Helgarpósturinn - 08.12.1994, Síða 24

24
MORGUNPÓSTURINN FÓLK
FIMMTUDAGUR 8. DESEMBER 1994
Það felst auðvitað ákveðin mótsögn
Dæg-
ar^afaekkí Hii þanuig er þetta nú samt,
þott merkí- Dægurlög hljóta að vera hugsu
legur pappír á
fínni heimilum.
Þó eru áhrif
þeirra óvéfengj-
anleg og per-
sónur eins og
Einsi kaldi úr
Eyjunum,
Gvendur á Eyrinni,
Lóa litla á Brú, Lilla Jóns
forvitni almennings þegar ýjað
. . , , , , , , , , erað öðru eins og margir hafa
í hugtakmu klassísk dægurlög.
þarna er a rerðmm. Neðan-
jarðarheimurinn hefúr sínar
hugmyndir og
ýmsir verið
nefndir eins og
sem ínnlegg í þjóðlífið hverju sinni Fra3£.*r
hvað sem líður grillum sem bærast
með skáldinu sjálfu. En mörg dægurlaganna
lifa og verða þanníg klassísk o
Sigurður var sjómaður og
fleiri, eru ríkur þáttur í
þjóðarvitundinni. Dægur-
lagatextar flokkast undir skáldskap
en Islendingar flestir hverjir kaupa
ekkert bull um frásagnarmáta eða
skáldskap, þeir vilja vita hverjir eru
til umfjöllunar. Hver er til dæmis
þessi Einsi? „Já, nei, nei. Ég veit að
hann er týpa í texta en hver er hinn
raunverulegi Einsi? Er það ekki
hann... Ég meina, ég þekkti þennan
mann.“ En það sér það hver maður
að með þetta efni á dagskrá væri illa
af stað farið með því að byrja á að
detta í Eyjakatalóginn.
urna það vantar alla fímm
þessi viðskiptaveröldgetur verið
svo grimm
Fræhbblarnir hafa lagt sitt til
rokksögunnar hvað varðar spekúla-
sjónir um hvern sé ort. I „Æsku-
minningu", einu af þeirra bestu lög-
um, er sungið:
Égman þá tíð er við toguðum í
Teit
tókum myndir afþér
ennú ertþú fíutt ígræna gervi-
sveit
það stendur ekki á mér.
ðnafngreindir heimildar-
menn halda því fram að sungið
sé um þá manneskju íslenska sem
ekki r»á nefna í óvirðulegu sam-
hengi.
þar með þeir sem koma við sögu í
textanum sem oft er settur fram í
jS- hálfkæríngí. Jákob Bjarnar Grétarsson
bZher, hugleiddi málið og komst að þeirri
heybrot- njgurstoðu að fólkið sem kemur fyrir í
dægurlagatextum er mishrifið af því að finna
Bjartmar
kemur
við
sögu
hjá
Megasi
í
„Kvöld
AtlavíkM.
samanber upphafsstafma. Lennon
bar það af sér og sagði einhvers
staðar sögu þar sem fram kom að
þetta væri frá syni sínum komið. Þá
hefur ekki síður verið vinsælt að
velta því fyrir sér um hvern er sung-
ið og enn er ágætt að nota hina
ffægu Bítla sem dæmi. Lennon segir
í laginu How do you sleep? á Imag-
ine-plötunni sem kom út fljótlega
eftir að Bítlarnir hættu „The only
thing you did was Yesterday" og
„The sound you make is muzak (-
lyftu- og stórmarkaðartónlist) to
my ear“ og í þessu þóttust menn sjá
fremur ósmekldega sendingu til
Paul McCartney. I sögu íslenslcra
popptexta má finna nokkra slíka
leyndardóma og höfúndarnir hafa
lítið vilja gefa upp hver sé fýrir-
myndin og skiljanlega, því vitneskj-
an slægi líkast til á dínamíkina. Á
annarri sólóplötu sinni syngur
Gunnar Þórðarson:
„Hey brother, hey brother
Whatever happened to oursong
Þor-
Leyndardómarnir í
popptextum — Um
nvern er sungið?
