Alþýðublaðið - 11.01.1977, Blaðsíða 2

2 STJÚRNMÁL
Þriðjudagur 11. janúar 1977 fflSS"
alþýóu'
blaöiö
Útgefandi: Alþýöuflokkurinn.
Hekstur: Heykjaprent hf. Hitstjóri og ábyrgöarmaður: Arni Gunnarsson. Fréttastjóri: Bjarni Sigtryggsson.
Aðsetur ritstjórnar er i Síðumúla 11, simi 81866. Auglýsingadeild, Alþýöuhúsinu Hverfisgötu 10 — simi 14906.
Áskriftarsimi 14900. Prentun: Blaöaprent h.f. Áskriftarverð: 1100 krónur á mánuöi og 60 krónur i lausasölu.
Er litsjónvarp lausnin?
Útvarpsráð hefur nú
tekið ákveðna afstöðu í
litsjónvarpsmálinu. Ráðið
vill, að Sjónvarpinu sé
gert kleift að eignast
búnað til útsendinga í lit
og að þær verði hafnar í
áföngum.
Ráðið byggir þessa
afstöðu sína meðal
annars á áliti sérfræð-
inga, sem telja, að á
þessu ári og þeim næstu,
þurfi að endurnýja
mestan hluta tækja-
búnaðar sjónvarpsins.
Hins vegar gæti nú vax-
andi erfiðleika á öflun
varahluta til svart-hvítra
útsendingartækja. Einnig
megi búast við, að elztu
sjónvarpstækin, sem nú
eru í notkun, fari að
ganga úr sér.
útvarpsráð hefur
einnig beint þeim til-
mælum til stjórnvalda að
þau heimili frjálsan inn-
flutning lits jónvarps-
tækja, og að tolltekjum
verði varið til kaupa á lit-
sendingartækjum, auk
þess að standa undir
frekari útfærslu og
endurbótum á dreifingar-
kerfi Sjónvarps.
Það er að mörgu leyti
tímanna tákn í íslenzku
þjóðfélagi, að þegar
kreppir að í ríkis-
búskapnum skuli á það
lögð áherzla að þjóðin fái
litsjónvarp. Óhjákvæmi-
lega verður kostnaðurinn
við þessa breytingu mik-
ill, þótt ætlunin sé að
málið nái f ram að ganga í
áföngum.
Að öllum likindum
verður komið litsjónvarp
á íslandi áður en
Útvarpið fær sómasam-
legt húsnæði, áður en
útvarpið nær truflana-
laust til allra landsmanna
og áður en svart/hvítu
sjónvarpsútsendingarnar
komast sómasamlega til
notenda víða um land.
Þetta er æði undarleg
þróun, en líklega reynist
ekki unnt að sporna við
henni.
Staðreyndin er sú, að
islendingar eru orðnir
svo háðir tæknilegum
breytingum erlendis á
þessu sviði, að ekki
verður hjá því komizt, að
taka ákvörðun um litsjón-
varp innan tíðar. Þegar
reist hefur verið jarðstöð
hér á landi, og verði sjón-
varpinu fjárhagslega
kleift að taka við send-
ingum viða að úr heim-
inum, verða þær allar í
lit. ísland er komið í þjóð-
braut á þessu sviði og
framhjá því verður ekki
komizt.
Stjórnvöld taka endan-
lega ákvörðun um litsjón-
varp. Þegar sú ákvörðun
verður tekin þarf um leið
að tryggja, að sú fyrir-
ætlun breyti engu um
aukna og bætta dreifingu
útvarps og sjónvarps um
landið. Eins fljótt og
auðið er þarf að hefja
framkvæmdir við smíði
nýja útvarpshússins,
enda fyrir löngu orðið
stjórnvöldum til skamm-
ar hvernig búið er að
þeirri stofnun. Hún hefur
verið á flakki á milli
húsa, sem tekin hafa
verið á leigu, og dýr-
mætar og óbætanlegar
eigur stof nunarinnar:
hljómplötur, leikrita-
handrit og bækur
geymdar í kjöllurum og
öðru leiguhúsnæði víðs-
vegar um borgina.
