Alþýðublaðið - 23.03.1976, Blaðsíða 6

6 Alþýðuflokkurinn 60 ára
Bruno Pittermann, forseti
Alþjóöasambands
jafnaöarmanna
Willy Brandt, formaður
jafnaðarmannaflokksins i
Vestur-Þýzkalandi.
Nokkrir af forsvarsmönnum Aiþjóðasambands
jafnaðarmanna og forystumenn jafnaðarmanna-
flokka i nokkrum löndum.
ráöherra Singapore
Francois Mitterand, for-
maöur franskra jafnaöar-
manna.
Alþjóðahreyfing
jafnaðarmanna á það
sameiginlegt öðrum,
voldugum fjöldahreyf-
ingum mannkynssög-
unnar, að hún byggist á
hugsjón, sem hefur
verið nógu þróttmikil
til að vekja áhuga
karla og kvenna af ó-
likum trúarbrögðum og
kynþáttum um heim
allan. Hugsjónin er á
þá lund, að mannkyn-
inu verði stjórnað eftir
sósiölskum meginregl-
um, svo að ófriði, þján-
ingum, fáfræði, órétt-
læti, misrétti og ótta
verði að fullu úthýst.
Þetta er hugsjón um
veröld, þar sem megin-
atriðin, er sameina
menn og gera þá alla
jafna, ganga fyrir yfir-
borðskenndum aukaat-
riðum, er aðskilja þá.
Það er einnig sameiginlegt
með jafnaðarstefnunni og öðr-
um miklum fjöldahreyfingum
sögunnar, að hún stendur and-
spænis veruleika nútiðarinnar,
sem er ærið ólikur framtíð hug-
sjónarinnar. Af þeim sökum
getur Alþjóðasamband jafnað-
armanna ekki látið nægja að
varðveita hugsjónina, heldur
verður að vera raunhæft i starfi
sinu, leita lausna á aðsteðjandi
vandamálum og sækja að tak-
mörkuðum markmiðum. Yfir-
lýst meginmarkmið sambands-
ins er að efla samstarf og sam-
hug lýðræðissinnaðra sösial-
istaflokka um allan heim.
Ef við litum til sögu Alþjóöa-
sambandsins verður okkur
ljóst, hvemig baráttan fyrir
hugsjóninni er samofin raun-
særri dægurbaráttu — hvernig
hugsjón jafnaðarmanna hefur
lýst þeim i glimu við erfiðustu
verkefni hvers tima.
FyrstaAlþjóðasambandið var
stofnað i London 1864 undir á-
hrifum frá Karl Marx og hafði
viðtæk áhrif. Enda þótt þátttak-
endur væru ekki margir, var
þetta samband fyrsta tilraun
hinnar nýju stéttar iðnverka-
mannai Evrópu til að teygja sig
út fyrir landamæri einstakra
rikja og sýna hið alþjóðalega
eðli jafnaðarstefnunnar.
Þetta fyrsta alþjóðasamband
leystist upp um 1876, en það
hafði kveikt neista, sem lifði og
færðist i aukana eftir þvi sem
árin liðu. Meginboðskapur
Fyrsta Alþjóðasambandsins
var, að verkalýðshreyfingar
hinna ýmsu landa þyrftu að
koma sér upp sinum eigin
stjómmálaflokkum. Þessi boð-
skapur varð innan skamms að
veruleika i flestum iðnaðarrikj-
um álfunnar, er pólitiskir
verkalýðsflokkar urðu til og
hlutu fljótlega verulegan styrk
hver i sinu landi.
Arið 1889 var talið timabært
að stofna nýtt alþjóöasamband.
Stofnþing þess fór fram I Paris
14. júli það ár, réttum hundrað
árum eftir að franska byltingin
hófst með árás alþýðunnar á
Bastille. Fulltrúar hinna nýju
flokka voru mættir til að stofna
Annað Alþjóðasambandið. Sagt
haföi verið, að fyrsta samband-
inu hafi verið áfátt á þá lund, að
það væri „herforingjaráð, sem
hafði engan her.” Annað sam-
bandið hafði að baki sér sivax-
andi her milljóna karla og
kvenna i þeim fjöídaflokkum, er
að þvi stóðu.
