Alþýðublaðið - 05.08.1976, Blaðsíða 6

6 OTLÖND
Fimmtudagur 5. ágúst 1976. biaSid1
Það er eitt af ábyrgðarstörfum okkar hjá
landbúnaðarráðuneyti Bandarikjanna að
fylgjast með alþjóðlegri og þjóðlegri þróun i
landbúnaði. Upplýsingar, sem nú liggja fyrir
benda til þess, að landbúnaðarafurðir, jafnvel i
þróunarlöndunum, muni sennilega aukast i
framleiðslu dálitið meira en fólksfjölgunin verð
ur næstu tiu árin, þannig að fæða á mann eykst
að öllum likindum iitillega. Framfarirnar
verða þó ekki miklar, og nægja alls ekki til að
uppfylla fæðuþörf eða vonir fólks, sem mun
hafa sivaxandi aðgang að nýtizku fjölmiðlum
og glæsilegum loforðum flokksformanna.
Töluverður hluti mannkynsins verður staddur i
neyð-barnshafandi konur, konur með barn
á brjósti, börn nýhætt á brjósti, landbúnaðar-
verkamenn, atvinnuleysingjar i borgum, og
ellilifeyrisþegar alls staðar.
Alþjóðleg stefna
í matvælum.
sem gæti sigrað
1 iðnþróunarlöndum eins og
Bandarikjunum og Kanada er
mjög liklegt að landbúnaðar-
framleiðslan aukist verulega á
niunda tug aldarinnar---mun
hraðar en fólksfjölgun -svo
fæðubirgðir i iðnþróunarrikjum
munaukast töluvert. Biliðmilli
þeirrá, sem „eiga” og þeirra,
sem ,, ekki eiga” mun breikka
--- framvinda mála, sem er
mjög vafasöm bæði stjórn-
málalega og diplómatiskt séð i
minnkandi hekni. Það getur
orðið nauðsyn á þvi að senda
miklar matarbirgðir frá rikum
rikjum til fátækari, en megin-
spurningin er, hvort fátæku
löndin geti greitt fyrir þennan
mat. Á næsta áratug verðum
við að búa til mælikvarða á
hagvöxt i fátækari löndum, sem
gerir þeim kleift að kaupa á
markaðnum þá viðbótar fæðu,
sem þau þarnast. En svo getur
farið, að hin fátækari riki þróist
ekki það hratt og verði i brýnni
þörf fyrir mat,sem þau geta
ekki greitt fyrir. Aðalspurning-
in er, hvort efnuðu rikin verða
fús til að afhenda fátækari rikj-
um mat með einhverjum vildar-
kjörum. Slik fæðuafhendmg er
bundin miklum erfiðleikum
stjórnmálalega séð i
Bandarikjunum. Húngeturlika
reynzt erfið fyrir löndin, sem
þiggja hana. Of mikili matur
hefur i för með sér lækkað verð,
hindrar landbúnaðarfram -
leiðslu þeirra, og gerir þá mjög
háða vestrænum rikjum, svoað
halda verður áfram að gefa og
með þvi tengja rikin böndum,
sem hvorki þeir né við getum
slitið. Þetta er mjög alvarlegt
vandamál. Á hinnbóginn er það
svo, að aukist fólksfjölgun
þróunarlandanna án
samsvarandi hagvaxtar, og séu
iðnþóunarlöndin ófús til að fæða
þau, hljóta menn að gripa til
Malthusar—-lausnar.
Rætist voðaspá
Ylalthusar?
