Helgarpósturinn - 13.02.1997, Blaðsíða 10

FIMMTUDAGUR13. FEBRUAR1997
10
HELGARPÓSTURINN
Útgefandi: Lesmál ehf.
Framkvœmdastjóri: Árni Björn Ómarsson
Ritstjóri: Páll Vilhjálmsson
Prentvinnsla: Prentsmiðjan Oddi hf.
Vinstristrategía
Frj álsrar fj ölmiðlunar
Fjölmiðlasaga landsins er samofin pólitískri sögu þjóðarinn-
ar. Sjálfstæðisflokkurinn sem við þekkjum í dag var við stofn-
un á þriðja áratugnum uppnefndur Morgunblaðsflokkurinn.
Málgögn Framsóknarflokksins, Tíminn sunnan heiða og Dagur
fyrir norðan, voru stofnuð áður en flokkurinn var orðinn full-
veðja. Alþýðublaðið varð snemma valdamiðstöð Alþýðu-
flokksins og Þjóðviljinn var forsenda fyrir kosningasigrum
Sósíalistaflokksins um miðja öldina. Stofnun Dagblaðsins á
áttunda áratugnum tengdist átökum í Sjálfstæðisflokknum en
viðskiptasjónarmið réðu því að Dagblaðið sameinaðist Vísi á
ný undir heitinu DV.
Með DV snerist taflið við. Áður laut viðskiptalífið stjórnmál-
um, núna er frumkvæðið hjá fjármálamönnum.
Á örfáum árum er fjölmiðlakerfi landsins gerbreytt. Þjóðvilj-
inn fór í gjaldþrot, Framsóknarflokkurinn kom Tímanum fyrir
hjá útgáfuféiagi DV, Frjálsri fjölmiðlun, sem síðar eignaðist
Dag og sameinaði gömlu framsóknarútgáfurnar. f síðustu viku
leysti Frjáls fjölmiðlun til sín Alþýðublaðið.
Eigendur Frjálsrar fjölmiðlunar, feðgarnir Sveinn R. Eyjólfs-
son og Eyjólfur Sveinsson, gefa sig út fyrir að vera ópólitískir
útgefendur. Og þótt Eyjólfur hafi verið aðstoðarmaður Davíðs
Oddssonar forsætisráðherra er honum sjaldan núið um nasir
að halda flokkspólitík að ritstjórnunum sem eru á forræði
hans. En það er af því að menn horfa ekki í rétta átt.
Feðgarnir vita sem er að í blaðabransanum liggja öll sóknar-
færi til vinstri því að þeim á hægri hönd er Morgunblaðið.
Guðmundur Magnússon, fréttastjóri DV, missti vinnuna þegar
vinstristrategía Frjálsrar fjölmiðlunar tók á sig mynd. Guð-
mundur er úr valdahópnum í kringum forsætisráðherra og á
ritstjórn DV var litið á hann sem útsendara Davíðs.
Hægrislagsíðan sem DV fékk á sig með ráðningu Guðmundar
var Frjálsri fjölmiðlun til trafala og hann var látinn fara.
Þegar Frjáls fjölmiðlun tók að sér Tímann var ritstjóri ráð-
inn Jón Kristjánsson, þingmaður Framsóknarflokksins. Með
ráðningu þingmannsins vannst tvennt. í fyrsta lagi eru send
skýr skilaboð um pólitíska samúð útgáfunnar, hún átti áfram
að liggja hjá Framsóknarflokknum í þeirri von að gamlir áskrif-
endur héldu tryggð við málgagnið. í öðru lagi er ólíklegt að
þingmaður í fullu starfi hafi metnað eða tíma til að móta nýtt
dagblað. Ekki fyrr en með sameiningunni við Dag var tíma-
bært að þróa nýtt blað og vinstrimaðurinn Stefán Jón Haf-
stein, aðstoðarmaður Ingibjargar Sólrúnar Gísladóttur í borg-
arstjórnarkosningunum, var fenginn til verksins.
Á sjálft flaggskipið, DV, var Silja Aðalsteinsdóttir, fyrrver-
andi ritstjóri Þjóðviljans, ráðin til að veita menningardeild
blaðsins forstöðu.
