Helgarpósturinn - 02.01.1995, Blaðsíða 7

MÁNUDAGUR 2. JANÚAR 1995
MORGUNPÓSTURINN FRÉTTASKÝRING
7
Aukaflokksþing Alþýðuflokksins verður háð í byrjun febrúar. Ætlun formannsins var
að fá þar samþykkta tillögu um að Island sækti um aðild að Evrópusambandinu. Eftir
að Norðmenn höfnuðu aðild er endanlega ljóst að kosningarnar hér heima koma
ekki til með að snúast um Evrópumálin. Þess í stað verður staða flokksins og önnur
kosningamál til umræðu. Ekki er talið útilokað að Jón Baldvin Hannibalsson víki úr
formannssætinu strax þá og eigi síðar en eftir kosningar. Sú saga gengur að hann
verði næsti rektor Menntaskólans í Reykjavík
Jón Baldvin vfloir
úr formannsstólnum
annað hvort á aukaflokksþinginu í byrjun febrúar eða strax eftir kosningar.
Traustir heimildamenn innan
Alþýðuflokksins segja sjálfgert að
Jón Baldvin Hannibalsson segi af
sér sem formaður flokksins eftir
kosningar. Ástæðan er einfaldlega
sú að þá verður Alþýðuflokkurinn
að öllum líkindum minnsti flokk-
urinn á Alþingi — kannski með
fímm þingmenn — áhrifalaus,
klofinn og utan ríkisstjórnar. Sömu
heimildarmenn vilja alls ekki úti-
loka að formaðurinn víki strax á
aukaflokksþingi sem háð verður í
byrjun febrúar. Samkvæmt lögum
Aiþýðuflokksins er ekki hægt að
bjóða sig fram gegn sitjandi for-
ystumönnum á aukaflokksþingi. Ef
Jón Baldvin segði hins vegar af sér
yrði kosinn nýr formaður en Guð-
mundur Árni Stefánsson tæki
ekki sjálfkrafa við í krafti varafor-
mannsembættis síns.
Forystumönnum Alþýðuflokks-
ins finnst Jón Baldvin ekki hafa ver-
ið svipur hjá sjón síðustu vikurnar,
hann sé þreyttur og mæddur og
baráttuþrekið, sem einkennt hafi
hann sem stjórnmálamann, sé
horfið. Þetta hefur borið á góma í
samtölum þeirra, samkvæmt
ábyggilegum heimildum MORGUN-
PÓSTSINS.
Til marks um uppgjöf formanns-
ins er meðal annars bent á glænýtt
dæmi, hvernig hann lét flengja sig
opinberlega í GATT-deilunum.
Annað dæmi um þróttleysi Jóns
Baldvins er ekki jafn augljóst en
hefur vakið mikla athygli, ekki síst
innan Alþýðuflokksins sjálfs. Frá
því hann tók við sem formaður
flokksins hefur hann jafnan skrifað
árlega áramótahugvekju í Alþýðu-
blaðið, jafnvel upp á þrjár til fjórar
síður, þar sem hann hefur hvatt sitt
fólk til dáða og farið mildnn í hug-
myndafræðilegum boðskap sínum.
Engin slík grein birtist að þessu
sinni. Ástæðan sem Jón Baldvin
mun hafa gefið upp var einfaldlega
sú að hann hefði haff svo mikið að
gera út af GATT-málinu. Það er því
greinilega af sem áður var.
Þá hefur „afsögn“ Bryndísar
Schram gefið þessum vangaveltum
byr í seglin.
Formaðurmn búinn
með trompin
Með formannsskiptum fyrir
kosningar sjá menn einkum fyrir
sér þann ávinning að flolckurinn
fengi nýtt andlit út á við. Jón Bald-
vin hefur lengi verið óvinsælasti
stjórnmálamaður landsins og þótt
fáir flokksmenn efist um hæfileika
hans til að leiða flokkinn í kosn-
ingabaráttu og yfirburðamælsku
hans sem nýtist vel í kappræðum,
þá standa þeir frammi fyrir því að
formaðurinn fiskar ekki lengur. Þar
kemur auðvitað rniklu fleira til en
frammistaða hans sjálfs því að
hvert klúðrið hefur rekið annað.