Nú skulum við beina athygli
okkar að áætlunum um
fæðuvandamálið til langs tima,
en þær ná langt fram á 21st
öldina. Ég sé enga lausn á
fæðuvandamálinu, nema fólks-
fjölgunin verði hamin. Satt
að segja er það svo, að við
munum lenda i alls konar
vanda, áðuren fæðuvandamálið
hefst, ef fólksfjölgun minnkar
ekki. Við munum eiga i höggi
við umhverfisvandamál, auð-
lindarányrkju, mengun og
þrengsii ásamt öllum þeim
félagslegu vandamálum, sem
þeim fylgja. Þegar Malthus
hélt þvi fram, að fæðuöflun
hlyti að takmarka fólksfjölgun,
má vera, að hann hafi ekki
þekkt aðalvandamálið. Það er
nauðsynlegt að takmarka fólks-
fjölgunina. Sem betur fer
bendir ýmislegt til þess, aö
þettagetiorðiðogséaðverða. 1
sumum iðnþróunarlöndum
hefur fólksfjölgun minnkað
verulega, einkum á vestur-
strönd Kyrrahafsins og vissum
svæðum við Miðjarðar-og
Karibahaf. Almenningur hefur
meiri áhyggjur af fólksfjölgun
og skilur vandamálið betur en
áður. Fyrr var ekki hægt að
ræða það, en nú er það rætt og
ályktanir gerðar á alþjóðavett-
vangi. Fólksfjölgunar
ráðstefna Sameinuðu Þjóðanna
i Búkarest komst að samkomu-
lagi svo til mótmælalaust um,
að það væri ábyrgðarverk rikis-
stjórna hvers rikis að sjá um, að
borgarar þess fengju allar upp-
lýsingar um takmörkun
fjölskyldustærðar ogað það yrði
réttur hvers einstaklings að fá
slika þjónustu frá rikisstjórn
sinni.
Stefna Bandarikjanna I
matvælamálum: Of
hógvær.
Ég vil gjarnan minnast á
stefnu Bandarikjastjórnar i
matvælamálum. Það hefúr
verið mikið rætt um, að
ástandiö i matvælamálum
heimsins sé ruglingslegt og i
niðurniðslu, og að stjórn
Bandarikjanna hafi enga
ákveðna stefnu þar. Ég álit, aö
Bandarikin hafi markaða
stefnu, og hana yfirleitt góöa, en
að hún sé litt skilin og njóti
ónógs stuðnings. Ég ætla aö
reyna að lýsa þessari ste&iu á
þrem stigum hennar: Til
skamms tima, millibilsástand-
iö og til langframa.
Brýn þörf: Bein
matvælaaðstoð.
Fyrst skulum við lita á
stefnuna tii skamms tima.
Maður, sem sveltur, þarnast
matar. Það kemur honum ekki
að gagni, þó að landbúnaður
heimalands hans sé bættur.
Hann verður dauður löngu áður
en sú hjálp berst. Þaö er
hlægilegt aöráðieggja honumað
takmarka fjölskyldustærðina.
Hannhugsar um það eitt að fá
nægilega fæðu tii að lifa til
morguns. Matvælaaðstoð
Bandarikjanna til erlendra
rikja var árið 1975 70% hærri en
árið áður að magni og i
fjáríra mlögum, og þaö þó að
menn i Bandarikjunum hefðu
miklar áhyggjur af hækkandi
vöruverði. Þessi fæða fer til
sveltandi rikja heims: til
Indlands, Bangladesh, Pakistan
og Afriku. Að minu áliti hefur
það magn, sem sent var, nægt
til að bæta úr brýnustu þörfinni,
en verið nægilega takmörkað tiÞ
að gera ekki rikin sjúklega háð
okkur.
Næsti áratugur: Þróun
i landbúnaðarmálum.
Stefna okkar i millibiís-
málum er á þann veg, að hjálpa
beri fólki til að bæta landbúnað
eigin rikja. Þessi stefna er
aðallega á vegum Alþjóðlegu
þróunarstofninnar (AID)
Bandarikjamenn senda marga
tæknifræðinga tii að
kynna landbúnaðarstefnu
Bandarikjanna, tækni og og
markaðskerfi og aðlaga það
staðháttum i þróunarlöndunum.
