Vísir - 07.10.1973, Side 6

6
Vlsir. Laugardagur 6. október 1973.
VÍSIR
Útgefandi:-Reykjaprent hf.
Framkvæmdastjóri: Sveinn R. Eyjólfsson
Ritstjóri: Jónas Kristjánsson
Fréttastjóri: Jón Birgir Pétursson
Auglýsingastjóri: Skúli G. Jóhannesson
y Auglýsingar: Hverfisgötu 32. Simar 11660 86611
Afgreiösla: Hverfisgötu 32. Simi 86611
Ritstjórn: Síöumúla 14. Simi 86611 (7,lfnur)
Áskriftargjald kr. 360 á mánuöi innanlands
i lausasölu kr. 22.00 eintakiö.
Blaöaprent hf.
Skaðabótaskyldir?
Fiskistofnar hafa verið ofveiddir áratugum
saman á íslandsmiðum. Ef ekki hefðu komið til
tvær heimsstyrjaldir á þessum tima, væri nú litil
fiskveiði við strendur landsins. Hin timabundna
friðun striðsáranna hefur valdið þvi, að
stofnarnir eru þó nokkuð sterkir enn þann dag i
dag, þrátt fyrir langvinna ofveiði á friðartimum.
Heimsstyrjaldirnar ollu þvi, að erlend veiði-
skip, og þá fyrst og fremst brezk, hurfu af
miðunum og skildu islenzku skipin eftir ein um
hituna. Þau voru ekki nógu mörg né öflug til að
rýra fiskistofnana, sem tóku brátt rösklega við
sér. Mestu aflaárin á íslandsmiðum hafa svo
jafnan verið fyrstu friðarárin, þegar fiskiskip
Breta og annarra þjóða flykktust hingað til að
moka upp árangri friðunar striðsáranna.
Islendingar hafa einir sér ekki ofveitt þá fiski-
stofna við landið, sem erlend veiðiskip sækja i.
Dæmin um styrjaldirnar sýna, að það er
viðbótarálagið af völdum erlendu skipanna, sem
veldur ofveiðinni. Við getum þvi lýst viðkomandi
riki, og þá fyrst og fremst Bretland, ábyrg fyrir
þvi tjóni, sem orðið hefur á islenzkum auðlindum
af þessum orsökum.
Við þurfum ekki að senda Bretum reikning
fyrir ofveiði þá, sem þeir stunduðu fram að
annarri heimsstyrjöldinni, úr þvi að fiskistofn-
arnir fengu tækifæri til að jafna sig eftir hana. En
við gætum vel sent þeim reikning fyrir þá ofveiði,
sem þeir hafa stundað hér við land siðustu þrjá
áratugina.
Það skaðaði ekki málstað okkar að láta um-
heiminn vita af þvi, hve mikið tjón við teljum
hafa hlotizt af ofveiði Breta og annarra, að svo
miklu leyti sem tjónið er mælanlegt i peningum.
Það skaðaði ekki heldur að upplýsa brezk stjórn-
völd um, hve mikið auðlindatjón hefur hlotizt að
undanförnu af völdum hins vopnaða ráns, sem
þau stunduðu á íslandsmiðum i sumar og haust,
unz herskipin voru látin draga sig i hlé.
Við vitum, að þetta tjón er mikið. Fiskifræð-
ingar hafa haldið þvi fram, að hvarf erlendra
veiðiskipa af miðunum mundi ekki nægja til að
hressa stofnana við. Islendingar mundu jafn-
framt verða að draga úr sókn sinni fyrstu árin til
þess að gefa fiskistofnunum tækifæri til að ná sér
á nýjan leik. Þetta gefur skýra mynd af hinu
alvarlega ástandi, sem ofveiðin hefur orsakað.
