Alþýðublaðið - 22.12.1969, Blaðsíða 6

6 Al'þýðublaðið 22. dlesember 1969
Tónninn eilífi
bækur
Elnar Páll Jónsson:
Sólheimar
(Ijóð, önnur útgáfa aukin).
Iiðalumbr.ð': Bókaútgáfa menn-
rgarsjóðs. 238 bls.
Einar Páll Jónsson starfaði
mga ævi ritstjóri meðal vestur-
úendinga og hafði þannig mikil
ihrif, en ljóðagerðin átti og
drjúgan þátt í orðstír hans. Nú
^ru kvæði hans komin út í nýrri
(ig aukinni útgáfu að frumkvæði
(kkju skáldsins. Verður bókin
; reiðanlega fagnaðarefni vestur-
í slendingum, og víst á hún nokk-
urt erindi heima á fróni.
Einar Páll fæddist 1880, en
andaðist 1959. Hann er þó nítj-
ándu aldar maður í skáldskap,
og veldur því einkum tvennt —
fjarlægðin við fsland og tilefni
flestra kvæðanna. Viðhorf Ein-
ars Páls mótaðist heima og
breyttist lítt vestra, þó að hann
gerðist Kanada dyggur þegn.
Samt ræður úrslitum um hlut-
verk hans á skáldaþingi, hversu
mikill hluti ljóðanna er tæki-
færiskvæði. Þau teljast þess
vegna mun fremur hagmælska
én skáldskapur í nútíma skiln-
ingi. Ríkasta tilefnið er ferðin
heim til íslands að styrjöldinni
lokinni, enda orkaði hún á skáld
gáfu Einars Páls sem eins kon-
ar opinberun. Kvæðin úr heim-
förinni reynast margföldun
þess, er hann túlkaði helzt ella
af orðglaðri hofmennsku í mann
fagnaði líðandi stundar, skáldið
heyrir og sér nýtt og stórt, rifj-
ar upp tilhlökkun og söknuð, fyr
irheit og vonbrigði, gleði og
harm. Þess vegna varð hag-
mælska Einars Páls skáldskap-
ur, þegar hann átti þráðan end-
urfund við ættjörðina sumar-
dagana góðu.
Skyn Einars Páls var harla
myndrænt, og gaf honum iðu-
lega sýn í ljóði. Eigi að síður lét
honum bezt að lýsa kenndum, og
stundum sameinaði hann fallega
mynd og tilfinningu eins og í
þessu erindi:
Þótt mælirðu oft af miklum
þjósti,
er máske vott um brá.
Mér heyrist ég kenna í
hörkugjósti
hálfdreymda sumarþrá —
finn jafnt í eldgígs og íssins
brjósti
eilífðarhjartað slá.
Megin tilgangur ljóðanna er
ræktarsemin við tungu og þjóð-
erni. Einar Páll kunni prýðilega
skil á menntum og menningu
fósturlandsins og brezka samveld
isins, en hann áleit sig íslending
og taldi erindi sitt sér í lagi að
mæla fyrir munn vestur-íslend-
inga í hugsun þeirra heim. Gildi
kvæðanna er einkum í þessu
fólgið. Þau dæmast náskyld ætt-
jarðarljóðunum frá nítjándu öld,
og sá tónn er eilífur, þó að tím-
arnir breytist og táknið gerist
veruleiki. Vestur-íslendingar
munu enn halda þeim tóni á-
fram langa hríð.
Oræk sönnun um frábæra hag
mælsku Einars Páls Jónssonar
er til dæmis kvæði hans Island
og ég:
Eg er íslenzkra öræfa son, —
innheiða byggðin mér kær.
Eg elska hvert einasta blóm,
sem í útsýni norðursins grær.
Þó fóstran sé fjarlæg við mig,
er faðmlagið andlega hlýtt
og vorblærinn íslenzkur enn,
er andar um sál mína þýtt.
Við ættlandsins heiðríkju haf
ófst hitinn í ungmannsins sál.
Og ísinn varð uppspretta
hljóms,
en eldurinn skáldskaparmál.
Mín lífsþrá er hljóm þínum
háð,
hvort hraun eða stórskóga sér.
í ljóðinu leitar hún heim
og les sínar bænir með þér.
Sál mín er samstillt við þig —
og svo er hvert einasta spor.
Við dögun af íslenzkri dýrð
ég dey inn í syngjandi vor.
Ég er íslenzkrar sólblíðu son,
og sumrinu lífi ég enn.
Til vitundar vaktir þú mig,
úr verinu heimkominn senn.
Þannig hugsar fjöldi vestur-
íslendinga heim úr verinu, og sá
hugur sannast af mörgu tilefni.
Bókin með ljóðum Einars
Páls er gullfalleg að allri prent-
gerð. Ágúst Guðmundsson hefur
sniðið henni búning, sem fer
henni eins og bezt verður á kos-
ið.
Helgi Sæmundsson.
Tvær
Steinunn Sigurffardóttir
Þuríður Guðmundsdóttir:
Aðeins eitt blóm,ljóð, 58 bls.
