Frjáls verslun - 01.02.1992, Blaðsíða 25

„Miðað við tölur úr ársreikningi Búnaðarbankans frá árinu 1990 þá ætti
söluverð bankans að vera að minnsta kosti fjórir milljarðar."
máli hvort fyrirtæki eru í eign fárra
eða margra aðila. Neytendur græða á
samkeppni og henni verður við komið
á þessu sviði.
Það verða alltaf einhverjir sem eiga
meira en aðrir og hvort þeir eiga í
fjölmiðlum eða skipafélögum kemur
niður á eitt — ef samkeppni er til
staðar er neytendum borgið. Þær
dvergútgáfur af auðhringjum eins og
hafa skapast hérlendis geta leitt
margt gott af sér. Þessir innlendu
auðhringir hafa þó verið hálf klaufa-
legir í háttum þar sem dæmi eru um
viðvaningslegar tilraunir þeirra til ein-
okunar. Helsta leiðin til að halda þess-
um auðhringjum í eðlilegum farvegi er
að heimila útlendingum að fjárfesta
hér í meiri mæli. Auðvitað þarf að
fylgjast með erlendum fjárfestingum
hérlendis en aukið frelsi í fjármagns-
flutningum til landsins er eina leiðin
gegn „ofurvaldi“ dvergauðhringja
sem þrífast fyrst og fremst á höftum í
fjárfestingum eða viðskiptum til og frá
landinu.
VERÐLAGNING OG KAUPENDUR
Ef stefnan er sett á að selja hluta-
bréfin í Búnaðarbankanum á opnum
markaði þá er eðlilegt að markaðs-
verð fáist fyrir þau. Þeir, sem hafa
áhuga á að kaupa bréf í Búnaðarbank-
anum, eiga að horfa í rekstur bankans
en ekki einungis á hugsanlegan afslátt
eins og tillögur hafa verið settar fram
um. Prófað hefur verið að koma
landsmönnum á bragðið í sambandi
við hlutabréf með skattaafslætti og
hefur reynslan af því sýnt að skattaaf-
sláttur er ekki til þess fallinn að auka
tiltrú eða skilning fólks á hlutabréfa-
viðskiptum. Það er kominn tími á það
að einstaklingar kaupi hlutabréf í arð-
vænlegum fyrirtækjum vegna þess
að þau eru vel rekin og eiga að öllum
líkindum eftir að gefa góðan arð. Eig-
endur Búnaðarbankans, þ.e. almenn-
ingur, á kröfu á því að markaðsverð
fáist fyrir bréfin. Einnig getur það haft
slæm áhrif á önnur fyrirtæki á hluta-
bréfamarkaði ef ríkið stendur að stór-
felldri útsölu á einkavæddum fyrir-
tækjum. Þess skal þó þess getið að
pólitísk rök geta verið fyrir afslætti en
önnur ekki.
Miðað við tölur úr ársreikningi
Búnaðarbankans frá árinu 1990 þá
ætti söluverð bankans að vera að
minnsta kosti fjórir milljarðar. Slíkt
útboð á lokuðum innlendum hluta-
bréfamarkaði væri allt of viðamikið og
því hætta á að bréfin væru seld langt
undir markaðsverði. Víða erlendis
hafa ríkisstjórnir byrjað á því að selja
51% hlutabréfa í einkavæddum fyrir-
tækjum og létt þannig á innlendum
hlutabréfamarkaði. Hætt er við því að
pólitísk afskipti af Búnaðarbankanum
yrðu ekki úr sögunni ef ríkið héldi
49% hlut um nokkurn tíma. Að mínu
mati er því æskilegast að ríkið selji öll
bréfin í bankanum strax. Eðlilegt er
að létta á innlendum hlutabréfamark-
aði með því að bjóða erlendum fjár-
festum að kaupa hlutabréf í bankan-
um. Slíkt er líklega eina færa leiðin ef
selja á bréfin á markaðsverði og ef
stefnt er að því að selja þau öll á
skömmum tíma.
Það er nauðsynlegt fyrir okkur Is-
lendinga að skoða hvort ekki eigi að
heimila útlendingum að fjárfesta í
Búnaðarbankanum. Ég hef heyrt það
sjónarmið að Islendingar muni aldrei
samþykkja eign útlendinga í íslensk-
um stórfyrirtækjum. Þess vegna eigi
jafnvel ekki að brydda upp á því til
þess að stuða ekki almenning. Ég
held að þetta sé ekki rétt. Það þarf
vissulega að kynna fyrir fólki hvaða
áhrif fjárfestingar útlendinga hafa á
íslandi en að við séum mun lokaðri
hvað varðar þessar hugmyndir en
aðrar þjóðir vil ég ekki trúa. Fjárfest-
ingar útlendinga á Islandi geta haft
hressandi áhrif á íslenskt hagkerfi,
hleypt nýjum hugmyndum inn í landið
og gert allar „kolkrabbatilgátur" að
mun flóknari fræðum þar sem fleiri en
fjórir til fimm íslenskir stjómarfor-
menn og forstjórar korna við sögu.
Einkavæðing út af fyrir sig er ekk-
ert töfraorð. Samkeppni og hag-
kvæmni hennar vegna eru aftur á
móti töfraorðin. Samkeppni leiðir til
hagkvæmni í rekstri og lækkaðs
vöruverðs sem kemur neytendum til
góða. Með sölu Búnaðarbankans eru
afskipti stjórnmálamanna af peninga-
stofnunum einnig minnkuð verulega
og stórt skref tekið í átt til eðlilegri
samkeppni í bankakerfinu. Sala Bún-
aðarbankans er mikilvægur liður í
einkavæðingu á íslandi. Einkarekinn
Búnaðarbanki getur án efa sýnt gildi
sitt og tryggt þannig að öflug einka-
væðing haldi áfram hérlendis á næstu
árum.
25