Leikurinn var endurtekinn með ráðningu Össurar Skarphéð-
inssonar í ritstjórastól Alþýðublaðsins. Nýir útgefendur gera
ekki ráð fyrir að Alþýðublaðið eigi sér langra lífdaga auðið. Á
föstudegi var tilkynnt að blaðið yrði gefið út til reynslu fram
að áramótum en þriðjudaginn þar á eftir var rætt um að end-
urskoða útgáfuna í haust. Alþýðublaðið á að renna inn í Dag-
Tímann við fyrstu hentugleika.
Dagblöð stjórnmálaflokkanna voru lengst af lýðveldissög-
unni snar þáttur í sérkennum þeirra. Ekki aðeins voru blöðin
vettvangur fyrir áróður og pólitíska stefnumótun, heldur
héldu þau á loft heimsmynd sem lesendur fundu til sam-
kenndar með. Nú þegar viðskiptasjónarmið ráða ferðinni
hverfur þessi samkennd.
Alþýðublaðið skilur sálina eftir í Alþýðuhúsinu jafnvel þótt
ritstjórnin öll og Össur til viðbótar flytji inn í höfuðstöðvar
Frjálsrar fjölmiðlunar og fái pláss hjá Viðskiptablaðinu.
Feðgarnir í Þverholtinu veðja á að vinstriflokkarnir leggi
málgögn sín inn til útgáfunnar, Vikublað Alþýðubandalagsins
er eitt eftir. En til að nýja árdegisblaðið fái einhvern tilgang
þurfa A-flokkarnir og Framsóknarflokkurinn að sameinast. I
stjórnmálum er fullt af tækifærum fyrir metnaðarfulla fjár-
málamenn eins og Eyjólf Sveinsson og Jón Ólafsson á Stöð 2,
sem á þriðjungshlut í Frjálsri fjölmiðlun.
Helgarpósturinn
Borgartúni 27, 105 Reykjavík
Síini: 552-2211 Bréfasími: 552-2311
Bein númer: Ritstjórn: 552-4666, símbréf: 552-2311,
fréttaskotið: 552-1900, tæknideild: 552-4777,
auglýsingadeild: 5524888, símboði (augl.) 846-3332,
dreifing: 5524999.
Netfang: hp@this.is
Áskrift kostar kr. 800 ú mánuði efgreitt er með
greiðslukorti, en annars kr. 900.
siðvendni, skrauthvörf og ritskoðun
Siðvandur borgari (til hægð-
arauka nefndur SB í eftir-
farandi umli) ritar í Helgarpóst
06.02.1997 (undir nafninu Les-
andi) og bendir réttilega á það
að ég noti orð eins og lands-
byseðjót, þorpsfífl, aumingi,
fæðingarhálfviti og fáviti um
það sem SB sjálf/ur kallar
„þroskaheftan mann“.
Það er rétt með farið hjá
honum/henni. í umli minu um
þjóðarkarakter hér í blaðinu
30.01.97 notaði ég öll þessi
orð. Og þó ég virðist hafa sært
SB með þessu orðbragði ætla
ég samt ekki að biðja hann af-
sökunar.
Þvert á móti.
Þessi orð viðhafði ég að
vandlega yfirveguðu ráði. Bar
skrifin aukin heldur undir góð-
an vin minn sem ég treysti
manna best til að líta eftir bar-
baranum í mér (auk þess sem
hann á þroskaheftan einstak-
ling í fjölskyldu sinni og má því
vel dæma um þetta efni).
Eftir að hafa kynnt sér það
að enginn var persónulega
krenktur af þessu umli mínu
fannst honum ekki nema eðli-
legt að nota þessi orð. Efni
pistilsins þurfti á svona orða-
fari að halda til að geta skilað
fullri meiningu. Hefði nefndur
landsbyseðjót einhvern tíma
verið til þá væri hann nú löngu
dauður og ætti ekki afkomend-
ur.
Það hefði SB getað kynnt sér
með einu símtali áður en hann
settist niður og greindi sjúk-
dóm minn sem „djúpstæða for-
dóma og hyldjúpa mannfyrir-
litningu".
