Tíminn - 19.04.1966, Blaðsíða 14

TÍSVIINN
HANDDRITAMÁLIÐ
Framhald af bls. 1.
lýsti löggildingu þess og staðfest-
ingu Friðriks konungs fimmta á
því 18. janúar 1760. í stefnu
Christrups segir, að með staðfest
ingu þessari hafi legatið verið end
anlega stofnað, og verði að njóta
venjulegrar réttarverndar.
Lögin ákveða segir síðar í stefn
unni, að hluti af eignum Árna-
stofnunarinnar skuli afhentar ís-
landi, en það, að afihendingin er
framkvæmd sem skipting á stofn-
uninni, hlýtur að vera þýðingar-
laust í þessu sambandi. Þetta er
gert til þess að reyna að skapa
lagalegan grundvöll til þess að
geta framkvæmt afhendinguna. Ef
ekki er hægt að skylda. Árnastofn
unina til þess að afhenda hluta
af eign sinni, er heldur ekki hægt
að ná tilsvarandi árangri með því
að samþykkja lög um skiptingu
stofnunarinnar.
Síðan kom Christrup að aðal-
atriðinu í málshöfðun sinni, sem
JÓN FINNSSON,
hrl.
LögfræSiskrifstofa,
SBIvhólsgötu 4,
(Sambandshúsinu 3.h).
Sfmar 23338 og 12343
B|örn Sveinbiörnsson
hæstaréttarlögmaður
Lögfræöiskrifstota
Sölvhólsgötu 4,
Sambandshúsinu 3. hæð
Simar 12343 og 23338.
Frímerkjaval
•
Kaupum Islenzk frímerki
hæsta verði. Skiptum á er
lendum fvrir islenzk frl-
merki — 3 erlend fyriT 1
tslenzkt Sendið minnst 25
stk.
FRlMERKJAVAL,
pósthólf 121
Garðahreppi.
Auglýsið í Tímanum
sagt, að afhendingin sé í raun og
veru eignanám, sem samkvæmt |
73. grein stjórnarskrárinnar, er að
eins hægt að framkvæma þegar
almenningshagsmunir krefjast
þess, og gegn algjörri bótagreiðslu.
Því er mótmælt, segir í stefnunni,
að almenningshagsmunir krefjist
skiptingar stofnunarinnar og al-
hendingu annars hlutans til ís-
lands. Þar að auki er ekkert
ákvæði um bótagreiðslur í lögun-
um, og því heldur stefnandi
því fram, að lögin séu andstæð
stjórnarskránni.
Að lokum segir Christrup í
stefnu sinni, að löggjafarvaldið
hafi ekki nokkurt leyfi til þess
að þvinga fram afhendingu sem
þessa, né að breyta ákvörðunum
erfðarskrár þannig, að hluti af
eignum og fjármagni legats verði
afhentur erlendu ríki.
í sóknarræðu sinni sagði Christ-
rup, að mál þetta væri ekki deilu-
mál milli Danmerkur og íslands,
eða milli dönsku þjóðarinnar og
íslenzku þjóðarinnar, heldur mál
milli stofnunarinnar og mánnta-
málaráðuneytisins. Christrup rakti
sögu handritamálsins frá upphafi
til í dag með fjölda tilvitnana í
orð þingmanna, vísindamanna og
lagaprófessora. Þar sagði hann
nokkrar „óheppilegar“ setningar,
og nefndi orðið „óskilvísi" í sam-
bandi við málið. Schmith hæsta-
] réttarlögmaður greip þá fram í
og mótmælti, og dómsforsetinn
I gaf Ohristrup áminningu. Þetta
átti sér stað seint um daginn, og
lokakaflinn hjá Christrup var frek
ar slakur. Hann endaði með því
að segja, . að lögfræðilega séð
snerist á'hugi manna enn einu
sinni um það, að hér væn um
að ræða lög, sem fullyrt væri að
væru andstæð stjórnarskránni. Það
hefur aðeins nokkrum sinnum ver-
ið reynt að fá úrskurð um, að
lög séu andstæð stjórnarskránni,
en fram til þessa dags hefur það
aldrei tékizt.
Christrup byggði alla sóknar-
ræðu sína á, að lögin um afhend-
ingu handritanna væru eignarnáms
lög, og sem slík andntæð stjórnar-
skránni, þar sem eignarnámið er
að hans áliti hvorki í samræmi
við almenningshagsmuni nú held-
ur er gert ráð fyrir fullri bóta-
greiðslu — og á þessum grund-
velli vonast hann til að vinna
málið.