Fólk hefur velt sér upp úr duld-
um meiningum í popptextum og
sjálfsagt náðu slíkar boflaleggingar
hámarki á sýrutímunum. Sergent
Pepper-plata Bítlanna var vinsæl í
þeim tilgangi og „Lucy in the Sky
with Dimonds" er líldega ffægasta
dæmið en sumir skildu það sem lof-
söng til ofskynjunarlyfsins LSD
her,
whatever
happened
to ourser-
enity
Án þess að nokkur sé nefndur á
nafn þykjast menn þarna sjá sjálfan
Rúnar Júlíusson ljóslifandi kom-
inn en hann þarf náttúrlega ekki
dægurlagatexta til þess að hans nafn
sé letrað feitu letri á spjöld sögunn-
Erfiðara er að spá í lagið „Of-
boðslega frægur“, texta eftir þá
i Ari
fólkið í
Þórð Árnason, Jakob Frímann og
Egil Ólafsson. Þessi smellur þeirra
Stuðmanna kom fram í leysingun
um fljótlega eftir að Valgeir Guð-
jónsson sagði skilið við hljómsveit-
ina. Það er frægasta „hætt“ í hljóm-
sveitasögu seinni ára og nán-
ast öll þjóðin spekúleraði í
því um
dæaur-
hvern
sungið,
einkum
með hlið-
sjón af
línunum
„allsgáð-
ur og ak-
andi“ og
„hann þótti
róttækur og
þykir enn“.
aæq
lagati
ext-
Stuðmenn, hljómsveit allra
landsmanna, eru þekktir fyrir að
bera virðingu fyrir hefðinni og
ekkert óeðlilegt við það að
unum
steir
menn ályktuðu sem svo, til
dæmis með áðurnefnt bítla-
dæmi til hliðsjónar, að þarna væri
Valgeir í deiglunni. Menn lögðust
meira að segja í djúpar „identítet-
spælingar": „og hann býr í sama
herbergi og ég“. En allt kom íyrir
ekki. Stuðmenn, trúir hefðinni, hafa
þagað þunnu hljóði og neita að gefa
upp um hvern er sungið. Það má
ímynda sér þá senu eftir fimmtán ár
á bar að Valgeir gangi upp að Agli
og spyrji: „Segðu mér nú satt, Egill
Annað ekki síður þekkt dæmi um
leynimann í dægurlagatexta er
„Kaupmaðurinn á horninu" eftir
Bubba Morthens í flutningi GCD.
Bubbi er oft á forboðnum slóðum í
textagerð sinni og þarna er fjallað
um díler sem kjaftar í lögguna en
selur sjálfur svikinn varning:
Hann talaði og talaði og mal-
aði og malaði
framtíð Fíknó skóp
hann seldi bæjarins versta
dóp.
Bubbi syngur þarna út frá
sjónarhóli neyt-
andans og/eða
„heiðarlegra"
smákaupmanna
í þessari starfs-
grein og dregur
upp mynd af al-
gjörum slúbbert
og svikara. Það
þarf svo sem ekki
mikið til þess að kveikja á
Höddi feiti, báðir góðkunn-
ingjar Fíknó. En það gengur
ekki upp með hliðsjón af lín-
unni „hann hafði aldrei setið
inni, ekki einu sinni,“ sem finna
má í laginu.
KK er einn þeirra sem hefur
beitt þessu mergjaða bragði að
senda mönnum skeyti „undir
rós“ í dægurlagatexta. Hann
syngur um „viðskiptajöfur sem
er ekki nógu skýr, hann er ein-
hvers konar dýr,“ og „hann
rukkar þig urn milljón þó hann
skuldi þér tvær.“ Á Færeyja-
plötu KK-bands, í laginu
„Búmmsjagga“, er fjallað um
tækifærissinnaðan og óprúttinn
náunga sem lætur sér listina lítt
varða — peningarnir skipta
öllu. Hann breytir um nafn á
útgáfufyrirtækinu sínu og
kaflar það Skref. Það
ganga fáir þess duldir að
þarna er KK að sparka til
iteinars Berg og útgáfufyr-
Iftækisins Spors en þeir áttu í
harðvítugum deilum
varðandi útgáfumál.
