Tíminn - 19.04.1966, Síða 8

8
ÞRIÐJUDAGUR 19. aprfl 1966
„SÉ EG EFTBR
SAUÐUNUM..."
í fyrstu igreinunum var noki
uS rætt um möguleika lands
ins, nú verður vikið að ei'nstök
um búgreinum. Áður var á það
bent, að landið væri bezt fallið
til grasræktar. Kvikfé breytir
grasi í mat oig aðrar afurðir.
Það er fróðlegt að sjá, hvernig
fiólkið og búféð varð samrýmt
og aðlaðaðist landinu. Til foma
var hér svínarækt, og naut
griparækt var þá þýðingar-
meiri en sauðfjárrækt, en eftir
því sem aldirnar liðu liurfu
svínin og sauðfé sótti á miðað
við nautgripina.
Sauðkindin nýtti alla kosti
landsins bezt, fullnægði öllum
þörfum fólksins bezt og fólkið
nýtti af henni hvert tangur og
tetur. Það kunni líka að geyma
allar afurðir hennar á snilldar
legan hátt, skyrgerð og slátur
gerð eru frá sjónarmiði mat-
vælafræði og gerlafræði sniild
arlegar uppfinningar.
En saga sauðfjárins þessa
bjargvættar þjóðarinnar um
margar kaldar aldir er alls
ekld öll. Margir þykjast sjá
enn vaxandi hlutverk fyrir það
í framtíðinni.
íslenzka sauðféð starfar, eins
eins og allt okkar búfé, xrá því
sem hingað var flutt á land-
námsöld, þó hefur með vissu
orðið nokkur blöndun af erlend
um. En að mestu hefur stofninn
haldizt einangraður í yfir 5000
ár. Þessu fylgja bæði kostir og
gallar, kostirnir eru fólgnir í
mikilli aðlögun að umhverfinu,
svo sem gerð ullar, dugnaði og
beitarþoli við erfið s'kilyrði,
gallar eru viðnámsleysi stofns
ins gegn ýmsum sjúkdómum
vegna einangrunarinnar.
fslenzkt sauðfé er tvímæla-
laust búið mörgum kostum, það
er frjósamt í meira en meðal
lagi, lömbin vaxa hratt, og er
það sjaldgæft ef ekki óþekkt
hjá erlendum kynjum, að lömb
sem ganga á órækt.uðu lar.di,
gefi góð föll svo ung sem
hér. Kjötgæðin eru fullkomlega
sambærileg við það, sem erlend
is gerist, og íslenzka dilkakjöt
ið er betra en kjöt af flestum
erlendum fjárkynjum. íslenzka
kjötið er fíngert og fitan laus
við ullarbragð og tólgarbragð,
en fita sumra fjárlcynja hefur
þá galla. Þá hefur verið talað
um sérstök bragðgæði vegna
fjölbreyttra beitarjurta, sem ís-
leiKka féð hefur á fjöllum uppi,
en ekki er þetta þó sannað og
væri hér full þörf rannsóknar
eins og á fleiri sviðum. Marg
ir vilja byggja á þessum sér-
einkennum og gæðum við aug
lýsingu kjötsins og sölu, og er
það ekki að ustæðulausu. Því
að þó ósannað sé, að bragðbetra
kjöt fáist af lömbum, sem bitið
hafa göfug kjarngrös á heiðum
en hinum, sem þanið hafa
vömb sína á túngresi eða káij
í lágsveitum, þá er hitt vfst, að
íslenzkt lambakjöt er mikil
bæðavara, er fullkomlega gæti
staðið fyrir nafni, ef vel væri
auglýst. En til þess þyrfti að-
eins að vera hægt að bjóða svo
mikið kjöt, að það gæti verið á
markaðinum erlendis allt árið,
svo að hægt væri að kynna það
undir ' sérstöku nafni. En til
þess þyrfti einmitt að stórauka
framleiðsluna, þá fyrst gæti
hún staðið undir lcynningar-
kostnaði og markaðsöflun.
Þá er að nefna aðrar afurðir
sauðfjárins en kjötið, það eru
ull og gærur. Á öld sífjölbreytt
ari og fullkomnari gerviefna
mætti láta sér detta í hug, að
þessar vörur yrðu verðlausar
eða verðlitlar. Ekkert bendir
þó til þess, heldur þvert á
móti, að þær muni halda gildi
sínu og jafnvel auka það eftir
því sem tímar líða og þær
verða hlutfallslega sjaldgæfari.