MJÓLKURSAMSALAN
Framhald af bls. 2
urbúanna voru 33.538 þúsund lítr
ar neyzlumjólk. 749 þús. 1. neyzlu
rjómi, 838 þús. 1. undanrenna. 1.
252 þús. kg. skyr 558 þús- kg.
smjör 437 þús. kg. mjólkurostar,
136 þús. kg. nýmjólkurmjöl, 407
ÞAKKARÁVÖRP
Hjartkærar þakkir vil ég flytja börnum mínum,
tengdabörnum, barnabörnum, vinum og kunningjum,
er glöddu mig með heimsóknum, gjöfum, blómum og
skeytum á 70 ára afmæli mínu 4. apríl s.l. — Lifið
heil. — Guð blessi ykkur öll.
Guðný Jónsdóttir, Egilsgötu 26, Rvík.
Haraldur Guðmundsson
forstöðumaSur Tæknldelldar ríkisútvarpsins, Snorrabraut 48,
andaölst a8 morgni 18. þ. m. á Borgarsjúkrahúslnu I Reykjavik.
Vandamenn.
Þökkum innilega auSsýnda samúð og vináttu við andlát og jarðarför
Margrétar Skúladóttur
Stykklshóimi.
Kristján Sigurðsson og fjölsk.
þús. kg. undanrermumjöl, 107
þús. kg kasein.
Auk þessa niðursoðin mjólk,
kryddaður ostur o. fl. Ný-
m.jólkursalan á sölusvæðinu nam
um 59% af heildar innvigtun mjólk
ur eða um 2/3% lægra hlutfall en
árið áður. Sala nýmjólkur hafði
þó aukist um 3,2%.
Af skráða meðalverði mjólkur á
árinu fóru tæpl. 22% til reksturs
mjólkurbúanna flutning á afurð
um á sölustað og reksturs Mjólk
ursamsölunnar, tæpl. 71,5% kom
i hlut bænda oig um 6,5% var
söluskattur, stofnlánasjóðsgjald,
verðmiðlunarsjóðsgjald, sölulaun
til annara, vinnsluafföll o. fl. Gert
er ráð fyrir að útborgunarverð til
bænda, að meðaltali, verði 774,5
aurar á lítra.
Úr stjórn Mjólkursamsiölunnar
áittu að ganga Ólafur Bjarnason,
Brautarholti oig Sigurgrímur Jóns
son, Holti og voru báðir endur-
kjörnir.
Aðrir í stjórn eru: Sveinbjörn
Högnason, Staðarbakka, formaður
Sverrir Gíslason, Hvammi og Ein
ar Ólafsson, Lækjarhvammi.
ÁLMÁLIÐ
Framhald af bls. 1.
Alusuisse við íslenzk stjórnarvöld
undan lögsögu íslenzkra dómstóla,
en hitt sé þó enn fráleitara að
taka ágreiningsmál við íslenzka ál
félagið undan lögsögu íslenzkra
dómstóla. Það sé furðulegt að rík-
isstjórninni skuli detta í hug, að
setja ágreining íslenzka álfélags-
ins við Hafnarfjarðarkaupstað eða
Landsvirkjun, sem eru sérstakir
og sjálfstæðir réttaraðilar, undan
lögsögu íslenzkra dómstóla.
Þá sé orkuverðið mjög lágt eða
10.75 aurar og munu þe®s fá
dæmi að samið sé um svo lágt
orkuverð. í Noregi sé hliðstætt
orkuverð 13.75 aurar og í norskum
raforkusamningum séu ákvæði um
endurskoðun á 5 ára fresti en eng
in ákvæði hliðstæð í þessum
samningi.
Bræðslan eigi að búa við sér-
stakar reglur í skattamálum, þ.e.
greiða sérstakt fast gjald í stað
skatta og er gjald þetta byggt
á rekstraráætlunum fyrirtækisins
og sé það næsta ólíkt því, sem
íslenzk fyrirtæki eigi við að búa,
þar sem þau verði að skila ná-
| kvæmum framtölum, sem farí und
| ir smásjá skattaeftirlits og skatta-
| lögreglu.
Fyrirhugaðar framkvæmdir i
Straumsvík muni auka mjög á jafn
vægisleysi í byggð landsins og
muni þeir landshlutar, sem nú
eiga við atvinnuerfiðleika, verða
í mikilli hættu vegna hins sterka
aðdráttarafls sem stóriðjufram-
kvæmdir Óhjákvæmilega munu
hafa, og það lýsi mikilli skamm-
sýni, ef menn trúi því, að tiltölu-
lega litlar upphæðir, sem fengnar
verða af sköttum álbræðsiunnar
verði til þess að vega upp á móti
röskunaráhrifum hins erlenda risa
fyrirtækis.
