Alþýðublaðið - 24.12.1970, Blaðsíða 27

SEM GAT EKKI GLEYMT
^ Þetta er saga rtiarms með ótrúlega .hæfileiika, saga
marmis sem hafði til að hera tafcmlai’tkalaust mirmi.
stóð var hann vanur að loka aug-
unmn, eða stara út í loítið, eins
og hann væri að hor.fa á eitthvað
sérstakt. Þegar lestrinum var lok
ið, bað hann um noMu-ar mínútur
til þess að fara yfir 'efnið í hug-
anum og fuilvissa sig þannig um
að hann hefði náð öllu rétt. Eftór
það romsaði hann öllu upp úr sér
bæði aftur og bak og áifram, og ef
ég nefndi eitthvert ákveðið orð,
eða tölu á listanum, gat hann sagt
mér hvað kom á undan og eftir.
Hvoi-t orðin hafðu einhverja
merkingu, eða voru merkingar-
laus ósamstæð atkvæði, skipti
hann engu máli. Hið eina, sem
hann fór fi-am á, var þriggja til
fjögurra sekúndna hlé milli orð-
anna sem ég las. Allt rann þetta
svo upp úr honum fyrirhafnar-
laust.
Niðurstöður þessarar fyrstu
rannsóknar urðu sem sé þær, að
S gat lært utan að lista með orð-
um eða tölum og þulið þá síðan
orð fyrir orð, afltur á bak og á-
fram. Hann gat sagt mér hvaða
orð k»m á undan eða eftir ein-
hverju ákveðnu orði í löngum
orðalista. Til þess að geta þetta,
þurfti hann aðeins að fara yfir
efnið í hug'anum i nokkrar mínút-
ur. Hann gerði aldi-ei nein mistök.
Ég átti engin orð til þess að
lýsa undrun minni. Ég bætti vdð
enn fleiri orðum, en það virtist
ekki valda honum neinum vand-
reeðum. Eg varð einfaidlega að
viðurkenna að minni hans átti sér
engin takmörk og ég virtist ófær
um að leysa eittihvert einfaldasta
verikefni sem einn sálfræðingur
getur fengið í Ivendurnar, þ. e. a. s.
að leggja dóm á minnishæfileika
eins manns. í kjölfar þessarar
fyrstu rannsóknar minnar á S
fylgdu síðan aðrar, sem gerðar
voru með viku, nuánaðar og jafn-
vel margra ára mMibiili.
Þær tilraunir, sem ég síðar
gerði á S, leiddu enn betur í ljós
hinn einstaka og dulanfulla hætfi-
leika, sem honum var gefinn.
Hann átti elcki í neinum sjáan-
iegum erfiðleikum með að muna
ailt að því ótakmarkaðan fjölda
orða og talna, og hann gat þu;lið
upp ákveðna orðalista, sem lesnir
höfðu verið fyrir hann mörgum
árum áður. '
Meðan á síðari rannsóknum
mínum stóð haíði S sama háttinn
á og áður. Hann lokaði augunum,
tók sér smá málhvíld og byrjaði
síðan eitthvað á þessa leið: „Já,
já,... þetta er listinn sem þú lagð
ir fyrir mig þegar við sátum einu
sinni inn á rannsóknanstofii þinní
... þú sazt vdð skrifborðið þitt,
og ... ég get næstum þvi „séð“
þig síegja...“ Á etftir þessu fylgdi
svo orðalistinn, nákv'æmiega eins
og ég hafði lesið hann upp í fyrra
skiptið.
Þegar hér var Iromið sögu var
S orðinn frægur sem maðurinn,
sem gat munað hundruð og þús-
undir orðalista.
'En hvernig fór maðurihn að
því að muna annað eins og þetta?
Það var mér hailin ráðgáta og
eina leiðin til að fá svar við þess-
ari brennandi spurningu var að
spyrja S sjálfan.
í fyrstu virtist skýningin sem
hann gaf vera nokkuð einföld.
I
Þessir óve-njulegu hæfileiikar hans voru rannsakaðir
á tímábili sem spannaði yfir þrjátíu ár. Sá, sem rann-
sóknirnar framkvæmdi, var Dr. A. R. Luria, prófessor
í sálarfræði við háskólann í Moskvu. Hér á eftir fer
úrdráttur úr bók hans, er f jallar um þennan mann. —
Manninn, sem munldi allt og gat ekki gleyant.