Því verður líklega ekki
á móti mælt, að ýmsar
aðstæður neyði Ríkisút-
varpið og stjórnvöld til að
hefja breytingar frá
svart/hvítum útsend-
ingum sjónvarps til lit-
sjónvarps. En bitni það á
öðrum þáttum útvarps-
rekstursins er ver af stað
farið en heima setið.-AG-
Ritgerð um íslenzka verkalýðshreyfingu 1920-1930:
„Bændur gerðust traustari banda
menn borgarastéttar og
embættismenn en verkalýðsins"
Út er komiö ritið „tslenzk
verkalýöshreyfing 1920-1930”
eftir Svan Kristjánsson, lektor.
Þetta er annað verkið i ritröð-
inni „tslensk þjóðfélagsfræöi”,
sem Félagsvisindadeild
Háskóla tslands og Bókaút-
gáfan örn og örlygur standa að.
Rit Svans skiptist i eftirfar-
andi kafla: Efnahagsgrund-
völlur og verkalýöshreyfing:
atvinnuhættir og stéttir,
Atvinnuástand við sjávarsið-
una. — Barátta verkalýöshreyf-
ingar: Hugmyndafræði, Viður-,
kenning á samningsrétti,
Kauptaxtar, Réttur til vinnu,
Félagatala verkalýðsfélaga,
Verkföll, Niöurstaða.
Formáli.
Formáli ritsins hefst á til-
vitnun i Karl Marx: „Mennirnir
skapa sjálfir sögu sina, en þeir
skapa hana ekki að vild sinni,
ekki við skilyrði sem þeir hafa
sjálfir valið, heldur við þau skil-
yrði sem þeir hitta fyrir sér,
þeim eru fengin, þeir hljóta i
arf. Arfur allra liðinna kynslóða
hvilir sem farg á heila lifenda”.
Siðan segir Svanur Kristjáns-
son: „Fyrstu drög að þessu riti
voru samin veturinn 1974-1975 til
umræðu innan starfshóps Nor-
ræna sumarháskólans. Hópur-
inn fjallaði um verkalýðshreyf-
ingu á Norðurlöndum og hafði
Ólafur R. Einarsson umsjón
með starfinu.
Þetta er ekki heildarsaga
verkalýðshreyfingarinnar á ár-
unum 1920-1930. Ég ákvað ein-
ungis að birta þennan tiltekna
hluta rannsóknarinnar i von um
að vekja áhuga og umræður um
þróun og hlutverk samtaka is-
lenzks verkalýðs.
Nokkuð hefur örlað á slikri
umræðu vegna 60 ára afmælis
ASt en heimildir hefur skort,
sem glöggva skilning á árangri
og mistökum islenzkrar verka-
lýðshreyfingar: Einnig er ihug-
unar-og áhyggjuefni, að verka-
lýðsfélögin og Háskóli íslands
hafa vanrækt sögu verkalýðs-
samtakanna.
1 ritinu er ekki gerð grein
fyrir uppruna og viðgangi auð-
magnsins á íslandi né heldur
áhrifum þess á þróun verka-
lýðshreyfingarinnar. Þetta er
veigamikill galli. Hins vegar
varpa ég fram þeirri tilgátu, að
þróun kapitalismans á tslandi
hafi veriö sérstæð. I Noregi,
Danmörku og Englandi hafði
um aldamótin 1900 safnazt um-
framfjármagn, sem var fjárfest
að hluta á tslandi. t upphafi var
tögaraútgerðin að mestu leyti
kostuð af erlendu fé og frjálsri
innlendri fjárfestingu en bygg-
ist ekkiá fjármagni, sem kúgað
var út úr islenzkum landbúnaði.