Áður voru húsigögn, vagnsæti
og síðar bílsæti oft klædd leðri
eða skinni, en fáir munu nú
hafa efni á slíkum munaði að
aka bíl, sem klæddur. er ekta
leðri á 'sætum. S)dnn "rriúnu'
alltaf hafa nokkuð frám yfir
gerviefni, þó að góð verði.
íslenzka ullin er sérstæð,
það gefur henni strax gildi,
við höfðum heimilisiðnað, sem
vann úr ullinni samkvæmt sér
kostum hennar. Nú er unnið að
rannsóknum á því, hvernig
þetta megi takast í verksmiðj
um. Það er mjög mikilvægt,
að þetta takist, svo að íslenzkur
iðnaður geti nýtt séreinkenni
íslenzku ullarinnar og gert úr
henni gæðavörur, sem seljast á
erlendum mörkuðum. Það ræð
ur úrslitum fyrir frumatvinnu
veg þann, sem hráefnið skapar,
hvernig hinum atvinnuvegun-
um tekst til iðnaðinum að vinna
vel úr hráefninu og verzlun-
inni að afla markaðar og dreifa
vörunni á ódýran hátt.
Ullin. hefur hér verið mjög
vanrækt, bæði hvað kynbætur
fjárins, hiTðingu hennar og
verðlagningu snertir. Þarna
má ná miklum framförum á
skömmum tíma, og þær munu
nást, aðeins ef ullin fæst greidd
á góðu verði. Rannsóknir hafa
þegar sýnt, að mjög auðvelt er
að bæta ullargæðin með kynbót
um. Sömuleiðis utlarmagn af
hverri kind. Með hækkuðu
verði á ullinni mundi hún
verða betur hirt og kæmi þá
meira til skila. Vetrarrúningur
verður upp tekinn á næstu ár-
um á öllu yngra fé og þá nýtist
ullin einnig betur.
Mjög svipað er að segja um
gærurnar og ullina. Sömu kyn
bætur og gerðar væru til að
bæta hvítu ullina munu stór
bæta hvitu gærurnar. Úr grá
um gærum og ýmsum skraut
gærum má fá mjög verðmæta
vöru- Með kunnáttu og snjöll
um iðnaði má margfalda allar
gærur að verðmæti áður en
Framhald á bls. 12.
TÍMINN
BRÉF TIL BLAÐSINS
MINKURINN Á ALÞINGI
Ég hygg að margur íslendingyr
haíi orðið undrandi þegar fram
kom á Allþingi tillaga um að leyfa
á ný minkaeldi á íslandi, og
marga hef ég heyrt varpa fram
þessari spurningu.
— Er íslendingum ómögulegt að
læra af reynslunni? Það er eðli
legt að svona sé spurt eftir þá
sorglegu reynslu sem orðið hef
ur af minkaræktjnni hér. Ber
það vott um að íslendingar geti
talizt menningarþjóð þegar nokkr
ir af forráðamönnum þeirra telja
sig þess umkomna að virða að
vettugi tillögur sérfróðra vís-
indamanna um innflutning minka
en hlaupa eftir vilja ágjamra fjár
plógsmanna sem ekkert hirða um
þó þeir valdi fjölmörgum tjóni, ef
þeir geta hagnazt eitthvað .sjálfir?
Ég las það nýlega í blaðagrein
um þetta minkamál að líklega
væri tjónið sem minkurinn gerði,
ekki eins mikið og af væri látið.
Sá sem þetta hefur ritað hefur
áreiðanlega ekki verið kunnugur
þeim hervirkjum sem minkurinn
gerir, eða þá að hann er að
reyna að ná í lélegt hálmstrá til
að fljóta á til að verja minkinn.
Ég ætla að segja hér frá, aðeins
einu dæmi af mörgum, til að
sýna hvað miklu tjóni minkurinn
getur valdið.
Flestir munu hafa heyrt að
Slútnes í Mývatni er af mörgum
talinn einn af fegurstu stöðum á
landinu. Þar var mjög mikið og
fjölbreytt fuglalíf og þúsundir af
mörgum andategundum áttu þar
hreiður sín, og Þó eigendurnir
skildu þar eftir 4 til 5 egg í
hverju hreiðri, þá voru þá tekin
þarna allt að 10.000 andaregg á
sumri þegar mest var. (Til eru
skýrslur yfir þessa eggja töku í
meira en 60 ár þar sem tilgreint
er hvað mörg egg eru af hverri
tegund).
Þegar minkurinn komst í eyj
una, minnkaði varpið svo að eitt
sumar voru aðeins tekin 12— tólf
— egg úr eyjunni. Það er líklega
flestum ljóst hvert tjón þetta er
fyrir eigendurna og þetta hafa
þeir orðið að þola bótalaust. Marg
ar jarðir í Mývatnssveit hafa á
sama hátt orðið fyrir miklu tjóni
af völdum minkanna og hvað svo
um æðarvörp víðsvegar um landið
— silung í ám og vötnum og svo
allar laxaárnar sem að líkindum
geta gefið af sér meiri tekjur en
öll minkabúin, er hér verða reist.
Það tjón sem verður á lax og sil
ungsveiði af völdum minkanna er
áreiðanlega engin leið að meta, af
skiljanlegum ástæðum. Það á að
reyna að telja almenningi trú um
að svo vel verði um allt búið að
engin hætta sé á að nokkur
minkur geti sloppið úr búrunum.
Þetta eru nákvæmlega sömu rok
in sem minkaræktarmennirnir
vildu fyrir þrem áratugum, fá
landsmenn til að trúa. En það
er öllum fullkunnugt að þetta
voru eintóm falsrök. Ég held að
nú muni flestir álíta að ennþá
fari á sömu leið.
Auðvitað verður að hafa mjög
strangt eftirlit með minkaeldinu.
Öruggir trúnaðarmenn merki
minkana og minkaeigendurnir
verða að sanna hver verða afdrif
hvers minks. Ef svo veiðist merkt
ur minkur sem þá sjáanlega hef-
ur sloppið úr haldi, þá verði öll
minkabú í landinu látin borga
helminginn af þeim kostnaði sem
fer til þess að eyða villimink-
um.
Ég held að minkaeigendurnir
hljóti að sætta sig við þetta, —
það er að segja, ef þeir trúa sín-
um eigin rökum, að minkarnir
geti ekki sloppið úr búrunum. Að
öðrum kosti viðurkenna þeir að
rökin séu yísvitandi fals.
Sjálfsagt er að hvert lögsagnar
umdæmi í landinu ráði því sjálft
hvort reist er minkabú innan þess
takmarka. Annað væri óþolandi
gerræði og ólíklegt að menn létu
troða svo á rétti sínum.
Heyrt hef ég að minkaræktar
mennirnir vilji fá að reisa minka
bú í Vestmannaeyjum. Ólíklegt tel
ég að Vestmannaeyingar almennt
tækju slíkt í mál, og ef ætti að
þröngva minkabúi á einhvern
landshluta, þvert á móti vilja £bú
anna, þá held ég að ennþá sé svo
mikið víkingablóð í íslendingum
að þeir rísi upp allir sem einn,
taki höndum saman og láti hart
mæta hörðu og reki af sér ósóm
ann með valdi, ef það tekst ekki
á annan hátt.
Ég held að efcki sé hægt að
telja þá þjóðholla menn sem
fyrst fluttu minka til fslands, og
urðu þar með valdir að minkaplág
unni. Nú er útlit fyrir að nýir
menn vilji gjarnan feta í fótspor
þeirra, svo glæsileg sem bau eru.
Á páskadag 1966.
Jóhannes Sigfinnsson.
Innflutningur flekuhúsa
Fyrirspurn til dr. Jóhannesar Nordal
Miðvibudaginn fyrir páska var
haldinn aðalfundur Seðlabankans
fyrir s.'l. ár og fylgdi dr. Jóhannes
Nordal bankastjóri ársreikningum
bankans úr hlaði með talsverðu
hóli um viðreisnarstefnuna svo
kölluðu. Ekki komst bankastjórinn
þó hjá að viðurkenna, að víða
hefði viðreisnin strandað, en leið
irnar til úrbóta taldi hann þó að
lægju í lítt breyttum viðreisnar
farvegi.
Ein af hinum nýju viðreisnar
ráðstöfunum, sem doktorinn benti
á, er ,hin 20 ára gamla tilraun, að
flytja inn tilbúin flekahús. f ræðu
sinni taldi Jóhannes þessa til-
raun mjög þýðingarmikla í því
skyni, að lækka byggingarkostnað
inn og „auka framboðið á hús-
næði“.