Áður hafði þessi
texti, sem er
steinn Egg-
Scobie leggur sitt að mörkum til að gera Hemma Gui
jafnvel enn
beinskeyttari,
; komið frá KK
í laginu „Besti
inur“ á plöt-
unni Bein leið
* og er þessi sami
einar einnig
efndur í því sam-
andi.
Þetta er besta skinn
I besti vinur þinn
tekur hlýlega í
hönd, kyssir þig á
kinn ...
Teldu fíng-
ertsson á ófáar þulurnar í dægurla
gaflórunni og kenningar þess efnis
að þýðing hans á laginu „I read
it in Rolling Stone“, sem
heitir hjá Þorsteini „Ég las
það í Samúel“, sé í orðastað
sjálfs söngvarans Björgvins
Halldórssonar eru ekki
ósennilegar. Textinn fjallar
um mann sem varð frægur
og dáður en öfundin kvikn-
aði... og svo framvegis.
Björgvin fékk á þeim tíma ^
fremur slæma útreið hjá press-
unni og hvort það var í því sam-
hengi hlutanna eða sannfærandi
túlkun Björgvins á þessari sálar-
klípu mannsins sem syngur, þá
hljómar lag og texti þesslega.
Níð í dægurlagatext-
um
Hér áður þótti það svakalega
magnað að semja níðvísur og var
þetta oft haldgott vopn þeirra
undirokuðu og er Bólu-
Hjálmar oftlega nefndur í því
sambandi. Eitthvað hefúr þetta
vopn sljóvgast í tímans rás og í
raun merkilega lítið um níð í ís-
lenskum dægurlagatextum svo
hönd á festi. Það er helst að menn
skjóti á kollegana í bransanum.
Sjálfsagt vill einhver skira það með
dannaðara aldarfari(?) en kannski
hefúr það eitthvað að segja að flestir
dægurlagahöfundar ganga með þær
hugmyndir að mjög sennilega verði
lagið klassík og þá ómögulegt að
vera að dengja einhverjum brútal-
isma í það — óþarfi að vera að taka
einhverja sénsa: Mozart-prelúdíur
þurfa ekki á neinu slíku að halda.
Lunginn af textum eru sungnir í 1.
persónu, einhvers konar naflaskoð-
un í bland við tilfinn-
\\S%V 'ngalega upplifún
ulg part höfundar: „Ég
elska þig.“ Eða þá
að það sé reynt að ná utan
um algild sannindi: „Lifðu lífinu lif-
andi,“ syngja Vinir vors og blóma
um þessar mundir og hljómsveitin
Spoon syngur: „Confront the chan-
ges tell the world".
Það má þó finna dæmi um níð í
popptextasögunni. Það er reyndar
hæpið að telja það fyrsta níð í
ströngustu merkingu, öllu heldur
einhvers konar skens en Skapti
Sigþórsson samdi sígildan texta
um Stefán íslandi: „Hvað getur
hann Stebbi gert að því
þótt hann sé sætur...“.
Hljómsveit Bjarna Bö
söng, en merkingin hefur
yfirfærst allillilega þvf það
er ekki til sá Stebbi á
landinu sem ekki hefúr
fengið þennan söng í and-
litið.
Utangarðsmenn
voru í rneiri ham
þegar þeir sungu í
laginu „Rækjureggie":
Ég er löggiltur hálfviti,
hlusta á HLH og Brim-
kló“ en þeir voru í broddi fýlkingar
sem hataðist við skallapoppið. Hin-
ir meintu skallapopparar svöruðu
fyrir sig og HLH súngu unt Subba
Skorteins og á B-hlið á plötu þar
sem Eiríkur Fjalar kom í fyrsta
skipti í „Skammastuþínso“ söngn-
um var lagið „Stórpönkarinn“.