Sennilega er þetta ein höfuð-
ástæða þess, að þróun auðvalds-
skipulags á íslandi olli tiltölu-
lega litlum stéttarátökum og
þess, til dæmis, að bændur gerð-
ust traustari bandamenn
borgarastéttar og embættis-
manna en verkalýðs. Um þesar
getgátur má deila. En ég er þess
fullviss, að rannsóknir á upphafi
auðvaldsskipulags á Islandi er
forsenda aukins skilnings á
þróun islenzks þjóðfélags á
tuttugustu öld”.
Þannig kemst Svanur
Kristjánsson að orði i formála
sinum að þessu nýja riti. Innan
skamms kemur út þriðja verkið
i ritröðinni „íslenzk þjóöfé-
lagsfræði”. Ber það heitið
„Tvær ritgerðir” og eru eftir
Harald Ólafsson, lektor. Rit-
gerðirnar fjalia um sálnahug-
myndir, trú og galdur.
EIN-
DÁLKURINN
Hver er munurinn?
I júnimánuði siðastliðinn var
tveimur tollvörðum vikið úr starfi
i Reykjavik, vegna þess að þeir
voru sannir að þvi að hafa þegið
„flösku i vasann”, eins og það var
kallað, af skipstjórnarmönnum
og skipverjum á millilandaskip-
um sem afgreidd voru i Reykja-
vikurhöfn. Þessir tveir menn hafa
ekki tekið við störfum á ný, þar
sem unnið er að rannsókn á hugs-
anlegri aðild þeirra i smygli.
„Flaska i vasann” væri þá hrein-
lega mútur, ef um aðild þeirra aö
smygli væri að ræða. Tollþjón-
arnir 2 hafa allan þennan tima
haldið fullum launum, sem verð-
ur að telja harla eðlilegt, þar sem
sektþeirra er alls ekki sönnuð, og
staðreyndin mun vera sú, að
flöskugjafir til tollþjóna munu
vera nokkuð algengar án þess að
þar liggi að baki neitt saknæmt
athæfi. Vissulega ættu starfs-
menn á borð við tollþjóna að sjá
sóma sinn i þvi að þiggja ekki
slikar gjafir, starfs sins vegna,
það eri rauninni spurning um sið-
ferðislega afstöðu. Hins vegar
verður að telja hæpið að um sak-
næmt atferli sé að ræða þegar
slikt er gert.
llaukur Guömundsson var settur
frá störfum i siöasta mánuöi og
hefur nú veriö sviptur hluta af
launum sinum. Toliþjónar þeir
sem settir voru frá störfum i júni i
fyrra meðan rannsökuð væri
hugsanleg aðild þeirra að smygli
halda enn sihum fullu launum.
Hver er munurinn?
Þvi er á þetta minnzt, að i Visi i
gær er sagt frá þvi, að Haukur
Guðmundsson rannsóknarLög-
reglumaðuri' Keflavik hefur verið
sviptur hluta af launum sinum,
frá og með siðustu áramótum.
Haukur var settur frá störfum i
siðasta mánuði og enn hefur ekki
verið fullyrt að hann hafi gerzt
sekur um ólögmætt athæfi. Hins
vegar hefur handtaka Guðbjarts
Pálssonar og félaga hans valdið
talsverðum úlfaþyt og að þvi er
virðist hjartslætti sumsstaðar,
eins og raunar fleiri athafnir
Hauks og félaga hans Kristjáns
Péturssonar, án þess að farið
verði nánar út i það hér.
Hjá hinu verður ekki komizt, að
gera samanburð á meðferðinni á
þessum þremur mönnum og þeim
mun sem þar er á. Tollvörðunum
tveim annars vegar og Hauki
Guðmundssyni hins vegar.
Um lögmæti þeirrar ákvörðun-
arað svipta Hauk launum sinum
verður ekki rætt hér. Þetta getur
bæði verið löglegt og rétt. En
gilda ekki svipaðar reglur um
alla opnbera starfsmenn?
Eru þeir ekki undir sama hatti,
toilverðir og lögreglumenn?
pað væri sannarlega fróðlegt
að fá skýringu hlutaðeigandi
aðila á þessari mismunun.
—hm.