Það ætti ekki að vera sjálfsagt, að stórveldi geti
vaðið sér að kostnaðarlausu i auðlindir þeirra
rikja, sem minna mega sin. í mannlegum sam-
skiptum i réttarriki væri slikt framferði kallað
rán og væri bæði refsivert og skaðabótaskylt. Við
gætum þvi sent brezku stjórninni reikning upp á
nokkra milljarða króna fyrir ofveiði þriggja
siðustu áratuga, þótt ekki væri nema til að sýna,
að margar hliðar geta verið á viðræðum brezkra
og islenzkra stjórnvalda um landhelgismálið.
Slikan reikning yrði sennilega ekki hægt að inn-
heimta. En hann gæti að vissu leyti liðkað fyrir
samningum, þvi að brezk stjórnvöld virðast álita,
að fórnin og tjónið sé allt þeirra megin. Þennan
misskilning þarf að reyna að leiðrétta.
—JK
Belgar tala sitt hvort tungumáliö flæmsku og frönsku, og þar I liggur uppspretta margrar togstreit-
unnar innan þjóöarinnar.
Ililllllllll
Umsjón:
Guðmundur Pétursson
Af hálfu flæmskra manna er
þessi tilskipun varin með þeim
rökum, að það sé nauðsyn að
verja móðurmál flæmsku
þjóöarinnar, og hér sé þvl um
að ræða félagslega og menning-
arlega björgunaraðgerð.
Flæmskir stjórnmálamenn
halda þvi fram, að það sem i
rauninni sé hið hneykslanlega við
tilskipunina, sé sú staðreynd, að
hún sé nauðsyn á árinul973. 1
mörgum atvinnugreinum i
Flandern fá Niðurlendingar ekki
að tala sitt eigið móðurmál, en
verða i staðinn að tala frönsku.
Mikilsverð skjöl eru jafnframt
skráð á frönsku.
Tilskipun menningarráðsins
slær þvi þess vegna föstu, að at-
vinnufyrirtæki í þessum lands-
hluta skuli nota flæmsku bæði i
töluðu og rituðu máli. Ennfremur
er tekið fram, að sérstakir full-
trúar skuli hafa eftirlit með þvi að
tilskipuninni sé hlýtt. Brot á henni
varðar sektum eða fangelsi i allt
að 30daga.—Þaðereimmit þetta
siöasta atriði, sem hleypir öllu i
bál og brand.
En þótt tilskipuninni sé stefnt
gegn forréttindum frönskunnar i
atvinnulifi þjóðarinnar, getur hún
þó jafnframt haft I för með sér af-
leiðingar, sem meðlimir menn-
ingarráðsins sáu tæpast fyrir,
þegar þeir festu hana á blað.
Tilskipunin mun nefnilega
einnig leiða af sér, að það verður
ómögulegt að nota ensku eða
þýzku I fyrirtækjum, sem er-
Íendir aðilar hafa sett á laggirnar
I Flandern. Forvlgismenn þess-
ara fyrirtækja margra hafa látið i
ljós, að þeir kunni að neyðast til
að flytja starfsemina til annarra
landshluta Belglu.
Jafnframt hefur nú skapazt
annað alvarlegt vandamál og
það er hjá erlendu innfluttu
vinnuafli. Fjöldi erlendra verka-
manna, sem oft kann hrafl i
frönsku, kann aðeins I undan-
tekningatilvikum nokkuð I niður-
landamállýzkunni. Nú er spurt,
hvort þessir verkamenn verði að
setjast á skólabekk til þess að
leggja stund á málanám, áður en
þeir geta fengið vinnu i Flandern.
Teiknarar skopblaðsins ,,Pan”
hugsa sér ítalska og franska yfir
þjóna og matsveina leita I orða-
bókum af hitasóttarkenndum
ákafa eftir heitum franskra rétta
og víntegunda á flæmsku.
En fæstir Belgir geta ekki séð
neitt fyndið við þetta nýja tungu-
málastrlð. Það er heldur ekkert
aðhlátursefni I rauninni, þótt það
orki kannski þannig á þá, sem
álengdar standa. Þvi deilan
brennir belgiskt samfélag
ákveðnu marki og spillir fyrir
samstarfi móðurmálshópanna.