Meiningarnar gengu þannig á víxl
en ekkert varð frekar úr þeim deil-
um á vettvangi textagerðar.
Hins vegar hefúr Bubbi lent milli
steins og sleggju, hafandi eldri
skallapoppara yfir sér meðan hann
sjálfur er að breytast í stofnun sem
fær froðufeflandi neðanjarðarpönk-
ara í iljarnar. Hann, ásamt Megasi
og Herði Torfa, kemur við sögu í
lagi og texta sem kom út fýrir um
ári og er kannski fremur frægt af
eindemum og kveðskapurinn dæm-
ir sig sjálfur: „Bubbi Morthens er
hommalegur,“ er saklausasta línan í
lagi með hljómsveitinni „Dýrið
gengur laust“ með Jón Filippus-
son, fyrrum Sogblett, ffemstan í
flokki. Annað er ekki prenthæft og
lagið fékkst lítt leikið enda textinn
samansúrraður óþverri. Skúli
Helgason slysaðist til að leika lagið
á Rús 2 og var tekinn á teppið.
íttarr
Hallbjörn syngur fallega
um toppana í fslensku
þjóðlífi.
temmilegri þegar hann sendir vini
sínum Óskari Jónassyni ffemur
kaldar en spámannslegar kveðjur í
lagi Ham, „Deafbillies on the Run“,
sem er ferðalag á Islandsslóð: „Jón-
asson had to go to jail, he was a very
happy sex slave.“
Fólk í textum almennt
Þó finna megi skæð skot í dægur-
lagatextum eru þeir flestir hverjir á
rik, sen
Ijlunkinn við að koma
mönnum sínum fyrir í
m sínum, skráð
á spjöldin á ei
r vérið
.'"vi
„gúddí“-nótum og ekki til þess
fallnir að særa nokkurn mann. Þó
er óvíst að allir kunni skáldunum
þakkir fýrir að hafa haft sig í huga.
Hljómsveitin S/H draumur söng í
laginu „Bimbirimbirimbam“:
„Ég er Ijótur eins og djöfull
en það gerir ekkert til
þvíguð gafokkur Hófí. “
Þetta lag kom út árið 1987 og ári
síðar á tónleikum breyttist lokalín-
an í „því guð gaf okkur Lindubuff'.
Þó að textahöfundurinn sé þarna
með virðingarverða gagnrýni á eigið
útlit og stilli fegurðardísum upp til
að magna þá mynd er óvíst að
drottningarnar kæri sig um að vera
í kompaníi með þetta ljótum djöfl-
um.
Besti vinur okkar allra, Hallbjörn
Hjartarson, hefúr verið iðinn við
að draga samtímamenn sína til sög-
unnar í textagerð. Konungur norð-
ursins vill engum manni illt eins og
kunnugt er en öllu má ofgera og
Steingrímur Hermannsson hlýtur
að hafa fengið tvíbenta þanka þegar
Hallbjörn kyrjaði braginn um hann
og Arafat: „Hann er vinsæll og veit
af því,“ og bakraddirnar blasta: „ —
hann er viinnnsælll“. Og einhvers
staðar kemur Davíð Oddsson við
sögu hjá Hallbirni og svipaðir þank-
ar hljóta að hafa farið um huga
hans:
Davíð er frændi minn, Daaavíð...
Það gustar íhárinu á honum
og heilanum undirþví.
Megas, kóngurinn í íslenskri
dægurtextasmíð, er mikill sögu-
maður og hefur nefnt ýmsa í text-
um sínum. Á plötunni Þrír blóð-
dropar kemur til dæmis við sögu
annar íslenskur texta- og lagahöf-
undur, eða Bjartmar Guðlaugs-
son, í laginu „Kvöld í Atlavík“
O núer það svart mar
hann er ekki eftir Bjartmar
þessi söngur en við syngjum
hann þó
það var eitt sinn pía
sem vildi fara að tygja
sig útí veröldina þó stutt væri og
mjó
Þetta lag Megasar olli nokkru