Alþýðublaðið - 15.09.1976, Qupperneq 7

alþýöu-
bS.aðiö
Miövikudagur 15.
september 1976.
ÚTLOWP 7
INGJA
Fyrir nokkru var íslenzk
kona, Agla Marta Marteins-
dóttir stödd i flugvél í milli-
iandaflugi. Vegna einhverrar
bilunar var áætiun vélarinnar
breytt. Þá veitir Agla þvi
athygli aö ung norsk kona sem
sat við hlið hennar verður skelf-
ingu lostin. Er hún var innt eftir
þvi hverju þetta sætti sagðist
hún hafa verið farþegi i flugvéi
Pan Am sem rænt var i milli-
landaflugi fyrir nokkrum árum
og siðan sprengd I loft upp á
flugvellinum f Kairo, aðeins
tveim til þrem minútum eftir að
siðasti farþeginn yfirgaf hana.
Þessi reynsla sagði norska
konan að m yndi seint líða sér úr
minni.
Bréf þaö er hér birtist ritaði
norska konan, Björg Föreland,
fyrir öglu Mörtu og lýsir hún
þar i einstökum atriðum flug-
ráninu.
Ég heiti Björg Föreland og ég
var farþegi i einni af Boeing 747
flugvélum Pan American flug-
félagsins á flugleiðinni Amster-
dam — New York. A flugvell-
inum fundust vopn i fórum
tveggja farþega, og þaö varð til
þess að leitað var i ölium
farangri, en án árangurs. Við
stigum þvi upp i flugvélina i
þeirri trú að við værum á
leiöinni til New York.
Eftir að vélin hafði verið ca.
einn tima á lofti tilkynnti flug-
stjórinn að breytt hefði verið um
stefnu og nú stefndi vélin á
Beirút i Libanon.
Við skildum þegar að vélinni
hafði verið rænt. öllum
farþeguin á fyrsta farrými var
skipaö að fara inn á „túristafar-
rými” og vegabréfin voru tekin
af okkur. Siðan voru aiiir sem
skráðir voru hermenn og einnig
nokkrir aörir háttsettir menn úr
farþegahópnum færðir afsiðis,
og ræningjarnir ræddu við þá
um stund.
Siðan kom einn ræningjanna,
svertingi um 25 ára aö aldri inn
til okkar aftur og var með
skammbyssu i annarri hendinni
og handsprengju i hinni. Hann
gekk nú á röðina og spurði
hvernogeinn um uppruna hans.
Eftir ca. 5-7 tima flug lenti
flugvélin á flugvellinum í Beirút
i Libanon. Okkur farþegunum
var skipað að halda kyrru fyrir i
sætunum ellegar yrði hafin
skothrið. Tveir eða þrir
ræningjanna gengu um meðal
farþeganna alvopnaðir.
Þannig liðu tveir til þrir
klukkutímar, en þá hóf vélin sig
á loft á ný og stefndi á Kairo.
Rétt fyrir lendingu var okkur
sagt að fara úr skónum, og vera
tilbúin að fara út um neyðarút-
gangana.
Farþegar þustu út á örfáum
minútum, og ekki liöu meir en
tvær minútur frá þvf að sá
siðasti yfirgaf vélina þar til hún
sprakk i loft upp.
Við hlupum eins hratt og
fæturnir gátu borið okkur burt
frá vélinni og út i eyðimerkur-
sandinn. Þar stóðum viðsiðan i
einum hnapp og horföum á
vélina og farangur okkar
brenna til ösku á skammri
stundu.
Þetta var mikil reynsla, en
allir héldu ró sinni. Engin
örvæntingarmerki eða uppgjöf.
Ahöfn vélarinnar stóð sig með
stakri prýði.
A flugvellinum I Kairo var
tekiðmjög vel á móti okkur. Við
fengum mat, hótelherbergi og
alla þá hjálp sem við þörfn-
Agla Marta Marteinsdóttir ásamt norsku konunni sem var farþegi I
einni af flugvélum Pan Am, sem rænt var fyrir nokkrum árum og
siðan sprengd i loft upp á flugvellinum i Kairo.
uðumst. Næsta dag kom önnur viðtil New York meö viðkomu i
Pan Am vél og með henni fórum Róm.
í HÖNDUM FLUGRÆN-
Olíusnauðu þróunarlöndin
MIKILL VIÐSKIPTAHALLI
FYRIRSJÁANLEGUR
- segir í yfirliti
IFC er stytting úr
International Finance
Corporation, sem er
stofnun i Bandarikj-
unum, sem ætlað er
það hlutverk að annast
lánveitingar og aðstoð
við einkaaðila og
einkafyrirtæki viðs-
vegar um heim, enda
hafi þau ekki aðgang að
lánum frá Alþjóða-
bankanum og undir-
deildum hans.
Fjöldi fyrirtækja, og
þó einkum i þróunar-
löndum, hefur notið
góðs af þessari starf-
semi i vaxandi mæli
með hverju ári.
Stofnunin hefur birt
yfirlit yfir aðstoð sina
og jafnframt hug-
leiðingar um ástand i
heimsmálum i
viðskiptum og fram-
leiðslu.
Að þessu er einkum vikið:
Kreppan, sem náöi hámarki i
heimsviðskiptunum meö
viðburðum áranna 1974 og 1975,
og hefur verið alvarlegasta
áfallið siðan striðinu lauk, hefúr
komið harkalega við flesta þó i
misjöfnum mæli sé og á mis-
jöfnum tima.
