Frjáls verslun - 01.06.1983, Blaðsíða 86

Það er ekki bein verðsamkeppni milli olíufélaganna, en samkeppnin er samt
mikil.
markaða minnkaói brátt og
eftir það kom upp markaður í
Rotterdam í Hollandi sem síðan
hefur verið miðaö viö. Ég hygg,
aó ef vandlega væri farið ofan í
saumana á þessum viðskiptum
og þau skoðuð frá fyrstu tíö
myndi koma í Ijós að við höfum
notið sanngjarnra kjara alla tíð.
Auðvitað hafa komió tímar
þegar veröið hefur veriö hag-
stæöara annars staðar, t.d.
þegar verðsprengingin varð
1978—1979. Þá fór verðið fyrr
upp á Rotterdammarkaði og
olían varö dýrari en hún hefði
orðió ef um fasta verðsamn-
inga hefði verið aö ræöa. En
verðið fór líka fljótar niður og
sem dæmi um það má nefna að
þegar reynt var að flytja inn
annars staðar frá og samning-
ur gerður viö breska olíufélagið
BNOC þá varð sá samningur til
muna óhagstæðari þegar upp
var staðið. BNOC áttu aðeins
óhreinsaða olíu og uróu því að
semja við olíuhreinsistöðvar og
kaupa af þeim olíu til aö selja
okkur.
Menn gleyma því líka eóa
vita ekki um það, að þaó er ekki
nema hluti af olíunni sem við
notum sem er keypt frá Sovét-
ríkjunum, eða um það bil 60%.
Ég held, að það hafi verið
skynsamlegt aö láta viðskipta-
hagsmuni landsins ráöa miklu
um olíukaup okkar og stjórn-
völd hafi fylgt réttri stefnu í
olíukaupmálunum.
Viðskipti við
Nígeríu og Portúgai
— Nú eigum við íslendingar
mikil viðskipti vió Portúgal og
Nígeríu, en gjaldeyriskreppa er
í báóum þessum löndum og því
erfiðleikar á sölu vöru þangað.
Væri ekki rétt að reyna að auka
olíukaup þaðan til þess að
greiða fyrir frekari fisksölu?
—- Nú síðustu árin höfum
við keypt töluvert af olíu frá
Portúgal. Þeir kaupa mikinn
saltfisk af okkur og þótt alltaf
sé verið aö tala um það að
draga úr vöruskiptaverslun og
gera verslun sem frjálsasta eru
líka siðferöilegar skyldur í vió-
skiptaheiminum. Það er eðli-
legt aö Portúgalir líti á þaö sem
siðferðisskyldu íslendinga að
kaupa af þeim, þar sem þeir
kaupa svo mikið af okkur. Því
hefur verið reynt að auka olíu-
viðskiptin viö þá. Hvað þeir
hafa upp úr þeim viöskiptum er
svo annað mál. Þeir verða að
flytja inn alla sína olíu og er
þarna fyrst og fremt um olíu-
hreinsun aó ræóa. Nígería
hefur mjög góða jarðolíu, sem
við yrðum að láta hreinsa, og
síðan selja, þaö sem okkur
hentaði ekki. Slík viðskipti yrðu
mjög erfið og vandmeðfarin.
Við megum heldur ekki gleyma
því þegar við erum að tala um
olíuviðskipti okkar og mikla
olíunotkun, aö þrátt fyrir allt
erum við mjög smáir á mark-
aðinum, notum ekki nema um
500.000 tonn á ári, sem þykir
hreint smáræði þegar borið er
saman við önnur lönd.
Samkeppni fyrir hendi
— Sumum finnst þaö harla
einkennilegt aö sjá ef til vill
bensíndælur frá öllum þremur
olíufélögunum standa hlið viö
hlið og kannski selja úr sama
tanknum og talað hefur verið
um afskaplega óhagkvæmt og
kostnaóarsamt dreifingarkerfi
á olíu og bensíni hérlendis,
m.a. vegna þess að félögin eru
þrjú. Einn stjórnmálaflokkanna
hefur gerst talsmaður þess að
olíuverslunin veröi þjóðnýtt. Ef
,,prinsippinu“ um frjálsa
verslun er sleppt er raunhæft
aó reka hér þrjú olíufélög sem
selja frá sama aðilanum á sama
veröi?
— Það verður að teljast
eðlilegt að þannig sé spurt og
þaö er líka eðlilegt aö þeir sem
ekki þekkja til mála og kynnast
þeim aðeins á yfirborðinu hafi
sínarefasemdir. En það er Ijóst i
að þótt aðeins eitt olíufélag |k
væri rekió á íslandi þyrfti það á W
allri þeirri aöstöóu að halda f
86