Orðalag þessarar sjúkdóms-
greiningar ber það með sér að
SB er ekki með öllu fordóma-
heft/ur (svo notuð séu sams
konar skrauthvörf og hann vill
sjálfur hafa). Eins hitt, að sið-
vendni er, sem betur fer, bara
þunn skel utan á karakternum.
En fordómar gagnvart for-
dómum eru nú einu sinni siða-
boð „velferðarríkisins“.
Um það héfði ég löngu átt
að vera búinn að skrifa, svo nú
má ég til með að þakka SB fyrir
að vekja máls á þessu fyrir-
bæri með bréfi sínu.
Athugum það nánar.
Ef mig ekki misminnir um
textann frá 30.01. var ég þar að
grufla í sambandi þjóðar (kjós-
aÞorgeir
Þorgeirson
enda) annars vegar og stjórn-
málamanna hins vegar og
þurfti í því samhengi að grípa
til orðaforða sem hafði merk-
ingu (og fordóma).
Ég var þó ekki að nota þessi
orð „stjórnmálamönnum til
vansa“ eins og SB segir. Mig
mundi aldrei svo mikið sem
dreyma um að segja stjórn-
málamönnum neitt til vansa.
Það er mér ofvaxið, enda sjá
þeir best um það sjálfir. En ég
þurfti samt orð með fulla ótví-
ræða merkingu fyrst ég var nú
að velta fyrir mér afstöðu lif-
andi fólks (kjósenda) til þeirra.
Og sá sem brúkar orð með
ótvíræðri merkingu er kominn
inn á bannsvæði.
Hvernig stendur á því?
Jú, velferðarríkið er hugsjón
um jafnræði og almenn rétt-
indi.
Ekki er það upphafsmönn-
um þeirra góðu hugsjóna að
kenna þó sporgöngufólkið hafi
vikið sér undan framkvæmd
hennar og allri vitlegri um-
ræðu með jrví leggja bann á
notkun flestra þeirra orða sem
merkja eitthvert vandamál-
anna sem til stóð að leysa.
Og fyrjrskipa skrauthvörf í
staðinn.
Siðareglur ofdekraðra milli-
stétta Ieggja bann á það að tala
um negra, fávita, vanþróaðar
þjóðir, tatara, eskimóa, lappa
og indíána. Þess í stað ber að
nefna þessi fyrirbæri litað fólk,
þroskahefta, fólk á þróunar-
svæðum, rommfólkið, inúíta,
sama og frumbyggja Ameríku.
Og nú má ekki lengur kalla
ungt fólk eiturlyfjasvelgi held-
ur er það „í neyslu“.
Svona tepruskapur leysir
náttúrlega engan vanda, enda
varla til þess ætlaður.
Vandinn sem leysa þarf er
eftir sem áður þessi: að láta
negra, fávita, vanþróaðar þjóð-
ir, tatara, eskimóa, lappa og
indíána njóta jafnræðis. Það
gerum við best með því að
breyta hugarfarinu og segja
þessi orð með öðrum hljómi
sem kemur innan frá. Þar ger-
ist hugarfarsbreytingin, hitt er
bara flótti sem smám saman
hefur orðið að ritskoðun allra
tungumála.
Getur ekki verið að þetta
siðaboð skrauthvarfanna sé
upphaflega komið frá einhverj-
um lobbýistum hjá Sameinuðu
þjóðunum?
Hápunktur þessarar vit-
leysu var altént í Noregi fyrir
skemmstu, þegar norska mál-
nefndin ákvað að útrýma
Norðmönnum í nafni skraut-
hvarfamannréttindanna.
„Orðið rnaður," segir nefnd-
in, „er karlkyns og fer í bága
við jafnréttislög.“
„Siðareglur ofdekraðra
millistétta leggja bann á það
að tala um negra, fávita,
vanþróaðar þjóðir, tatara,
eskimóa, lappa og indíána.
Þess í stað ber að nefna
þessi fyrirbæri Iitað fólk,
þroskahefta, fólk á þróunar-
svæðum, rommfólkið, inú-
íta, sama og frumbyggja Am-
eríku. Og nú má ekki lengur
kalla ungt fólk eiturlyfja-
svelgi heldur er það
„í neyslu“.“
Finna verður annað orð sem
nær yfir bæði kynin (Norð-
menni væri kannski lausnin ef
þessi volaða þjóð, sem maður
þorir varla lengur að nefna,
væri ekki búin að týna niður
danskri tungu).
