Vísir - 20.08.1971, Blaðsíða 8

V1S1R. Föstudagur 20. agusi itr/i.
Ctgefandi: Keyklaprenr nt.
Framkvœmdast ión Sveiun R Ev|6Wssoo
Ritstjóri- Jónas Krístjánssun
Fréttastjórí: Jón Birgit Péturgson
Ritstjórnarfulltrúi Valdimar H. lohannesson
Auglýsingastjóri: Skúli G. Jóhannesson
Augiysingar: Bröttugötu 3b Slmar 15610 11660
Afgreiösla Ðröttugötu 3b Simi II66C
Ritstjórn: Laugavegi 178 Slmi 1166C f5 ifnur)
Áskríftargjald kr. 195.00 ð mánuði innarilands
I lausasölu kr. 12.00 elntakifl
prentsmiöja Vtsls — Eddr hl
Mikið verk crð virma
f^engi hefur það staðið ferðamálunum á íslandi fyrir
orifum, hve stutt vertíð atvinnugreinarinnar hefur
verið. Þorri hinna erlendu ferðamanna er hér í júlí
og ágúst. Um vetrartímann eru þeir hins vegar sára-
air. Hótel og samgöngutæki nýtast illa utan anna-
címans og eru því lítt arðbær mikinn hluta ársins.
Ferðamálamenn hafa sett sér það markmið að
auka árlegar, hreinar gjaldeyristekjur af ferðamönn-
um um einn milljarð króna næstu 10 árin meö því að
þrefalda ferðamannastrauminn. Spáð er, að til þess
þurfi að byggja hótel fyrir 200 milljón krónur á ári
næstu tíu árin. Er þó gert ráð fyrir, að hægt verði að
lengja vertíðina frá því, sem nú er.
En flest bendir til þess, að enginn hægðarleikur sé
að fá hingað ferðamenn utan hásumarsins. Árangurs
hafa menn helzt vænt af viðleitni til að færa ráðstefn-
ur af sumri yfir á vor og haust. En árangurinn virðist
enn vera lítill. Með tímanum ætti þó að takast að
breyta þessu. Ef ísland verður jafnframt vaxandi ráð-
stefnuland, ætti þessi grein ferðamennskunnar að
geta orðið afar hagkvæm.
Ekki nægir þó að byggja hótel og sali til að fá
hingað ráðstefnur. Haraldur J. Hamar benti í erindi á
síðustu ferðamálaráðstefnu á, að lítið væri hægt að sjá
úti á landi á vetuma og að ferðamenn væru í mesta
lagi hálfan annan dag að sjá það, sem þeir vildu sjá í
Reykjavík.
Hann benti á þann möguleika, að hér yrði reist veg-
legt Leifs Eiríkssonar safn, minnisvarði um sókn
Evrópumanna vestur yfir Atlantshaf. Ennfremur, að
reist verði hof helgað eldi í iðrum jarðar og þá vænt-
anlega bæði eldfjöllum og hverum annars vegar og
hins vegar margvíslegri hagnýtingu jarðhitans. Eirm-
ig nefndi hann vandað og sérstætt sædýrasafn. Vísi
að slíku safni höfum við í Hafnarfirði, en það mun
kosta mikið fé og mikla fyrirhöfn að færa það í því-
líkt horf, að útlendingar hafi dhuga á að skoða það.
Áður hafa menn rætt ýtarlega um möguleika á að
gera ísland að landi skíðaíþrótta og heilsulinda. Stutt
skref hafa verið stigin á þeirri braut. Þeir, sem hafa
séð skíðaaðstöðuna í Alpalöndunum, gera sér þó grein
fyrir því, að það mun kosta marga tugi milljóna króna
að, koma upp þeirri lágmarksaðstöðu sem geti dregið
hingað ferðamenn. Um kostnaðinn í sambandi við
heilsulindir er svipað að segja.
Allt, sem hér hefur verið nefnt, kostar verulegar
fjárupphæðir. Ekki þýðir þó að horfa í það, því að
hagnaðurinn á móti er margfalt meiri, ef unnt reyn-
ist bæði að auka fjölda ferðamanna og jafna straum
þeirra yfir árið. Sumt af þessu, fyrst og fremst
söfnin, eru á verksviði ríkis og sveitarfélaga, en ann-
að á verksviði einkaaðila og samtaka þeirra. Hér er
mikið verk að vinna.
Raunveruleg gengis
jVlxon forseti Bandaríkjanna
hefur nú tvisvar sinnum á
aðeins mánaðartíma komið
skyndilega fram fyrir banda-
ríska alþjóð á sjónvarpsskettn-
inum til þess að skýra frá stór-
lega mikilvægum og óvæntum
ákvörðunum.