Nægir þar að nefna afsögn Guð-
mundar Árna, úrsögn Jóhönnu
Sigurðardóttur og stofnun Þjóð-
vaka, klúðrið í kringum Jakob
Magnússon og fleira og fleira. En
eftir stendur að Jón Baldvin hefur
ekki náð til þjóðarinnar og þykir
ótrúverðugri en nokkru sinni. Þar
við bætist að sú leikflétta hans að
gera Evrópumálin að helsta kosn-
ingamálinu í vor er runnin út í
Jón Baldvin Hannibalsson mun
hætta sem formaður Alþýðu-
flokksins eftir kosningar og jafn-
vel á aukaflokksþinginu í byrjun
febrúar. Háværar raddir eru um
að hann muni taka við af Guðna
Guðmundssyni sem rektor
Menntaskólans í Reykjavík.
sandinn eftir að Norðmenn höfn-
uðu aðild að Evrópusambandinu.
Formaðurinn hefur því engin
tromp á hendi lengur sem duga til
að sannfæra kjósendur um að
greiða Alþýðuflokknum atkvæði
sitt og þá um leið er honum illsætt í
formannsstóli — þetta vita flokks-
menn.
Það eru þó keldur á þeirri leið að
skipta um formann fyrir kosningar.
Hugsanlegir arftakar Jóns Baldvins
eru ekki margir og raunar enginn
þeirra augljós kostur: Sighvatur
Björgvinsson, Rannveig Guð-
mundsdóttir og Guðmundur Árni
Stefánsson eru kostirnir sem í boði
eru —- aðrir koma ekki til greina.
Þannig að Alþýðuflokkurinn er í
þeirri sjálfheldu að komast hvorki
lönd né strönd með núverandi for-
mann í brúnni og hafa ekkert sjálf-
gefið foringjaefni til að taka við.
Sigur Guðmundar
Arna í sjónmáli
Afar langsótt þykir að gera ráð
fyrir að Rannveig verði formaður
flokksins. Leið hennar í forystu-
sveitina var með þeim hætti að hún
hefur sjálf lítið beitt sér til að kom-
ast til áhrifa. Rannveig hefur annað
hvort verið málamiðlun (varð vara-
formaður þegar Jóhanna hætti) eða
flotið með (varð ráðherra þegar
sæti Guðmundar Árna losnaði) inn
í toppembættin. Þá hefur hún jafn-
framt látið sér lynda að víkja þegar
hagsmunir annarra hafa verið í húfi
(vék úr varaformannsstólnum þeg-
ar Guðmundur Árni og össur tók-
ust á) og látið traðka á sér að mati
margra flolcksmanna. Þetta er ein-
faldlega ekki rétta uppskriftin að
formennsku í stjórnmálahreyfingu.
Sighvatur er sagður spenntur fyr-
ir því að taka við af Jóni Baldvini,
sem er sjálfur ekki fráhverfur þeirri
hugmynd, enda eru þeir nánir sam-
starfsmenn og standa fýrir sömu
pólitík til hægri í flokknum. Sig-
hvatur er hins vegar tæknikrati um-
fram allt en ekki sami pólitíski
hugsuðurinn og Jón Baldvin.
Margir draga því leiðtogahæfileika
hans verulega í efa, einnig fólk hon-
um hliðhollt. Hann á þó ótvírætt
möguleika.
