Vísir - 25.08.1975, Blaðsíða 6

6
Vlsir. Mánudagur 25. ágiíst X975.
VÍSIR
(Jtgefandi: Reykjaprent hf.
Ritstjóri: Þorstcinn Pálsson
ítitstjórnarfulltrúi:, Haukur Ilelgason
Auglýsingastjóri: Skúli G. Jóhannesson
Auglýsingar: Hverfisgötu 44. Simar 11660 86611
Afgreiösla: Hverfisgötu 44. Simi 86611
> Ritstjórn: Síöumúla 14. Simi 86611. 7 linur
Bankastjórar og
byggðasjóðsstjórar
Fyrir ekki mörgum árum sætti það verulegri
gagnrýni, að alþingismenn skipuðu að verulegu
leyti bankastjórastöður við rikisbankana. Menn
töldu þetta skipulag óeðlilegt, þar sem stjórnend-
ur þessara áhrifamiklu peningastofnana höfðu
um leið of mikilla hagsmuna að gæta innan
stjórnmálaflokkanna og i kjördæmum sinum.
Þó að rikisstjórn og Alþingi móti að sjálfsögðu
heildarstefnu i peninga- og lánamálum, er öllum
ljóst nú, að bankakerfinu þarf að stjórna á fag-
legum grundvelli en ekki flokkspólitiskum. Svo
fór lika undir loki sjöunda áratugarins, að bæði
þingflokkarnir og bankastjórarnir komust að
þeirri niðurstöðu, að heppilegast væri að hverfa
frá hinum gömlu háttum.
Um nokkurt árabil hafa bankastjórar þvi ekki
setið á Alþingi svo heitið geti. Fæstum blandast
hugur um, að þessar breytingar hafi horft i rétta
átt. Enginn hefur talið þessa breytingu rýra völd
Alþingis eða áhrifamátt. Þvert á móti má segja,
að virðing Alþingis hafi fremur vaxið en hitt við
að útrýma þessum úrelta anga flokksræðisskipu-
lagsins, sem var aðalsmerki haftatimabilsins.
Ungt fólk skar fyrir nokkrum árum upp herör
gegn flokksræðisskipulaginu i stjórnsýslunni. í
kjölfar þeirra umræðna urðu ýmiss konar breyt-
ingar, er horfðu til framfara. Vinstri stjórnin
steig þvi stórt skref aftur á bak, þegar hún setti
hina alræmdu flokksræðisstjórn yfir Fram-
kvæmdastofnun rikisins. Þar voru pólitiskir
embættismenn rikisstjórnarflokkanna séttir yfir
veigamikla en óskylda þætti stjórnsýslunnar eins
og hagrannsóknir, áætlunargerð og lánveitingar.
Byggðasjóður heyrir undir Framkvæmda-
stofnunina og úr honum eru veitt lán til margvis-
legra framkvæmda. Hér er um geysimikið fjár-
magn að ræða. Engum heilvita manni dettur i
hug, að þingmenn og eftirlitsmenn rikisstjórnar-
flokka á hverjum tima sæki svo fast eftir yfirráð-
um yfir þessu fjármagni til þess að efla Alþingi.
Þar ráða önnur sjónarmið.
Rétt er að itreka, að þarna eiga margir hæfir og
vammlausir menn hlut að máli, enda stendur
deilan ekki um þá heldur kerfið. Það er jafn óeðli-
legt nú, að þingmenn og eftirlitsmenn rikisstjórn-
arflokka stjórni lánastarfsemi af þessu tagi eins
og áður var talið um bankastjórana. Þessir
flokksræðisstjórnarhættir efla ekki Alþingi frem-
ur en þeir fyrri.
Núverandi rikisstjórn hét þvi að endurskoða
lög um Framkvæmdastofnun rikisins. Ekki var
tekið fram með hverjum hætti ætti að standa að
þeirri endurskoðun. 1 stjórnmálayfirlýsingu
landsfundar Sjálfstæðisflokksins segir hins veg-
ar, að lögin eigi að endurskoða með það i huga að
hverfa frá pólitisku eftirlitsmannakerfi. Þrátt
fyrir þessar yfirlýsingar bólar ekkert á tillögum
rikisstjórnarinnar um breytta skipan þessara
mála.