Fyrst var það hin óvænta yf-
irlýsing hans um fyrirhugaða
heimsókn til Iíína og hálfgild-
ings sættir við kinverska komm
únista. — og nú síðastliðinn
mánudag tilkynning hans urn
róttækar aðgerðir í efnahags-
málum landsins, sem hefur áhrif
út um víða veröld.
Yfirleitt hefur Nixon haft þaö
orð á sér að hann væri lihalds-
samur og hægfara stjómmála-
maður, Þær skoðanir hljóta nú
að breytast, Með þessum harð-
skeyttu aögerðum er hann nú
tvímaelalaust orðinn einhver
djarfasti og róttækastj forseti
sem verið hefur í Bandaríkjun-
um frá því Roosevelt var uppi.
Það virðist nú auðséð, að honum
hefur tekizt með einbeitnj sinni
að leysa Víetnam-vandamálið,
svo aö það mun engin áhrif hafa
f forsetakosningunum á næsta
ári. í stað þess hafa innanríkis-
mál iandsins, vaxandi verðbólga,
minnkandi framleiðslu og at-
vinnuleysi orðið viðkvæmustu
vandamálin. Nú ætlar Nixon
líka að grípa þar rösklega í
taumana, þó enginn fái enn séö,
hver áhrif af því verða, meðal
annars hversu alvarlega afleið-
ingarnar verða í alþjóöaviðskipt
um og í efnahag annarra þjóða.
ITöfuðatriöið ) ráðstöfunum
Nixons er sú ákvörðun að
leggja 10%, innflutningstoljwá
nær allar vörur, sem fluttar eru
til landsins. Fyrst og fremst
beinist þetta ákvæöi að því að
styrkja inn'endan iönað. sem
hefur átt í mjög ströngu að
strfða vegna síaukins innflutn-
ings á ódyrum erlendum iðn-
vamingi. Vissar vörutegundir,
sem ekk; er talið aö herði að
bandarískri framleiðslu eru þð
undanbegnar þessum tolli svo
sem olía. kaffi, kakaó. kjöt,
fiskur, sykur og mjólkurafurðir.
En einnig eru to’lfriar bómullar-
vörur og ýmls konar hráefni.
Vegna þessa munu ýmsar þróun-
arþjóðir sleppa létt frá tolla-
hækkuninni og við ís'endingar,
sem flytjum aðallega fisk þang-
að, erum í hópi þeirra, sem sýn-
ast I íVrstu komast létt úr þessu.
Þær þjóðir, sem verða verst
úti í þessum tollahækkunum eru
iðnaðarþjóðir Evrópu og Japan,
sem mjög hafa notfært sér verð-
bólguna í Bandaríkjunum að
unéanförnu til að auka innflutn-
in sinn til Bandaríkjanna. Sér-
staklega mun þetta snerta hart
bifreiðainnflutning til Banda-
rikjanna. Samtímis þvf sem
þýzkar og japanskar bifreiðir
hafa að undanfömu flætt yfir
bandaríska markaðinn hefur bíla
iðnaðurinn í Detroit átt við slfka
erfiðleika að etja, að hann hef-
1 ur verið að hrunj kominn. Hann
varð á s.l. ári fyrir miklu áfalli.
hinu mikla verkfallj hjá General
Motors. sem lauk með stórfelld-
um launahækkunum. Afleiðingin
varð, að verð á heimagerðum
bifreiðum hækkaöi, og æ fleiri
hafa snúið sér aö þýzkum og
japönskum bifreium, meðan
sala bandarískra bifreiða dróst
stórlega saman. Hér var orðiö
Dollarinn var veikur. Nixon reynir að lækna hann með inn-
flutningstollum, sem jafngilda gengislækkun gagnvart iðnað-
arþjóðum Evrópu og Japan.
við svo stórfelld vandamál að
ræða, að Nixon hefur álitið, að
10% to!lurinn nægði ekki einu
sinni, heldur hefur hann ákveðið
um leiö að fella niður 7% sölu-
skatt á heimagerðum bifreiöum.
Með þessu vonar hann aö banda-
ríski bifreiðaiönaðurinn verði
veröi reistur við. en það kemur
aftur tij með aö hafa mjög alvar
leg áhrif á bifreiðaiðnaðinn í öðr
um löndum
■VTið skulum aðeins lita á,
~ hvernig viðskiptj Vestur-
Þýzkalands hafa verið við Banda
rikin. Bifreiðaútflutningur Þjóð-
verja vestur útn haf hefur
numiö um 100 milljöröum ís-
lenzkra kröna á' ári. Fremstar
í útflutningnum hafa veriö
Fólksvagna-verksmiðjurnar, sem
einar út af fyrir sig hafa selt
hálfa milljón bifreiða f Banda-
ríkjunum og er það um þriðj-
ungurinn af ársframleiðslu
þeirra.