Þá á álbræðslufélagið að njóta
margs konar forréttinda miðað við
önnur atvinnufyrirtæki í landinu,
undanþegið aðflutningagjöldum
og útflutningsgjöldum. Þá sé ál-
bræðslunni ekki gert skylt að
setja upp gaseyðingartæki, eins
og önnur lönd hafa gert að skil-
yrði, þar sem Swiss Aluminium
starfar.
Fáist ekki samþykkt að vísa mál
inu frá og verði frumvarpið af-
greitt til 3. umræðu, leggur flokk-
urinn til að málið verði borið
undir þjóðaratkvæði.
FRÁ ALÞINGI
Framhald at bls. 7
allra opinberra skatta á hún að
greiða fast gjald á framleiðsluein-
ingu, en upphæð þess hefur verið
ákveðin á þann hátt, að núgild-
andi skattlagningarreglum hefur
verið beitt á rekstraráætlun
bræðslunnar. Mun það einsdæmi
að skattaálagning sé þannig byggð
á rekstraráætlun fyrirtækis og er
það næsta ólíkt því, sem íslenzk
fyrirtæki eiga að búa við, þar sem
þau verða að skila nákvæm-
um framtölum, sem síðan fara
undir smásjá skattaeftirlits og
skattalögreglu.
Nú er það staðreynd hér á landi
sem annars staðar, að með vaxandi
kröfum til margvíslegrar samfé-
lagsþjónustu fer tekjuþörf hins
opinbera vaxandi ár frá ári.
Bræðslunni er ekki ætlað að
standa undir þeirri auknu þörf,
þar sem hún er undanþegin öllum
skattahækkunum, sem síðar kunna
að verða.
Röskun á jafnvægi í
byggð landsins
Ljóst er, að fyrirhugaðar stór-
iðjuframkvæmdir í Straumsvík
munu auka mjög jafnvægisleysi í
byggð landsins. Er óhætt að full-
yrða, að þeir landsihlutar, sem nú
■eiga við atvinnuerfiðleika að etja
eru í mikilli hættu vegna hins
Isterka aðdráttarafls, sem stór-
iðjuframkvæmdimar óneitanlega
hafa.
Því miður hefur þess ekki verið
gætt, að staðsetning álverksmiðj
unnar skiptir miklu máli, meðan
svo háttar í landinu, að sumir
landshlutar eiga við beina eða til-
tölulega fólksfækkun að stríða og
m.a. vegna skipulagsleysis í sam-
bandi við atvinnu- og félagslega
uppbyggingu f landshlutunum.
Stóriðja á mesta þéttbýlis- og
þenslusvæði landsins hlýtur óhjá-
kvæmilega að magna þenna
vanda. Það ber því mjög að
harma og víta, að þannig skyldi
ekki staðið að samningsviðræðum
frá upphafi, að stóriðjan gæti, ef
til kæmi og hagstæðir samningar
næðust, orðið til þess að skapa
nýjan atvinnugrundvöll í þeim
landshlutum, þar sem segja má,
að horfi til afturfarar vegna fólks-
fækkunar. Hin skaðlegu efnahags-
áhrif, sem stóriðjunni hljóta að
fylgja á mesta þéttbýlis- og þenslu
svæði, þar sem atvinna er svo
mikil, að skortur er vinnuafls, yrði
hverfandi lítil við slíkar aðstæður,
en mundu hins vegar leysa úr
læðingi ýmsa orku, sem nú fær
ekki notið sín. Telja má víst, að
umhverfie álver af þeirri stærð,
sem ætlað er að reisa hér á landi,
geti risið byggðarlag með nokkr-
um þúsundum íbúa, þegar allt er
talið. Má segja, að Utn minna
muni í landshlutum, þar sem fólks-
fækkunin er þegar staðreynd eða
yfirvofandi.
Ríkisstjórnin virðist a.m.k.
stundum vera sér þess meðvitandi,
að Straumsvíkurverksmiðjan muni
hafa óheppileg áhrif á jafnvægi í
byggð landsins. Hins vegar hefur
hún fundið upp nokkurt snjall-
ræði — eða hitt þó heldur — til
þess að vega upp á móti röskunar-
áhrifunum. Jafnframt því, sem rlk
isstjórnin Ieggur álsamningana
fram til staðfestingar, flytur hún
frumvarp til laga um svonefndan
„atvinnujöfnunarsjóð," sem m.a.
er ætlað að stuðla að jafnvægi
í byggð landsins, samkv. ákvæðum
frv. um markmið sjóðsins. Aðal-
tekjustofn „atvinnujöfnunar-
sjóðs“ er hluti af skatttekjum
vegna álbræðslunnar í Straumsvík.