Þetta er mjög erfitt i fram-
kvæmd. Þaðerekki hægtaðsá
bandariskri tækriimenningu
erlendis: þaðhlyti að mistakast
illilega. En visindin er unnt að
aðlaga og nýta og breyta i sam-
ræmi við mismunandi þarfir.
Undanfarin 25 ár hefur aðstoð
Bandarikjanna hjálpað innlend-
um landbúnaði i mörgum
þróunarlöndum svo aö tekizt
hefur að halda i horfinu við
fólksf jölgunina. Almennur
borgari i fátækum löndum i dag
fær betri og meiri mat en faðir
hans.
Framtiðarstefna:
Fólksfjölgun stjórnað.
Stefna okkar til langframa er
áform um fólksf jölgun og stjórn
á henni. AID hefur um 100
milljón dali til ráðstöfunar
árlega, en það framlag hefur
farið frá núlli á siðasta áratug.
AID-áætlunin veitir læknis-
fræðslu á liffræði æxlunarinnar,
ekki siður en aðstoð i fram-
kvæmd i þeim löndum, sem
óska eftir hjálp viö framkvæmd
áætlunar sinnar. Aðstoð við
stjórnun fólksfjölgunar er veitt
ókeypis i þeim rikjum, sem
óska eftir hjálp, og beiðnirnar
eru meiri en það, sem unnt
hefurverið aðgera. Stefnuskrá
Bandarikjanna gerir ráð fyrir
minni aðstoð, en mikilvægi
þessa máls krefst, og alls ekki
reist á jafnstyrkum grunni og
vera þyrfti, en þetta er góð
stefnuskrá og margir vitrir
menn hafa lagt á hana gjörva
hönd.
„Þjóðsögur” um
matvælaaðstoð.
Sumar þjóðsögur um
matvælaaðstoðgætu haftáhrif á
þá stefnu, sem við ættum að
liafa með tilliti til matvæla-
vandamála heimsins. Ein
þeirra er „triage” leiðin. Sú
hugmynd,að sumum löndum sé
ekki unnt að hjálpa og þvi ætti
að afskrifa þau, og nota tak-
markaða getu okkar til að
hjálpa þeim rikjum, sem myndu
taka bezt við sér.,,Triage” er
byggt á þeirri hugmynd, að
okkur skorti getu til að ráða
fram úr vandamálinu. En
vitnisburður manna, sem vit
hafa á málunum, er sá, að við
getum ráðið fram úr þessum
vanda, og þvi er það siðferöi-
lega óverjandi, aö taka upp
„triage”-stefnuna.
önnur þjóðsaga, „Verndar”
kenningin, sem bryddar oft á
hjá bændum er sú, að ef við
hjálpum þróunarlöndunum með
landbúnaðartækni okkar, munu
þau auka landbúnaðarfram-
leiðslu sina, setja vörurnar á
heimsmarkaðinn, og ræna
mörkuðum okkar erlendis.
Þess vegna eigum við, að
„Halda þeim fátækum”, örva
bandariskan landbúnað og
styðja lagasetningu 480, og
senda þróunarlöndunum gnótt
af ókeypis mat fremur en h jálpa
þeim að hjálpa sér sjálfum.
Þetta er einnig þjóðsaga, reist á
lélegum staðreyndum. Við vit-
um af fyrri reynslu, að þegar
landbúnaðurinn þróast sem
hluti heildarinnar verður þjóðin
efnaðri, tekjurnar aukast, og
þeir kaupa útflutningsvörur
okkar, eins og i Kóreu og á
Taiwan.
önnur þjóðsaga, sem ég ætla
að kalla „hjartahlýja
hugsanarugl” er sú, að við
ættum að efla landbúnaðar-
framleiðslu okkar, framleiða
mikið af matvælum, ferma skip
með þeim og senda það til
Kalkútta, en þar biði
Indverjar á hafnarbökkunum
eftir að veita gjöfinni móttöku,
og af einskæru þakklæti fyrir,
muni þeir styðja okkur i
hvivetna hjá Sameinuðu þjóð-
unum. Gallinn á þessari hug-
mynd.eins og bent hefúr verið á
áður, sá, að þetta mundi draga
úr landbúnaðarframleiðslu i
þessum rikjum og þau mundu
framvegis verða háð okkur.