Aðra leið til úrbóta í húsnæðis
vandamálinu benti doktorinn ekki
á í ræðu sinni, þótt vitað sé, að
hér er um stórmál að ræða, sem
flestu öðru fremur veldur óstöðv
andi verðbólgu.
Með því að doktorinn og banka
stjórinn telur innflutning flcka-
húsa helztu og tiltækustu lausn
ina á þessu stóra máli, leyfi ég
mér að beina til hans eftirgreind
um spurningum:
1. Hvar á borgarlandinu leyfir
borgarstjórnarmeirihlutinn i R-
vík að reisa einnar hæðar flekahús
án steyptrar kjallarahæðar ?
2. Hvar leyfa hin sömu borgar
yfirvöld að reisa slík innflutt
timburhús þótt steyptur kjallari
sé undir þeim?
3. Hver er verðmunurinn á hin
um innfluttu flekahúsum staðsett
uim og fullgerðum hér og jafn stór
um húsum byggðum úr innlendri
steinsteypu?
4. Hefir Efnahagsmálastoínun
ríkisins ekki gert áætlanir og
skýrslur, almenningi til leiðbein
ingar, varðandi umrætt viðreisnar
snjallræði til lausnar húsnæðis-
vandamálinu, og hvar er hægt að
fá slíkar leiðbeiningar?
Ekki efa ég, að doktorinn hafi
kynnt sér árangurinn af samskon
ar tilraun og hér um ræðir, sem
gerð var fyrir ca. 20 árum. Þá var
það „nýsköpunin“ en ekki „við-
reisnin" sem gerði mislukkaða til
raun í þessu efni. Gamall draiigur
er aldrei nýr, en þó cr tatið að
hann geti breytzt til betri vegar, og
má vera, að svo sé í þessu efni.
Vafalítið er doktornum ljóst, að
því aðeins kemur umrætt við-
reisnar snjallræði að notum, að
það hafi áhrif til bóta í Reykja
vík eða á þenslusvæðinu við Faxa
flóa, því að ekki er þess þörf þar
sem íbúðarhúsin eru yfirgefin
mannlaus vegna aðstreymis að
Menntastofnun Bandaríkjanna á
íslandi (Fulbrightstofnun) til-
kynnir, að hún muni veita terða-
styrki íslendingum, sem fengið
hafa inngöngu í háskóla eða aðr-
ar æðri menntastofnanir í Banda-
ríkjunum á námsárinu 1966—67.
Styrkir þessir munu nægja fyrir
ferðakostnaði frá Reykjavík til
Faxaflóasvæðinu.
Einnig mun doktornum . ljóst,
'að leyfi til að flytja inn hús, sem
bannað er að setja upp, t. d. í
Reykjavík eða nágrenni, leysa iitið
vandann fyrir þá íslendinga, sem
mest vanta húsnæði nú. Máske eru
það lfka ekki íslendingar, sem hafð
ir eru í huga þegar ákveðið er að
fljrtja inn tilbúin hús með lágum
tolli, heldur hinir væntanlegu
erlendu atvinnurekendur í okkar
landi.
Eg er leigjandi og hefi um
skeið leitað að möguleikum til að
ná eignarhaldi á þaki yfir höfuð
ið á mér og minni fjölskyldu. Eg
varð bjartsýnn í þessu efni þegar
vextir voru lækkaðir á lánum Hús
næðismálastofnunar ríkisins, en
nú er upplýst, að þeir vextir
geta farið í 60% á ári með áfram
haldandi viðreisnarstefnu. Veldur
þvi vísitöluákvæði lánanna.
Ný von vaknaði hjá mér um
viðundandi húsnæði, er ég heyrði
fréttina um flekahúsin, en brennt
bam forðast viðreisnareldinn op
hrunadansinn í kringum hann.
Þess vegna bið ég um svar við
framangreindum spurningum.
þeirrar borgar, sem næst er við-
komandi háskóla og heim aftur.
Umsóknareyðublöð eru afhend
á skrifstofu menntastofnunar
Bandaríkjanna, Kirkjutorgi 6. 3.
hæð. Umsóknirnar skutu síðan
sendar í pósthólf stofnunannnar
nr. 1059, Reykjavík fyrir li> maí
n.k.
S.
Ferðastyrkir til Bandaríkjanna