Almenna bókafélagið 1969.
Steinunn Sigurðardóttir;
Sífellur, ljóð, 55 bls.
Almenna bókafélagið 1969.
Áður en ég geri ljóðum þess-
ara ungu skáld'kvenna skil lang
ar mig að gera þá játningu að
það tekur mig lengri tíma að til
einka mér Ijóð en skáldskap í
óbundnu máli, og þar af leið-
andi er hreint ekki svo auðvelt
að skrifa ritdóma um tvær ljóða
bækur fljótlega eftir útkomu
þeirra. En af því ritdómar í dag
blöðum eru engir endanlegir
ÍSLENDINGAR!
Aukum hæfni okkar á
mettíma
íslenzika hraðritunar'kverið var samið með
hagsmuni okkar allra í ihuga, og þó einkum
'þeirra, sem hafa lítinn tírni í námi og starfi.
Með því að kenna aðeins hraðritunartákn
algengustu orða og orðasambanda tungu
okfcar er notuð ný og óþefckt aðferð við
kennslu hraðritunar — og þess vegna getur
hagnýtasti kjarni íslenzkrar hraðritunar
orðið almenningseign og okkur öllum til
framtíðargagns.
íslenzka hraðf itunarfcverið í Bókaverzlun
Sigfúsar Eymundssonar er varanleg vinar-
'gjöf á öllum árstíðum og okkur öllum arð-
bær framtíðarfjárfesting.
Drengjasaga
n ÓLÖF JÓNSDÓTTIR rit-
höfundur hefur sent frá sér
nýja drengjabók sem ber nafn
ið „Hestastrákarnir og Dverg-
urinn“.
Þetta er saga sem gerist í
sveit á Norðurlandi, í óbyggð-
um og þar að auki í heimi þjóð
sagna og ævintýra, skýr og skil
merkileg saga, stuttorð og gagn
orð, og ekki vantar að nóg kem
ur fyrir til þess að halda áhug
anum vakandi. Hún ber þess
vitni að höfundur hafi einkar
gott lag á að segja sögu á þann
gamla góða máta sem tíðk-
aðist fyrrum í rökkrinu langar
og drungalegar skammdegis-
stundir, þannig að umhverfi og
atvik komi skýrt í ljós.
Þessi bók er góð og holl lesn-
ing fyrir börn, ímyndunarafl-
inu er hæfilega gefin laus taum
ur og öll stefna sögunnar mið-
ar að því að vekja það sem gott
er.
Bókin er prýdd einstaklega
lipurlegum teikningum eftir
Halldór Pétursson. S.H.
Ólöf Jónsdóttir
skáldkonur
dómar hvoj-ki um bækur né
skáld þá ætti þetta ekki að
koma svo mjög að sök. Ritdóm
ar í dagblöðum eiga hvorki að
kenna skáldum að yrkja né fella
þúsundáradóma um verk þeirra.
Ritdómar í dagblöðum eru
fyrst og fremst þjónusta við les
endur blaðsins. Og skal nú þess
um útúrdúr lokið.
Það er að því leyti skemmti
legt að opna' bók nýs skálds að
lesandinn getur ekki haft á þvi
fyrir fram ákveðn’ar skoðanir
hvers þar sé að vænta. Hins
vegar verð ég að viðurkenna að
ég var ekki margs fróðari um
það að loknum lestri þessara
tveggja bóka. Alveg er fráleitt
að draga af þessum bókum
nokkra ályktun um heilsufar ís
lenzkrar Ijóðlistar eins og ég sá
einhvers staðar á dögunum, og
það er jafnvel hæpið að hægt
sé að ráða mikið í skáldskapar
hæfileika hinna ungu höfunda.
Ástæðan er einfaldlega sú að
bækurnar eru báðar svo augljós
byrjendaverk (með öllum þeim
göllum sem því fylgir) að þær
marka ' höfundum sínum enga
stefnu í skáldskap. Niðurstöð-
ur hef ég því harla fáar að
leggja fra-m, en fáeinar athug-
anir ættu ekki að koma að sök.
Mér virðist Aðeins eitt blóm
Þuríðar Guðmundsdóttur nokk
uð þokukennt þegar á heildina
er litið. Henni er oít mikið
Þuríður Guffmundsdóttir
niðri fyrir en á erfitt með að
koma hugmyndum sínum til
skila í formi ljóðs. Ég held hún
geri sér ekki alls kostar ljóst í
hverju ljóðform er fólgið eða
þá hún nær ekki tökum á form
inu þrátt fyrir vitneskju um
takmörk þess. Ég skal nefna fá-
ein dæmi. Kannski finnst ein-
hverjum það léttvægt atriði að
mörg kvæðanna em ort í þátíð,
en mér finnst þetta býsna af-
driíaríkt fyrir mörg kvæðanna.
Mynd er aðalatriði ljóðs í lausu
formi. Skáldið birtir lesanda sín
Framhald bls. 7.