Loka þjóðsagan er þjóðsagan
um „eggjahvituefni, sem ekki
eru úr dýrarikinu” — sú
hugmynd, að við hjálpum hin-
um fátæku i öðrum löndum með
þvi að neita okkur um
eggjahvituefni úr dýrarikinu.
Eins og’ flestar þjóðsögur
geymir þessi nægilega mikinn
sannleika til þess, að hún verði
trúleg og nægilega miklar
vitleysur til að hún sé hættuleg.
Sannleikurinn er sá, að það er
gífurlega árangurslitið, bæði
likamlega og efnahagslega séð,
að taka kom, sem hæft er til
manneldis og breyta þvi i dýra-
afurðir til manneldis. Það er
unnt að fæða sjö sinnum fleira
fólk á landssvæði, sem notað er
til komyrkju en ef fæðan er
unnin með þvi að gefa dýrum
kornið. Skekkjan i þessari
ályktun er sú, að mikið af eggja-
hvituefnum frá dýrum, er
fengið með þvi að nota annað en
korn til að ala þau á. Um 3/4
hlutar af kjöti, sem menn i
Bandarikjunum neyta, fæst af
dýrum, sem ganga á beit. Þessi
dýr auka fremur en minnka
fæðubirgðir okkar. Það stoðar
ekkert að neita sér um kjöt.
Sum dýr, s.s. svin, hænsn og
nautgripir, sem aldir eru á
korni, neyta gifurlegs magns af
korni, sem siðan verður að
mannamat. Það væri auðvelt
að neita sér um slikt kjöt, ef það
stoðaði sveltandi þjóðir að
borða það ekki, en við verðum
að gera annað og meira, ef slikt
ætti að hjálpa. Við yrðum að sjá
um, að fæðan (kornið) sé unnið
og aðsveltandi þjóðir fái það til
afnota. Við verðum að halda
verðlaginu niðri og krefjast
þess, að bændur framleiði þetta
korn tilmanneldis. Þegar é var
drengur, var mamma vön að
segja: „Ljúktu öllum matnum
þinum, mundu eftir sveltandi
fólkinu á Indlandi.” og ég get
aldrei skilið, hvernig það gæti
hjálpað þessu fólki, þó að ég lyki
við matinn á disknum minum.
Núna segja menn: „Ekki borða
allan matinn þinn, mundu eftir
sveltandi fólkinu á Indlandi.”
Ég skil ekki, hvernig það stoðar
heldur.
Matvælastefna fyrir
lifvænlegri heim.
Eins og áður hefur verið
minnst á, er sanrileikskorn i
þessum þjóðsögum, nóg til að
vera sannfærandi, en nægilegar
skyssur til að gera þær hættu-
legar. Þær eru mjög aðiaðandi:
þær eru álfahallir handa
mönnum með ri'kt
imyndunarafl, og ég vil ógjarn-
an ræna fólk þvi, en þær nægja
ekki til að byggja á þeim al-
menna stefnu manna.
Bandarikjamenn þurfa að
ákveða gaumgæfilega stefnu
sina i matvælamálúm I samráði
við færustu fáanlega visinda-
menn, og þeir þurfa einnig að
hafa efni á að byggja upp þá
stofnún, sem gæti komið svelt-
andi fólki mest að haldi. Þegar
stefna okkar er mótuð eigum við
að hlusta á það, sem vitrir menn
segja og vinna úr orðum þeirra
kjarna, sem þeir geta sam-
þykkt. Þá getum við stutt, skilið
og bætt það, sem nú þegar er i
undirstöðuatriðum góð stefna.
(Copyright l975World Future
Society).
Don Paarlberg: