Helgarpósturinn - 13.02.1997, Blaðsíða 16

16ma
RMMTUDAGUR13. FEBRÚAR1997
Dans er kuenréHinclabarátta
Heiðar Ástvaldsson er' ör-
ugglega betri dansari en kokk-
ur því hann segist varla að
kunna að sjóða egg. Hann var
því í vanda, því allir kunna að
sjóða egg, og þar sem hann var
staddur á Húsavík að kenna
éT*
bæjarbúum dans gat hann ekki
leitað í uppskriftasmiðju eigin-
konunnar. En Heiðar reddaði
sér fyrir horn og leitaði til
frænku sinnar, sem búsett er á
Húsavík. Hann eldaði réttinn
Nautnasegg með frænku sinni
til að ekki væri
hægt að segja að
hann kannaðist
ekki við þennan
prýðisrétt. Heið-
ar veit því að
rétturinn er eink-
ar ljúffengur en
ekki vill hann
fullyrða hvort
hann muni ráða
Til að mynda hefur Heiðar ekki
fengið gómsætið eða öllu held-
ur gómsaltið saltfisk nema
tvisvar í ríflega þrjátíu ára hjú-
skapartíð. Siginn fisk fær hann
aldrei, nema einu sinni á ári
fær hann skötu hjá tengdó, og
kúttmaga hefur hann ekki
bragðað síðan á uppvaxtarár-
unum á Siglufirði.
Dúfnaát og gorkúlur
„En ég hef borðað ýmiskon-
ar furðufæði á þessu þrjátíu
ára tímabili þótt ekki hafi það
komið úr eldhúsi konunnar. í
Egyptalandi borðaði ég eitt
sinn dúfu. Ég man að ég horfði
á þennan smáfugl og ákvað að
reyna ekki að komast að því
hvað þetta væri. Belgísk kona,
sem sat við borðið með okkur
hjónunum, vildi ólm komast að
því og æddi af stað til að
spurja þjónninn. Á meðan
borðaði ég mjög hratt til að
seðja hungrið, því mig grunaði
að ég myndi missa matarlyst-
ina um leið og ég vissi hvað
þetta væri,“ segir Heiðar hlæj-
andi. „Eflaust eru þetta for-
dómar, því dúfan var ósköp
bragðgóð. Annars hafa nú ríkt
gríðarlegir fæðufordómar hér
á landi í gegnum tíðina. Það
kvað svo rammt að þeim að
við létum t.d. síldina bara
synda óáreitta í kringum land-
ið og datt ekki í hug að leggja
okkur hana til munns. Við
drápumst líka frekar úr hor en
að borða hrossakjöt. Ég man
þegar ég var lítill drengur að
það bjó tannlæknir í þorpinu
sem þótti mjög einkennilegur
fyrir þær sakir að hann fór
stundum upp í fjall að tína
sveppi. Bæjarbúar hneyksluð-
ust óskapíega á þessu og
fannst það hin mesta vitleysa
að tína gorkúlur!“
Danskennsla er kvenrétt-
indabarátta
Heiðar segist óttast að með
því að afhjúpa algjöra van-
kunnáttu sína í matreiðslu
hljóti allir að telja hann hina
skelfilegustu karlrembu. En sú
er ekki raunin því Heiðar hefur
á annan hátt reynt að bæta
samskipti kynjanna; með því
að kenna dans. „Það er gríðar-
lega ríkt í strákum að fyrirlíta
stelpur og finnast þær óæðri
og ómögulegar og ekki við þær
ræðandi. Dansinn hjálpar til
við að koma á eðlilegum sam-
skiptum milli kynjanna og
draga í leiðinni úr fordómum
og feimni. Ég skil eiginlega ekki
af hverju kvenréttindasamtök
berjast ekki fyrir því að dans
verði almennari en nú er.“
Heiðar segir best að byrja að
leiða kynin saman í dans þegar
þau eru sem allra yngst, 3-4
ára, því þá eru kynjafordómar
ekki til í þeirra huga. Um leið
og þau séu orðin 9-10 ára göm-
ul eru strákarnir orðnir upp-
fullir af leiðindahugmyndum
um stelpur. Hann segir stráka
þó yfirleitt ná áttum og fara að
haga sér eins og menn eftir tvo
eða þrjá danstíma.
„Að auki er dans ákaflega
þroskandi og manninum eigin-
legur. Þótt reynt verði að
banna dans þá er það ekki
hægt. Ég trúi því til dæmis ekki
að fólkið í Afganistan hætti að
dansa þótt dans hafi verið
bannaður þar. Fólkið þar raul-
ar vafalítið með sjálfu sér, t.d.
yfir pottunumm og tekur lítil
dansspor," segir Heiðar.