Þá er komið að vandræðabarn-
Guðmundur Árni Stefánsson er
á mikilli siglingu t prófkjörsslagn-
um á Reykjanesi og talið er að
hann muni auðveldlega bera sig-
urorð af Rannveigu Guðmunds-
dóttur í baráttunni um efsta sæt-
ið. Ef það gengur eftir getur hann
krafist krónprinstitilsins innan
flokksins aftur.
inu í hópnum, hinum fallna ráð-
herra Guðmundi Árna, sem að
verulegu leyti má kenna um hvern-
ig komið er fyrir Jafnaðarmanna-
flokki Islands. Hann stefndi að því
leynt og ljóst að taka við for-
mennskunni af Jóni og sveigja
flokkinn til vinstri. Flest benti til
þess að honum tækist það með öfl-
ugum stuðningi innan flokksins en
það haustaði hratt hjá honum eftir
að spillingin var staðfest með
skýrslu Ríkisendurskoðunar.
Guðmundur er kornungur og
því er þrátt fyrir allt alls ekki hægt
að afskrifa hann sem foringjaefni
flokksins, kjósendur eru fljótir að
gleyma. Og hans tími gæti komið
fyrr en nokkurn grunar.
Kratar sem þekkja vel til á
Reykjanesi hafa reiknað út eftir
liðskönnun að bæjarstjórinn fyrr-
verandi muni mala Rannveigu í
prófkjörinu 21. þessa mánaðar og
niðurstaðan verði jafnvel sú að
Petrína Baldursdóttir nái 2. sæt-
inu. Hafnarfjörður er fjölmennasta
vígi krata á Reykjanesi, sem standa
eins og klettur á bak við Guðmund
Árna og þeim er metnaðarmál að
reisa við hinn fallna forystumann
sinn. Þá virðist hann hafa talsvert
fylgi á Suðurnesjum, sem einnig er
mikið kratavígi. Búist er við tals-
verðri þátttöku þar í prófkjörinu.
Rannveig sækir mest af sínu fylgi
í Kópavoginn, eins á hún vísan
stuðning krata í Mosfellsbæ og
Garðabæ en þeir bæir skipta litlu
máli þar sem kratar eru þar fáliðað-
ir. Það sem skiptir ekki minna máli
en staðbundið fylgi í slag þeirra um
efsta sætið er krafturinn í kosninga-
baráttu Guðmundar Árna. Á sama
tíma og hann gerir sig gildandi víða
um kjördæmið er Rannveig i út-
löndum og það sama gildir um
áhrifamesta stuðningsmann henn-
ar, Guðmund Oddsson bæjarfull-
trúa í Kópavogi til margra ára og
formann framkvæmdastjórnar
flokksins, sem kemur ekki heim
fyrr en að afloknu prófkjöri. Og
það er ekki einu sinni víst að Rann-
veig nái öðru sætinu og hlutskipti
hennar verði því það þriðja. Ástæð-
an er sú að fjölmargir stuðnings-
menn Guðmundar Árna og Rann-
veigar munu væntanlega setja Petr-
Sighvatur Björgvinsson er sá
maður sem Jón Baldvin vill helst
sjá sem arftaka sinn af þeim
kostum sem eru í boði. Ef hann
sér ekki þá niðurstöðu fyrir er tal-
ið víst að formaðurinn sitji fram
yfir kosníngar.
ínu í annað sætið.
Ef eftir gengur að Guðmundur
Árni standi uppi sem hinn mikli
sigurvegari eftir prófkjörið verður
staða hans innan flokksins gríðar-
lega sterk og upprisa hans full-
komnuð. Hann getur þá affur gert
tilkall til krónprinstitilsins innan
flokksins. Það gerir aftur stöðu Jóns
Baldvins erfiðari — honum væri
óljúft að standa upp úr stólnum og
afhenda Guðmundi Árna veldis-
sprotann.
Ef þessi staða kernur upp telja
heimildarmenn blaðsins innan
flokksins nær útilokað að formað-
urinn segi af sér fyrr en eftir kosn-
ingar. Með öðrum orðum þá segir
Jón Baldvin ekki af sér á auka-
flokksþinginu nema hann hafi vissu
fyrir að Sighvatur hreppi for-
mennskuna.