Upphaf þessarar frásagnar má
nekja afltur tii ársins 1920 þegar
ég var nýbyrjaður að vinna sem
Sálfræðingur. Dag nckkurn kom
til mín maður á rannsóknarstof-
,una og Ibað mig um að próta
minni sitt. Um þetta lejdi var
maðurinn (sem við skulum hér
©ftir kaila S) blaðamaður, og
hafði hann komið tiil mtfn fyrir á-
eggjan ritstjóra blaðlsins, sem
liann vann hjá. Á hverjum
morgni hélt ritstjórinn fund með
Stai’fsfólki blaffsins, þar sem hanir
lagði fyrir helztu vierlke;[ni dags-
ins, til daemis hvert hver ætti að
fara og um hvað hver ætti að
skrifa, og afh’enti því lista sem á
voru letruð ýmiss atriði og upp-
lýsingar. Þeesi listi var yfirleitt
fremur langur og ritstjórinn tók
eftir að S skrifaði aldrei niður
neinar atJhugasemdir. Hann ætl-
aðii að fara að átielja hann fyrir
þeita þegar S, honum til mikiHar
furðu, ryður út úr sér öilum list-
anum, sem lágður hafði verið f-yr
ir blaðamennina þennan morgun,
Orðréttum. Ritistjórahn langaði tl
að vita hvernig S færi að þessu
Og tók því til að spyrja um minn-i
hans, en S varð undrandi og
spurði hvort minni hans væri á
einhvern hátt frábrugðið minni
annarra. Sú hugmynd að hann
byggi yfir meiri minnishæfileik-
um en annað fólk kom honum al-
gjöriega á óvart. Ritstjórinn sendi
hann tii sáifræðings, 111 þ'ess að
láta atibuga minnishæfiieika hans
nánar og það var þannig sem ég
komst í kynni við þennan ein-
staka mann.
Þegar þetita gerðist var S á þrí-
tugsaidri. Upplýsingarnar er hann
gatf mér um fjölskyldu sína og upp
vaxtarár voru þær, að faðir hans
hafði verið bóksali, en móðir
hans Gyðirtgur, fróð kona og víð-
iesin. Öll voru þau systikinin áditin
mjög vel gefin. Það yar ekkiert
sem benti tiil geðveiki í ættinni.
S hatfði alizt upp í Gyðinga-
hverfi og gengið í skóla þar.
Seinna kom í Ijós að hann var
gæddur ágætum tónlistaithæíileik
um og innritaðisti hann þá í tón-
listarskóla, þar sem hann lagði
stund á fiðliuiaik. Hann langaði til
að verða fiðlúlleikari að ativinnu.
Sú von bróst, því að hann var svo
óhteppinn að fá slæman eyrna-
sjúkdóm, sem gerði frama hans á
tóniistarbrautinni að engusÁ með
an hann var að leita sér að hent-
ugri atvinnu, rakst hann nánast af
tilviij.un inn á skniifstiafu biaðlsins,
sem hann síðar meir fór að vinna
við.
Ég get ekki sagt að ég háfi vier-
ið mjög áhugasamur er ég hótf'
fyrstu rannsólkn mina á S, enda
vænti ég ekki mikils árangurs af
henni. Ég reyndist þó eJdkii sann-
spdr, því árangur fynstu prófan-
anna ko<m mér mjög á óvart. Ég
lagði ýmis verktetfni fyrir S. Minn
ispróf sem samanstóðu aí röðum
tálna, orða eða bókstafa.
Ég ýmist las fyrir hann eða
hann las sjálfur, síðan var hann
vranur að þyija orðrétt það sem
fyrir hann haiði verið lagt. Ég
smá þyngdi prófin, aiM upp í 70
orð eða tölur í einu, en hann virt-
ist ekki vera í neinum vandræð-
um með að Iteysa þau. Þegar ég
las fyrir hann orð eða tiötfur, hægt
og rólega, hlustaði harin gaum-
gæfilega, og stötkiu sirtnum bað
hann mig um að endurtaká orð, ef
hann hélt að hann hiefði eldti
heyrt rétt. Meðan á lesitrinuin
Senduim viðskiptavinum vonun
beztu óskir um
Gleðileg jól!
OG FARSÆLT KOMANDI ÁR
.. T? r» ^ h.ja.—
VIÐ'OÐINSTORG
|ÍMt t 08 0 9