Vantar dansstaði
Heiðar segir íslendinga
ágætisdansara þegar þeir á
annað borð gefi sér tíma til að
sinna dansinum. „íslendingar
eru ákaflega rómantísk þjóð,
sem kemur fram í ást á rúmbu
og valsi, sem hvorir tveggja
eru afar blíðir og rómantískir
dansar. íslendingar eru eins og
landið sjálft; hrjúfir á yfirborð-
inu en undir niðri leynist
glóð,“ segir Heiðar. Hann hefur
þó áhyggjur af dansmenningu
þjóðarinnar. „Eitt stærsta
þjóðareinkenni íslendinga er
að í þá hleypur æði fyrir hinu
og þessu, hvort sem það er
fótanuddstæki, myndbands-
tæki, þráðlaus sími eða ístog-
ari. Og nú vilja allir krár, sem
spretta upp eins og gorkúlur.
Þessir staðir eiga það flestir
sameiginlegt að dansgólf eru
engin. Það að fara út nú til
dags gengur út á það að sitja á
rassinum og drekka. Fólk sem
langar til að dansa á í hrein-
ustu vandræðum. Á þeim fáu
stöðum þar sem er vísir að
dansgólfi er alltaf fólk að
dansa. Ástandið er betra úti á
landi að því leyti að þar eru
haldin böll — núna eru það
Nautnaseggur
2-3 ýsuflök, skorin í bita
egg
hveiti
karrí
salt og pipar
11/2 peii rjómi
sojasósa
ostur
Fiskinum velt upp úr eggi og
hveiti sem salti, pipar og karríi
hefur veriö biandaö út í. Fisk-
urinn er steiktur á pönnu og
síöan settur í eldfast mót.
Rjóminn og sojasósa eftir
smekk látin krauma I pönnu í
3 mín. og svo hellt yfir fiskinn,
ostur settur ofan á. Bakað í
200* heitum ofni í 25 mín.
Meö þessu er gott aö hafa
soðin hrísgrjón og banana
sem eru skornir niður og
steiktir í smjöri. Einnig er mjög
gott aö hafa meö þessu
ávaxtasalat sem samanstend-
ur af 1 dós af kokteílávöxtum
sem safinn hefur verið síaöur
frá og hræra þeim saman viö
1 dl af sýröum rjóma.
þorrablót o.fl. — og fólkið
dansar á þessum stöðum, það
er ekki bara drukkið. Lands-
byggðarfólk á líka þessi fínu fé-
lagsheimili með stórum dans-
gólfum og allir kunna grunn:
spor í gömlu dönsunum. í
Reykjavík eru engir svona
staðir og raunar enginn staður
til að fara að dansa nema helst
diskó. Ekki það að ég hafi neitt
á móti diskói, en það eiga líka
að vera til staðir þar sem hægt
er dansa suður-ameríska
dansa eða gömlu dansana.
Dans er manninum eiginlegur,
bætir samskipti og kætir lund.
Dans er menningarlegt atriði,"
segir Heiðar að lokum.
I mat hiá
Heidari Ástvaldssyni

við að elda hann
einn og óstudd-
ur. Enda væri þá
hætta á að kona
hans myndi
skikka hann í eld-
húsið þegar hann
kæmi til Reykja-
víkur! En þrátt
fyrir skort á mat-
reiðsluhæfileik-
um hefur Heiðar
áhuga, ánægju og
skoðanir á mat.
Aftur á móti ein-
skorðast fæðuval
á heimilinu við
bragðlauka eigin-
konunnar þar
sem hún sér um
eldamennskuna.
Súkkulaði í stað
þunglyndislyfja.
Sælgætisfíkn er akkilesarhæll
margra. í þeim hópi getur
jafnvel leynst fólk sem að öðru
leyti hefur tekið upp heilbrigð-
an lífsstíl, stundar leikfimi, íhug-
un eða aðra sjálfstjórn. Fólk
sem hefur gefið upp alla óholl-
ustu og setur aldrei inn fyrir sín-
ar varir majónes, beikon eða
smjör en þegar kemur að sæl-
gæti hverfur allt sem heitir sjálf-
stjórn. Þetta veldur mörgum,
sérstaklega konum, miklu hug-
arvíli, því lífið gengur út á það
hjá mörgum að vera í góðu
formi fyrir nú utan kröfurnar
um að hafa fullkomna stjórn á
gjörðum sínum.
Vafalítið kannast margir við
þau ósköp að bregða sér inn í
sjoppu í þeim saklausa og heil-
brigða tilgangi að kaupa flösku
af sódavatni. En skyndilega
rennur á mann einhvers konar
æði, öll sjálfstjórn hverfur og
maður gengur út með stóran
poka fullan af kúlum, karamell-
um, hlaupi, lakkrís, súkkulaði-
stykki... og allt endar þetta ofan
í manns eigin maga. Það er líka
vel þekkt árátta að fleygja sér
yfir súkkulaðistykki og önnur
sætindi þegar depurð hellist yf-
ir og lífið virðist einskis nýtt.
Stundum er manni fróun í sæl-
gætisátinu en oft hellist yfir
mann samviskubit og biturð yfir
eigin viljaleysi. En örvæntið
ekki, því svo virðist sem þessi
fíkn sé ekki svo slæm eftir allt
saman, að minnsta kosti er hún
algeng og virðist eiga sér líkam-
legar skýringar.