Evrópufléttan runnin
út í sandinn
Aukaflokksþingið var hugsað til
þess að Alþýðuflokkurinn gæti
samþykkt aðild að ESB í kjölfar
inngöngu Finna, Svía og Norð-
manna. En nú er það út úr mynd-
inni, að sögn krata sem rætt var við,
að halda flokksþing sem snýst ein-
göngu um Evrópumálin þar sem
aðild að ESB er ekki lengur á dag-
skrá eftir að Norðmenn ákváðu að
standa utan vð sambandið. Á Al-
þýðuflokksmönnum er að heyra að
þess í stað muni þingið helst snúast
um konsingarnar fram undan og
þau mál sem flokkurinn ætlar að
leggja áherslu á í stað Evrópumál-
anna sem þó verða á dagskrá.
Þegar horft er til kosningabarátt-
unnar framundan er ljóst að stefnir
í pólitískt bögglauppboð í velferð-
armálum. Þjóðvaki hefur gefið tón-
inn og í spilunum er að Alþýðu-
bandalagið fylgi í kjölfarið og jafn-
vel Kvennalistinn.
Alþýðuflokknum er ekki stætt á
að taka þátt í þeim leik vegna ríkis-
stjórnarþátttöku undanfarinna ára.
Þess í stað, segja kratar, á að leggja
megináherslu á árangur ríkisstjórn-
arinnar, einkum það sem hefur
áunnist í efnahags- og utanríkis-
málum að frumkvæði ráðherra Al-
þýðuflokksins. Og reyna um leið að
koma þeim skilaboðum til kjós-
Rannveig Guðmundsdóttir á
þannig feril að baki að útilokað er
talið að hún taki við af Jóni Bald-
vini þótt nafn hennar sé með í
umræðunni.
enda hve ábyrgur flokkurinn er.
Jón Baldvin jafnvel
næsti skóiameistari
MR
Mikið er spáð og spekúlerað
þessa dagana hvað við taki hjá Jóni
Baldvini. Hann er sagður geta nán-
ast valið sér sendiherraembætti, en
sendiherraembættið hjá Samein-
uðu þjóðunum í New York er helst
inni í myndinni. Þá gengur sú saga
að honurn bjóðist að setjast við hlið
Sverris Hermannssonar í banka-
stjórastól hjá Landsbankanum.
Björgvin Vilmundarson, banka-
stjóri, hefur um hríð haft hug á að
láta af starfi sínu og líkur eru á að
það gerist fljótlega. Kratar sem
kannast við þessar sögur telja að
hvorugurinn kosturinn hugnist
formanninum. Það væri engan veg-
inn hans stíll að yfirgefa vettvang
stjórnmálanna með því að þiggja
feitan bitling, segja þeir, eins og
lenska hefur verið hér á landi hjá
forystumönnum stjórnmálaflokk-
anna.
Þriðji kosturinn, og sá sem mest
er í umræðunni þessa dagana, er sá
að gamli skólameistarinn á Isafirði
taki aftur upp þráðinn í að upp-
fræða æskuna. Guðni Guðmunds-
son, rektor Menntaskólans í
Reykjavík, lætur af störfum í vor
vegna aldurs og talað er um að Jón
Baldvin sé þess fýsandi að taka við
af honum. Þannig gæti hann hætt í
pólitíkinni með reisn og sýnt fram
á að hann sé sami hugsjónamaður-
inn og áður, hálaunuð embætti
freisti hans ekki þegar hann geti
lagt sitt lóð á vogarskálarnar.
Guðni ætti ekki að vera hugmynd-
inni fráhverfur, enda dyggur stuðn-
ingsmaður Alþýðuflokksins um
árabil. Daginn fýrir gamlársdag
sögðu heimildarmenn að sam-
komulag hafi tekist um að Sjálf-
stæðisflokkurinn fengi að ráðstafa
sendiherraembættinu í New York
gegn því að tryggja stuðning við
skipun Jóns Baldvins sem rektors.