Hinir hrikalegu heimsvið-
burðir ársins 1914 leiddu þó i
ljós, að Annað Alþjóðasam-
bandið hafði ekki til að bera
þann styrk, sem forustumenn
þess töldu það hafa. Þegar hina
miklu prófraun evrópskrar
menningar bar að, reyndist for-
ustulið jafnaðarmannaflokk-
anna ekki geta hindrað, að
verkalýðurinn tæki þátt i ófriðn-
um. Alþjóðahyggjanlauti lægra
haldi fyrir þjóðerniskennd
fólksins i hverju landi fyrir sig.
Þetta voru sorglegir atburðir,
sem virtusthafa grafið að fullu
hugsjónina um jafnaðarstefn-
una sem alþjóðlega hreyfingu.
Þetta reyndist þó timabundinn
ósigur. Þegar leið að lokum
styrjaldarinnar, vaknaði hin
Þriðjudagur 23. marz 1976
alþýðu-
blaðió
Harold Wilson, forsætis-
ráöherra Breta.
Olof Palme forsætisráö-
herra Svia.
Bruno Kreisky, kanslari
Austurrikis
gamla alþjóöahyggja jafnaðar-
manna, og margir einstaklingar
hófust handa. En nii komu i ljós
alvarlegir örðugleikar.
Það er fyrst að telja, að hin
sósialiska hreyfing var þver-
klofin undir lok ófriðarins. Ann-
ars vegar voru kommúnistar
undir forustu hinna rússnesku
bolsévikka, sem vildu hrifsa til
sin völdin eins og Lenin hafði
gert i Rússlandi, en hins vegar
lýðræðis-sósialistar, jafnaðar-
menn, sem vildu fara friðsam-
lega leið þingræðisins til valda.
Arið 1919 stofnaði Lenin
Þriðja Alþjóðasambandið
(Komintern) i Moskvu, og átti
það að veröa hinn alþjóðlegi
armur á byltingu bolsévikka.
Jafnaðarmenn úr hinu gamla
alþjóðasambandi tóku einnig að
efla samband sin á milli. Til-
raunir voru gerðar 1923 til að
sameina þessa tvo arma, en þær
báru ekki árangur, og það ár
var stofnað i Hamborg Alþjóða-
samband verkalýðs- og jafnað-
armanna (LSl) i framhaldi af
öðru Alþjóðasambandinu.
Þa.rmeð var hinn alþjóðlegi
klofningur orðinn veruleiki, en
bæði Komintern og LSI töldu sig
vera hinn sanna arftaka Fyrsta
Alþjóðasambandsins. Bæði
samböndin reyndu að læra af
reynslu styrjaldaráranna.
Komtem setti sina flokka i viðj-
ar járnaga, en LSI gerði sam-
þykktir, sem áttu að gera á-
kvarðanir þess bindandi fyrir
flokka þess. Samböndin kornu
sér upp skrifstofum og starfs-
liði.
Bæði þessi alþjóðasambönd
lentu á villigötum og misheppn-
uðust. Stalin notaði Komintern
miskunnarlaust sem tæki
sovézkrar utanríkisstefnu, en
LSI reyndist ókleift með öllu að
gera ákvarðanir sinar bindandi
fyrir lýðræðisflokka I lýðræðis-
löndum, ekki sízt eftir að sumir
þeirra komust til valda. Þar að
auki eyddu þessi sambönd
miklu af orku sinni i baráttu
hvort gegn öðru, meðan þeim
löndum fækkaði, þar sem
kommúnistar eða jafnaðar-
menn fengu að starfa, eftir þvi
sem fasistarikjum fjölgaði.
Ein afleiðing af einræðis-
stjórn i Komtern var, að Leon
Trotsky stofnaði Fjórða Al-
þjóðasambandið með fylgis-
mönnum slnum, sem börðust
fýrir byltingahugmyndum hans.
Aratuginn 1930—40 urðu al-
þjóðasamböndin bæði fyrir
miklum skakkaföllum. LSI
lognaðist loks útaf 1940, er naz-
istar hertóku Brussel og skrif-
stofur þesg þar. Þrem árum sið-
ar leysti Stalin Komintern upp
til þess að þóknast bandamönn-
um sinum i ófriðnum.