Það er gamalkunn kenning að
sælgætisát á vanmáttarstund sé
eins konar afturhvarf til ánægju-
tilfinninga og -stunda í æsku.
þegar við vorum börn var okkur
gjarnan launað að vel loknu
verki eða fyrir prúðmannlega
hegðun með súkkulaðistykki.
Einnig fengum við sælgæti í
skemmtilegum veislum eða öðr-
um skemmtunum. Sælgæti er
því tengt gleðistundum og í
þessi ánægjuminni æskunnar
erum við að leita þegar við á
döprum stundum fullorðinsár-
anna hámum í okkur sælgæti.
Síðari ár hafa fræðingar ekki
látið sér nægja þessar skýringar
sálfræðinnar og leita nú að lík-
amlegum orsökum þessarar al-
mennu og sterku sætindaþarfar
mannkynsins.
Nýleg bandarísk rannsókn
leiðir að því getum að sykur- og
fitublandan í sælgæti hafi svip-
uð áhrif og ópíum á heilann;
sljóvgi og slái einnig á verki.
Með sælgætisáti erum við því
að leita í ákveðna líðan og því
geti sælgæti einnig leitt til fíkn-
ar.
Önnur rannsókn bendir til
þess að kolvetnissamböndin í
sælgæti hafi þau áhrif á heilann
að aukning verði á taugaboðefn-
inu serótónín. Serótónín hefur
áhrif á skap og andlega líðan og
er virkni margra þunglyndis-
lyfja svipuð, t.d lyfsins Prozac.
Hæstvirtur heilbrigðisráðherra
ætti kannski að velta því fyrir
sér hvort draga mætti úr notk-
un þunglyndislyfja með því að
hvetja sjúklinga til súkkulaðiáts.
Slík meðferð gæti til að mynda
Súkkulaði betra en kynlíf!
Tuttugu ástæður ti! að taka súkkulaði framyfir kynlíf
• Þú getur FENGIÐ súkkulaði
• „Ef þú elskar mig verðurðu að kyngja þessu“ fær nýja og raun-
verulegri merkingu með súkkulaði
• Súkkulaði veitir gleði og fullnægju þótt það sé orðið lint
• Þú ert aldrei of ungur eða of gamall fyrir súkkulaði
• Þú getur án ótta fengið þér súkkulaði undir stýri
• Þú getur látið súkkulaði endast eins lengi og þú vilt!
• Þú getur jafnvel fengið þér súkkulaði fyrir framan mömmu
þína
• Þótt þú bítir harkalega í hneturnar mun súkkulaðið ekki
kveinka sér
• Stærð súkkulaðis skiptir ekki máli
• Fólk af sama kyni getur fengið sér súkkulaði saman án þess að
eiga á hættu fordóma og svívirðingar
# Þú getur fengið eins mikið af súkkulaði og þú ræður við
# Orðið „skuldbinding" fælir súkkulaðið ekki frá
• Þú heldur aldrei vöku fyrir nágrönnunum með súkkulaði
• Þú getur fengið þér súkkulaði við skrifborðið þitt án þess að
hneyksla vinnufélagana
• Þú getur beðið ókunnugan um súkkulaði án þess að eiga löðr-
ung á hættu
# Með súkkulaði færðu aldrei hár í munninn
# Með súkkulaði þarftu aldrei að gera þér upp fullnægingu
# Þú verður ekki ófrísk af völdum súkkuiaðis
• Þú getur fengið þér súkkulaði hvenær sem er mánaðarins
• Það er auðvelt að komast yfir gott súkkulaði
kallast SS-meðferðin, þ.e sjúk-
lingar á súkkulaði.
Frá aldaöðli hefur mannkynið
sótt í sætt bragð og tekið það
fram yfir biturt eða rammt.
Þetta er fullkomlega eðlilegt,
því sætt bragð gefur til kynna
nauðsynlegar hitaeiningar en
biturt eða rammt bragð þýðir
eitrað. Þetta er okkur eiginlegt,
eins og sést best á því að þegar
litlum börnum er gefið eitthvað
rammt eru þau fljót að frussa
því út úr sér með viðbjóði. Hita-
einingar eru aftur á móti ekki
lengur lífsspursmál í hinum
vestræna heimi og raunar á stór
hiuti fólks í hatrammri baráttu
við að innbyrða sem minnst af
þeim.
En þráin og jafn-
vel þörfin fyrir
sælgæti er sterk.
Raunar eru margir
þeirrar skoðunar
að megrunarárátt-
an hafi þau áhrif að
sælgæti verði enn
meira lokkandi.
Þörfin verður að
lokum yfirþyrm-
andi og þá nægir
ekki bara einn lítill
kandísmoli.
í ljósi ofan-
greindra ástæðna
er líklega bara best
að leyfa sér af og til
að leita í þá huggun
sem sælgætið er.