Þannig kemur i ljós, aö
meðan iðnaöarlöndin héldu
verulega að sér höndum á árinu
1974, voru þróunarlöndin á
þeirri braut að ná vaxandi
tökum á fjárhagsaðstöðu sinni
yfirleitt. En i ársbyrjun 1975,
þegar nokkuö tók aö greiðast úr
vanda iðnrikjanna, fengu
þróunarlöndin, sem ekki fram-
leiða oliu alvarlegt áfall og
afturkast, sem lagöist á þau
með fullum þunga. Þannig
versnuðu viðskiptaskilyrði
þessara landa um einn fimmta i
hundraðshlutum (%) vegna
hinnar glfurlegu hækkunar oli'u-
verðs, og þau eru verulega háð
oliu til orkuframleiðslu.
Þessi aukabiti mun hafa
numið i heild um 35 milljörðum
dollara, og má sjá minna grand
i mat sinum.
Að hálfnuöu ári 1975 bentu
hinsvegar ýmis leiðarmerki til
þess, að struamhvörf væru að
verða i iðnríkjunum, einkum
Bandarikjunum og Japan, og
siðan hefur þessi þróun haldið
áfram, þó hægt fari, i flestum
iðnrikjanna.
Að sjálfsögöu hafði kreppan
viðtæk áhrif á heimsviðskiptin.
Þannig er talið að viðskipta-
veltan haf i minnkað um 6% áriö
1975, og er það i fyrsta skipti,
sem lækkunar verður vart siðan
árið 1958.
Otflutningur oliusnauðra
þróunarrlkja minnkaöi um 4%
að umfangi, auk þesssem gengi
gjaldmiðils þeirra lækkaöi um
önnur4%. Þaraöaukivar ýmist
horfið frá eða frestað fjár-
festingu I námuvinnslu og iðnaði
i þessum rikjum.
Enda þótt ástand hvetji
óhjákvæmilega til meiri var-
kárni i fjárfestingu en áöur, er
þó sýnt, að ekki dugir aö halda
að sér höndum þar i, enda
bitnar þaö á heimsbyggðinni
allri, þó i misjöfnum mæli sé.
Ennþá er ekki ljóst i hve
rikum mæli og með hve miklum
flýti þarf aö dæla fjármagni til
þróunarlandanna, til þess að
jafna áhrifin af „viðskiptafelli-
bylnum” 1975.
En bezt er að hafa það hugfast
að hér dugir enginn einstefnu-
akstur. Hér kemur það til
greina, að iðnríkin þarfnast
einnig og eru háð að nokkru inn-
flutningi hráefna og einnig
markaða i þróunarrikjunum.
Hér er þvi um að ræða vixl-
áhrif, sem ekki verður séð I bili
til hvers leiða.
Hin oliusnauöu þróunarlönd
horfast nú i augu viö mikinn
viðskiptahalla og auk þess veru-
lega skuldaaukningu, sem
áorkar þvi að bæði lánar-
drottnar og þeir, sem leggja
vildu fé i fyrirtæki þar, halda
fremur aö sér höndum en áður.
Jafnvist er svo hitt, að ekki
verður um að ræða efnahags-
legan bata i þróunarrikjunum,
nema þau fái rikulegan aðgang
aðfjármagni, bæði rikin sjálf og
einkaaðilar innan þeirra.
A liðnu ári varð vart mikils
fjörkipps i efnahagslifi Evrópu-
landa. Þetta hefur áorkað þvi,
að slétzt hefur út að tveim
þriðju hlutum hallinn, sem varö
1974.
Niðurstaðan af þessum bata
hefur þýtt, að stórum greiðara
hefur verið fyrir þróunarlöndin
að fá aðstoð.
Að visu hafa kjör lána nokkuð
þrengzt, og algengast er að
lánstimi sé nú 5 ár i stað 7 ára
áður, en þar á móti kemur, að
hraði veltunnar eykst, og má
jafnvel gera ráð fyrir að
greiðslu eldri lána verði einnig
hraðað.
Ekki verður framhjá þvi
horft, að markaðir og fjármagn
Evrópulanda inn af höndum
geysimikið hlutverk i heims-
viðskiptunum og ekki hvað sizt
kemur þetta þróunarlöndunum
til góða.
Það er einnig efalaust, að ef
afturkippur kæmi i þessa hluti
myndi það ekki aðeins bitna á
hinum oliusnauðu þróunar-
löndum, heldur einnig fljótlega
á iðnrikjunum og þar með fjár-
málakerfi heimsins.
Hér verða þvi að koma sam-
virk öfl, til þess að forða frá
yfirvofandi hættu á nýrri
kreppu.
Segja má, að full nauðsyn sé,
að hafa nánar gætur á bæöi
markaðs og gjaldeyrismáium
Evrópulandanna, þvi aðsvo vel
fari, verður hver að styðja
annan eins og kostur er, ella má
búast við, að hvers eins húsi sé
hætt, ef hús grannans brennur.
— OS
EINU SINNI VAR FAGUR
FISKUR í SJÓNUM....
- (
Í-//V/V 74.

Norðmenn binda mikiar vonir við útfærslu landhelginnar I 200 milur, en á siðustu árum hafa áhyggjur
Norðmanna vegna ofveiði farið stöðugt vaxandi. A þessari teikn igu má sjá hvernig norski teiknarinn
Finn Graff telur að ástandið verði, ef rányrkja verður ekki stöðvuð þegaristað og gripið til strangra
friðunaraðgeröa.