Þegar hafizt var handa um að
endurreisa Alþjóðasamband
jafnaðarmanna eftir ófriðinn,
varenn reynt að læra af reynslu
fortiðarinnar. Stofnþing hins
nýja alþjóöasambands fór fram
i Frankfurt 1951 og var þá á-
kveðið að fara meðalveg milli
skipulagsleysis fyrstu áranna
og hinnar sterku miðstjórnar
milli styrjaldanna. Það var nú
ákveðið, að alþjóðasambandið
gæti ekki bundið þátttökuflokka
með samþykktum sinum. I lög-
um sambandsins frá Frankfurt
er sagt, að tilgangur alþjóða-
sambandsins sé að styrkja sam-
band þátttökuflokka og sam-
hæfa stefnu þeirra með sam-
þykki þeirra. Nú fóru margir
jafnaðarmannaflokkar með rik-
isstjórn landa sinna og gátu þvi
ekki bundið sig ákvörðunum
neinna alþjóðasamtaka. Þrátt
fyrir þetta var sjálft skipulag
alþjóðasambandsins gert sterk-
ara en áður.
Flokkar jafnaðarmanna um
heim allan meta þátttöku sina i
alþjóðasambandinu mikils og
telja sérstaklega mikils virði
þau sambönd við félaga i öðrum
löndum,sem þeir fá þar. Sú teg-
und funda, sem hefur fengið
hvað mesta þýðingu, er þó ekki
liður i formlegu skipulagi sam-
bandsins, en það eru fundir
flokksleiðtoganna, sem haldnir
eru að jafnaði tvisvará ári. Þar
fá leiðtogar flokka og þjóða ein-
stakt tækifæri til að ræða saman
sem félagar, en ekki i embættis
nafni, og fjalla opinskátt um
margvisleg alþjóðleg vanda-
mál.
Þegar alþjóðasambandið var
stofnað 1951 gengu i það 34
flokkar jafnaðarmanna, en þeir
eru nú orðnir 56. Hefur nú verið
tekin upp sú stefna að leita sam-
bands við „svipaða” flokka,
þótt þeir séu ekki steyptir i hið
hefðbundna mót evrópusósial-
ismans. Er þar fyrst og fremst
um aö ræða flokka i nýfrjálsum
löndum hins þriðja heims, sem
eru sprottnir i öðrum jarðveri,
en hafa margir hverjir sömu
grundvallarhugsjónir og lifsvið-
horf og jafnaðarmenn.
Þannig hafa ýmsir flokkar i
Mið- og Suður-Ameriku tengst
alþjóðasambandinu, t.d. Salva-
dor Allende og flokkur hans i
Chile á sinum tima, og stjórnar-
flokkarnir i Venezuela og San
Salvador. Þá má nefna marga
flokka i Afriku og Asiu. Á miðju
ári 1975 voru jafnaðarmenð i
stjórn i 23 löndum og átti for-
sætisráðherra 16 þeirra, svo að
dæmi sé nefnt. Þá var heildar
félagsmannatala flokkanna 7,7
milljónir, en heildar atkvæða-
magn við seinustu kosningar yf-
ir 80 milljónir.
Ahrifa jafnaðarstefnunnar á
þjóðfélög samtiðarinnar ná
langtút fyrir þennan ramma, og
er vandfundin pólitisk stefna,
sem hefur haft meiri eða betri
áhrif mannkyninu til blessunar.
Útbreiðsla og áhrif
jafnaðarstefnunnar
Að jafnaði er fylgt þeirri
reglu, að einn jafnaðarmanna-
flokkur I hverju landi fái inn-
göngu i alþjóðasambandið. Þó
eru undantekningar gerðar
varðandi Italiu, þar sem tveir
öflugir flokkar, Sósialistaflokk-
urinn og Sósialdemókrataflokk-
urinn eru I sambandinu, og i
Japan þar sem tveir flokkar
bera sömu nöfn, en i báðum
þessum löndum eru einnig til
sterkir kommúnistaflokkar.
Tveir flokkar i Venezuéla eru
aukaaðilar. Eftirfarandi upp-
lýsingar miðast við desember,
1975.
AÐILDARFLOKKAR al-
þjóðasambandsins eru i þessum
löndum: Argentinu, Astraliu,
Austurrfki, Belgiu, Kanada
(New Democratic Party), Chile
(Róttæki flokkurinn, nú i út-
legð), Danmörku, Finnlandi,
Frakklandi, V-Þýzkalandi,
Bretlandi, Islandi, trlandi, tsra-
el, Italiu (tveir flokkar), Ja-
maica (Peoples National
Party), Japan (tveir flokkar),
S-Kóreu, Luxemburg,
Malagasy, Malaysia, Möltu,
Mauritius, Hollandi, Nýja Sjá-
landi, Noregi, Portúgal, San
Marino, Singapore (peoples
Action Party), Spáni (útlaga-