Annar vélaútflutningur Þjóð-
verja til Bandaríkjanna hefur
numið álika miklu áríega eða
uppundir 100 milljörðum króna.
Þá hefur þýzkur efnaiðnaður
flutt út til Bandaríkjanna fyrir
25 milljarða króna, þar af er
gervivefnaður fyrir um 10 mill-
jarða króna. Þaö er ekki enn
hægt að sjá fyrir, hver afleið-
ingin af tollahækkuninni verður,
einhver hluti af henni getur kom
ið fram í hækkuðu verði á inn-
anlandsmarkaði, að minnsta
kosti eftir að þriggja mánaða
verðstöðvun er lokið. En hitt er
þó augljóst, að hér verður um
að ræöa stórkostlegt áfall fyrir
þýzkan iðnað, beint fjárhags-
tjón hans kann að nema um 20
milljörðum króna á ári, og það
sem er enn alvarlegra, hann
hættir ef til vill að vera sam-
keppnisfær og útflutningurinn
dregst saman. Má nú vera að
alvarlegir efnahagserfiðleikar
hefji innreið sVna í Þýzkaland
á næstunni.
Tjó að hér hafi verið gripið til
innflutningstolla, þá er því
ekki að leyna, að þaö sem hér
er að gerast er í eðli sínu geng-
islækkun dollarans. Þessi aðferð
hefur verið valin sennilega að-
eins vegna þess, að bein geng-
islækkun dollarans var tækni-
lega óframkvæmanleg, þar sem
hann er undirstaða undir öllu
gengiskerfi heimsins. Þótt forseti
Bandaríkjanna sé voldugur mað-
ur, þá getur hann ekki lýst þvf
yfir, að gengi dollarans sé lækk
að um 10%, því aö þá fyigja
allar aðrar heimsins myntir ein-
faldlega eftir og allt situr við
það sama, Tæknileg gengislækk-
un dollarans verður því ekki
framkvæmd, nema með þvV' að
aðrar myntir séu hækkaðar og
ákvörðunarvald um það er í
höndum ríkisstjóma hinna ein-
stöku ríkja.
Það má að vísu segja, að hægt
hefði verið að lækka gengi doll-
arans gagnvart gulli, en þa8
hefur verið um geysiiangt skeið.
allt frá því á kreppuárununt
fyrir heimsstyrjöld verið ákveð-
ið 35 dollarar á únsu af gulli.
En forseta Bandaríkjanna er 6-
heimilt að breyta því upp á eig»
in spýtur og þarf lagasetningu
til þess. Það getur nú hugsazt
að Bandaríkjaþing taki sVðar á-
kvörðun um það, en það skiptir
ekki öllu máli, ef gengi annarra
þjóða fylgir á eftir.
En enn ein ástæða er fyrir þvi
að sú Ieið hefur verið valin a6
leggja á Innflutningstolla. Hún
er sú, að koma í veg fyrir gróða
..spákaupmanna. Hið skráða gengi
dollarans breytist ekki 1 skyndi,
svo þeim veröur örðugra að
innheimta hagnaö sinn.
Það er þó yfirleitt litið á tolla-
hækkunina sem bráðabirgðaráð-
stöfun, sem er til þess ætluð
að knýja aörar iðnaðarþjóðir til
að hækka gengi sitt svo sem
Þýzkaland. Frakkland og sér-
staldega Japan. Þessar þjóöir
hafa hagnazt á verðbólgu og
efnahagserfiðleikum Bandaríkj-
anna og aukningin á útflutningi
beirra til Bandarikjanna orðið
óeðlilega mikii og á kostnað
bandarísks iðnaðar. Það er fyrir
þetta, sem Nixon hyggst einmitt
setja stoppara.
rf~kfan á verðbð’guvandann hafa
^ Bandaríkin átt við ýmis
önnur vandamál að striða. Þeir
hafa verið að hefja margvislegar
kostnaðarsamar frumaðgerðir í
félagsmálum, sem veita ekki
beinan arð í þjóðarbúið, þar
sem þær auka ekki framleiðslu(
í staöinn hefui verið dregið úr
útgjö'dum tii hergagnaiönaðar,
flugvélasmíði og tunglferðaáætl-