Hún hefur i sjálfu sér sýnt, að það
þarf ekki mikið til, svo að sam-
búðin milli þessa sambýlisfólks
versni. Og hve mikið má hún
versna áður en hún verður óþol-
andi.
T veim tung-
um tala þeir,
fíœmsku
og frönsku
Eftir að allt hefur
verið með friði og spekt i
Belgiu um nokkurt
skeið meðal íbúanna,
sem tala tveim tungum,
þá hafa deilur blossað
þar upp á nýjan leik.
Það eru þessar tvær tungur,
sem eru taldar undirrót alls hins
illa hjá þessari annars friðelsk-
andi þjóð. Það er að minnsta
kosti kjarninn i áköfustu deilun-
um, sem flokkast allar undir
„tungumálastrlðið”.
Annar hluti þjóðarinnar talar
nefnilega flæmsku, þ.e.a.s.
Flæmingjar, og hinn hlutinn,
Vallónar, talar frönsku. Hvoru-
tveggja auðvitað ófyrirgefanleg
synd I augum hins.
Tilefnið að þessu sinni að deilur
spretta upp, er tilskipun frá
menningarráði flæmska hlutans,
sem boðar, að Niðurlandamálið,
flæmskan, skuli verða eina leyfi-
lega málið við allar opinberar at-
hafnir I Flandern, bæði skriflega
og munnlega. Vinnuveitendur og
vinnuþegar, sem ekki lúta þessu
boöi, skulu eiga yfir höfði sér
hefur breiðzt svo út, að náð
hefur upp til rikisstjórnarinnar,
sem hefur þó ekkert með þessa
tilskipun menningarráðsins að
gera. Þó er upp risinn ágrein-
ingur meðal ráðherranna um,
hvernig taka skuli á þessu mjög
svo viðkvæma máli.
Atvinnumálaráðherrann,
Ernest Glinne, lýsti nýlega þvi
yfir, að I framtiðinni yrði að-
komuverkafólki ekki veitt starfs-
leyfi, ef það sækti um vinnu I
Flandern, nema ef það kynni
flæmsku. Yfir slíkri málsnilld
ráða þó einungis fáir Grikkir,
Tyrkir og Spánverjar, sem þarna
er samt urmull af á vinnu-
markaðnum. Enda var forsætis-
ráðherrann, Edmund Leburton,
fljótur að fella þessa ákvörðun úr
gildi.
Æsingurinn gegn þessari til-
skipan menningarráðsins hefur
magnazt mjög siðustu dagana.
Sllk viðbrögð eru likleg til þess að
ráðiö muni leyfa, að mildilega
verði gengið fram I að fylgja
eftir tilskipuninni.
Einstöku frönsku „mælandi”
blöð hafa skrifað, að ástandið
núna I kjölfar þessa minni á
timana eftir orustuna um „Gullnu
Flandrarar hafa oft sótt sinn fisk til islandsmiða og þá einnig þann,
sem hér er verið að flaka i þessari fiskbúð I Ostende.
fjársektir eða jafnvel fangeisis-
vistun, og hananú.
Þetta verkaði eins og olia á eld.
Stærsta frönsku-„mælandi” dag-
blaðið i landinu „Le Soir”, gerði
þetta að umtalsefni á forsiðu sinni
undir fyrirsögninni: „Frelsið er
dautt”. Vallónskir stjórnmála-
menn tala um gerræði og
fasistiskar aðferðir og ólgan
sporana” 1302. Flæmingjar báru
sigurorð af Vallónum. Eftir
orustuna gengu sigurvegararnir
fyrir hvers manns dyr og kröfðust
þess, að þeir, sem til dyra komu,
segðu „Schild en Vriend”
(skjöldur og vinur). A þvi ætluðu
þeir að þekkja vini sina frá
óvinum.