íbúar Noregs verða fljótir að
gleyma öðrum jafnræðiskröf-
um í rifrildi um þetta.
Hér er flóttinn frá jafnréttis-
hugsuninni kominn á leiðar-
enda, orðinn að hreinræktuð-
um fasisma. Ritskoðun sem
ætlar að útrýma heilli þjóð.
Segir ekki Njáluhöfundur að
Bergþóra væri drengur góður?
(En Snorri segir að drengir
heiti góðir menn og batnandi.)
Ber nú ekki íslenskri mál-
nefnd að ritskoða Njálu og láta
hana héðan af segja að Berg-
þóra sé góð stelpa?
En hvað mundi það merkja?
Þannig er nú skrauthvarfa-
mannúðin.
Hjartveikur aumingi sem ég
þekki fær stundum sára bring-
spalaverki og ætlaði að leysa
málið með því að kalla þetta
brjóstsviða.
Það gerði hann í nokkra
mánuði.
Afleiðingin var magasár
(enda ér brjóstsviði nokkurs
konar skrauthvörf fyrir byrj-
andi magasár). Og nú er hann
með tvenna sjúkdóma fyrir
einn.
Þannig fer þeim sem ætla að
leysa öll vandamál með fagur-
gala.
Heimurinn breytist ekki
mikið við það.
Maður sem ég kannast við
álpaðist um daginn á fund hjá
mannréttindafrömuðum hér í
bæ.
Þessi náungi er enginn
mannréttindafrömuður sjálfur,
en hann ver sig ef hann er
beittur rangindum. Ef hver og
einn gerði það mundum við
enga mannréttindafrömuði
þurfa.
Okkar manni líkaði ekki það
sem hann heyrði, fannst það
enga staðgóða merkingu hafa.
Ræður frömuðanna voru ein-
tóm skrauthvörf.
Þetta rifjast einhvern veginn
upp núna.
Á útleiðinni (af mannrétt-
indafrömuðasamkomunni) var
minn maður að tuldra fyrir
munni sér nýtt orð: sauma-
klúbbamannréttindi.
Honum þótti ekki góðs að
vænta af öllu þessu skraut-
hvarfatali.
Hann vissi eiginlega ekki
hvort það var orsök eða afleið-
ing.
Yfirleitt er það ríkisvaldið
sem brýtur rétt á einstakling-
um.
Mannréttindafrömuðirnir
eru flestir á launum hjá ríkinu.
Af merkingarlausu skraut-
hvarfatali þeirra verður ekki
annað ráðið en það sé algjört
sæluríki, sem greiðir þeim
launin.
Saumaklúbbamannréttinda-
þvaður. Nú er orðið þó komið
á prent.
Frá lesendum
■ Maður á landsbyggðinni
vakti athygli á furðulegri fram-
komu útibússtjóra Landsbank-
ans í plássinu og taldi meira
en tímabært að fjallað yrði um
hana.
■ Ungur alþýðuflokksmaður í
Hafnarfirði kom að máli við
ritstjórn og sagði frásögn af
fundi Alþýðuflokksins í Hafn-
arfirði á baksíðu síðasta tölu-
blaðs í öllum meginatriðum
ranga. Hann kaus að gera ekki
skriflegar athugasemdir, enda
væri það aðeins til að
skemmta skrattanum.
■ Lesandi hringdi og þakkaði
fyrir leiðara síðasta tölublaðs
um Framsóknarflokkinn. Við-
komandi taldi það síst ofmælt
að Framsóknarflokkurinn
hefði ekki staðið undir þeim
væntingum sem til hans voru
gerðar.
■ Maður af erlendu bergi brot-
inn heimsótti ritstjórnina til
að kynna forsjárdeilu sem
hann á í við fyrrverandi sam-
býliskonu sína. Maðurinn telur
að íslensk yfirvöld brjóti rétt
erlendra manna á svipaðan
hátt og tyrknesk brjóta á
Sophiu Hansen.