Því er þeirri kenningu á loft
haldið, að álbræðslan fyrirhugaða
verði síður en svo til þess að
raska byggðajafnvæginu, heldur
stuðli beinlínis að jafnvægi
í byggð landsins!
Þessi kenning er að sjálfsögðu
röng.
Ýmis forréttindaaðstaða
oq undanþágur
Rekstrarfélagið, íslenzka álfé-
lagið h.f. nýtur margs konar for-
ÞRIÐJUDAGUR 19. april 1966
réttinda, miðað við önnur at-
vinnufyrirtæki í landinu. Félagið
er m.a. undanþegið aðflutnings-
gjöldum af efni og tækjum, sem
það eða verktakai; þess flytja inn
til byggingar bræðslunnar. sama
gildir og um hráefni, vélar og
fleira, sem það flytur inn til
rekstrar bræðslunnar. Á1 frá
bræðslunni og afgangshlutir, sem
út verða fluttir, verða undanþeg-
in útflutningsgjöldum.
Bæði er óvarlegt og óeðlilegt
að undanþiggja álbræðslufélagið
þeirri kvöð að byggja gaseyðingar
tæki í sambandi við rekstur sinn.
Upplýst er, að Straumsvíkurverk-
smiðjan verður eina verksmiðjan
af 10 verksmiðjum Swiss Alumin-
ium í fjöldamörgum löndum, sem
ekki er búin gaseyðingartækjum.
Félagið getur því almennt ekki
búizt við því að fá að reisa verk-
smiðjur án slíkra tækja. Hvað
þetta atriði snertir, hefur ríkis-
stjórnin því hreinlega samið af
sér.
Eins og mál þetta allt er vaxið,
teljum við rétt, að frumvarpinu sé
vísað frá. Verði sú tillaga felld,
og frv. afgreitt til 3. umræðu,
munum við við þá umræðu leggja
til, að málið verði borið undir
þjóðaratkvæði.
FISKVERÐIÐ
Framhald af bls. 1.
nauðþurftum eftir að fiskurinn
algengasta dagleg fæða hefur
verið sprengd upp með þess-
um hætti. Með þessum aðförum
að skella þessari miklu hækk-
un allt í einu á mestu nauð-
synjavöru almennings f ladnd
inu, fellir ríkisstjórnin þessa
nýju og þungu dýrtíðarskriðu
beint og þyngst á þær stéttir
þjóðfélagsins, sem sízt mega
við þessu, lætur. höggið ríða
fyrst að þeim, sem höllustum
fæti standa. Það er hennar sið-
gæði — siðgæði uppgjafarliðs-
ins í ráðherrastólunum.
BJÓRMÁLIÐ
Framhald af bls. 1.
Ingvar Gíslason, Lúðvík
Jósefsson, Matthías Á. Matt
hiesen, Sigurður Ágústsson
Sigurður Ingimundarson,
Sigurvin Einarsson, Jón
Kjartansson, Sverrir Júlíus
son og Þórarinn Þórarins-
son. Emil Jónsson var fjar
verandi.
13.700 KRÓNUR
Framhald af bls. 16.
kostað sem svarar 2600
krónum. Hver keypti? Hótel
í Dublin.
Meðalverð fyrir kíló af
laxi hér heima er á milli
250—300 krónur að jafnaði.
SKÍÐAHÓTEL
Framhald af bls. 16.
sem viljað sofið í svefnpokum,
og kostar svefnpokaplássið 60
krónur á sólarhring. Ef stórir
hópar koma í hótelið er mögu
legt að semja um verð bæði
á húsnæði og fæði.
ÍÞRÓTTlR
Framhald af bls. 13.
Þórir Lárusson og Þorbergur Ey-
steinsson, sem lagði brautina. Til
gamans má geta þess, að feðgarn-
ir Haraldur Pálsson og Eyþór son
ur hans komu í mark á sama tíma
og í fyrri umferð, 60.1 sek., en í
síðari umferð fór Eyþór fram úr
föður sínum.
í öðru sæti varð sveit KR og
í þriðja sæti sveit Ármenninga.
Mótið heppnaðist í alla staði
vel, þó veður væri ekki sem bezt.
Mótsstjóri var Sigurjón Þórðar-
son.