Hér við
er að athuga, að samgöngur nútímans og útvarpið
gera að verkum að meiri fjöldi manna getur nú
fylgzt með heimsviðburðum en nokkru sinni fyrr
og áhrifin af því sem skeður verða því djúptækari.
Hér á landi er óvissan jafn mikil fyrir almenning
og annars staðar, sem styrjöldin nær til. Menn
spyrja: Hvernig stöndum við? Hvaða möguleika
höfum við til þess að afla þess, er við þurfum, og
greiða það? Hvað verður um (sland að styrjöldinni
lokinni? Eins og víðast hvar annars staðar í lönd-
um þeim, sem styrjöldin snertir mest, er hér lítiö
eða ekkert látið uppi um opinber fjármál eöa afla.
Ýmsar fregnir um þessi atriði fljúga fyrir, en svo
mikið mun víst vera, að eins og nú standa sakir er
verzlunarjöfnuðurinn við útlönd hagstæður um
hærri upphæð en verið hefir. En á þessu virðist
ekki unnt að byggja neinar bjartar vonir um efna-
legt öryggi lengri eða skemmri tíma. Óvissan um
allt er svo mögnuð. Leiðir, sem eru opnar í dag,
geta orðið harðlokaðar á morgun. í dag er ekki opin
leið nema til Englands og ef til vill Spánar af þeim
löndum Evrópu, sem ísland hefir skipt mest viö á
seinni árum. Hvernig ástandið verður á morgun
veit enginn. — Ef marka má spár sumra manna um
algjört eyðileggingarstríð í Evrópu á næstu mán-
uðum, getur ísland hvaða dag sem vera skal orðið
þannig sett að engin leið sé opin.
Um viöskipti Breta hér innanlands er lítið vitað
og ekkert látið uppi um þau opinberlega. Flest
matvæli hafa þeir flutt með sér, meira að segja
mjólk. Væri athugunarefni fyrir Mjólkursamsöluna
að reyna að komast að samningum um að selja
Bretum nokkuð af þeirri mjólk, sem nú fer í verð-
litla osta. Mætti ef til vill selja þeim hana við lægra
verði en selt er í bænum, ef um verulegt magn er
að ræða, en þó hærra en það, sem fæst fyrir hana
í ostunum, og nota síðan hagnaðinn til þess að
lækka mjólkurverðið í bænum.
(1940)
43