Svo rammt kveður að þessari sögu
að innan MR er um fátt meira rætt.
Þrétt fyrir ítrekaðar tilraunir
náðist ekki í Jón Baldvin á meðan á
vinnslu greinarinnar stóð.
Styrmir Guðlaugsson
Keflavík:
Eldsvoði
og nefbrot
Að sögn lögreglunnar í Keflavík
fóru áramótin vel fram og betur en
undangengin ár. Nóttin var þó ekki
áfallalaus. Eldur kom upp í fjölbýl-
ishúsi að Heiðarhvammi 5. Enginn
var í íbúðinni og talið er að kviknað
hafi í út frá jólaskreytingu. Vel gekk
að ráða niðurlögum eldsins en tals-
verðar skemmdir urðu sökum
reyks og sóts auk þess sem rúður
sprungu sökum hita og varð fólk að
yfirgefa íbúðir sínar en við þennan
stigagang eru átta íbúðir. Þá braut
flugeldur sér leið í gegnum rúðu
inn á salerni grunnskóla Njarðvík-
ur. Slökkviliðið var kvatt á staðinn
en ekki urðu miklar skemmdir.
Nokkuð var um smápústra en
ekkert umfram hefðbundið laugar-
dagskvöld. Maður um tvítugt var
sleginn fyrir utan Hlöllabáta við
Hafnargötu 17 með þeim afleiðing-
um að hann nefbrotnaði. Hann var
fluttur á Borgarspítalann. Það er
vitað hver sökudólgurinn er en
hann hvarf og hefur ekki náðst til
hans enn þegar þetta er skrifað.
-JBG
Keflavík:
Færri stútar
við stýri 1994
en undan-
genginár
Á árinu 1994 voru 115 teknir fýrir
meintan ölvunarakstur. Það er
lægri tala en undanfarin ár. Þor-
valdur Benediktsson varðstjóri
vill þó ekki endilega rekja það til
þess að stútar við stýri séu færri en
endranær. Ekki sé óeðlilegt að rekja
það til minni gæslu. Lögregluþjón-
um hefur verið fækkað vegna
sparnaðar og eru nú oft tveir í eftir-
liti miðað við fjóra áður.
-JBG
Akureyri:
Leiðindi
vegnafýller-
ís en ekkert
stórra áfalla
Áramótin á Akureyri voru stór-
áfallalaus að sögn Matthíasar Ein-
arssonar varðstjóra, sem er sæmi-
lega ánægður en ekki meira en svo.
„Það var lítið að gera fram að mið-
nætti, brennur og flugeldar gengu
vel og við sluppum alveg við meiðsl
sökum þessa og er það mjög
ánægjulegt. Það var kalt, frost fór
upp í 14 stig undir morgun, en stillt
á Ákureyri og mjög fallegt. Svo
byrjaði ballið um klukkan tvö og
var nóg að gera þar til klukkan níu í
morgun.“ Matthías segir að ekki
hafi verið um stórátök en nóg um
ryskingar, að menn hafi verið fullir
og reiðir eins og gengur og gerist.
„Sex menn þurftu að gista fanga-
geymslur. Við reynum oftast að
koma mönnum heirn en það var
engu tauti við þá þessa komið —
reiðir og leiðir og ómögulegir. Ef
árið byrjar svona hjá þeim þá gef ég
ekki mikið í þá og það er ábyggilegt
að ég mundi ekki vilja búa með
þeim sumum.“
Tveir þurftu á spítala til plástr-
unar og einn var tekinn grunaður
um ölvun við akstur. Mikill mann-
fjöldi safnaðist saman í bænum en
fór að grisjast um klukkan sex. Síð-
asta útkall hjá lögreglunni var
klukkan 08.30 en þá voru tveir
rnenn að slást. „Það er ömurlegt að
hugsa til þess að menn þurfi að
drekka sig blindfulla," segir Matt-
hías og segir meirihlutann gjalda
fyrir þessi 7 til 8 prósent sem eru til
vandræða.
-JBG