1 lok þessa mánaðar hefur rikisstjórnin setið
eitt ár að völdum. Það væri vel viðeigandi að nota
þau timamót til þess að gera grein fyrir þvi,
hvernig afnema eigi fiokksræðisstjórnarhættina i
Framkvæmdastofnun rikisins. Ef rikisstjórnin
ætlar að efna þetta fyrirheit er ekki seinna vænna
að leggja ný lög fyrir þingið nú i haust.
PORTÚGALSKIR
BLAÐAMENN AD
VAKNA AF DODA
Fjölmiðlar í Portúgai,
sem flestir virtust
komnir á vald kommún-
ista og um tima nær
mýldir i skrifum sinum
og frásögnum af þjóð-
málum, virðast nú óðum
vera að vakna af doðan-
um.
Mörg blöð hafa þegar risið upp
og ráöizt gegn tilraunum til að
færa þau undir afskiptavald þess
opinbera eða undir áhrif komm-
únista.
Það eru ekkert svo margar vik-
ur siðan, að það sýndist aðeins
spurning um einhvern næsta dag-
inn, að ritstjórnir allra blaða yröu
klemmdar undir stjórn einhverra
kommúniskra starfsmanna-
nefnda. Starfsmannafélögin, flest
undir stjórn kommúnista, virtust
með góðu og illu ætla að ná öllum
tökum á skrifum blaðanna.
En hjólið hefur nú tekið að snú-
ast I hina áttina. Eftir að i ljós
hefur komið óánægja fólks meö
kommúniska stefnu stjórnvalda,
og öll uppþotin urðu við skrifstof-
ur kommúnistaflokksins viröist
sem itök kommúnista innan hers-
ins, hins ráðandi afls i Portúgal,
eftir byltinguna I fyrra, hafi fariö
þverrandi. Daglega fer fjölgandi
þeim foringjum hersins, sem láta
i ljós, að þeir fylgja ekki skilyrö-
islaust núverandi stjórn.
Blaðamennirnir, jafnvel þeir
vinstrisinnuðu hafa veöur af
þessari umskiptingu, og hún hef-
ur hvatt þá til þess aö spyrna við
fótum, þar sem kommúnistar
hafa seilzt til Ihlutunar inni á rit-
stjórnarskrifstofum þeirra. Þeir
hörkuðu af sér viðleitni Jorge
Correia Jesuino, upplýsinga-
málaráðherra, til þess að aftra
þeim frá að skrifa um klofninginn
I stjórnmálahreyfingu hersins.
Nokkrir helztu broddar blaða-
mannastéttarinnar hafa hert upp '
hugann, og sent starfsbræðrum
sinum I álfunni bænarskjal um,
að þeir leggi portúgölskum blaöa-
nmmim
llmsjón: GP
mönnum liö i baráttunni gegn
höftum á tjáningarfrelsi. — Eins
og frá var skýrt Visi á föstudag á
sér stað um þessar mundir undir-
skriftasöfnun meðal islenzkra
blaðamanna, eins og starfs-
bræðra þeirra i nágrannalöndun-
um, þessu máli til stuönings.
Og svo er komið, að á
portúgölsku blöðunum er ekki
annað að sjá, en þar sé gamla
góða fréttakapphlaupiö I al-
gleymi, og hver keppi við annan
um aö birta fyrstur sem gleggstar
fréttir um það valdatafl, sem nú
er teflt i Portúgal.
Kommúnistar, sem hafa misst
töluvert af þeim stuðningi, sem
herinn veitti þeim fyrsta árið eftir
byltinguna, hafa glatað undirtök-
unum,sem þeir höföu I 800 manna
blaöamannafélagi Portúgals. Að
stjórn þess standa nú jafnaðar-
menn og maoistar. — Þetta hefur
haft sitt að segja.
Fyrsta yfirlýsingin, sem hin
nýja stjórn portúgalska blaða-
niannafélagsins lét frá sér fara,
fól I sér kröfu um, að upplýsinga-
málaráðherra, Jesuino, yrði lát-
inn vikja, og „allir lagsmenn
hans”. Félagiö lýsti þvi næst yfir
stuðningi við þá 30 blaðamenn
stærsta blaðs Lissabon „Diario de
Noticias”, sem gerðu þar upp-
reisn gegn æ rauölitaðri skrifum
blaösins.
Fréttamenn rikissjónvarpsins
báru sig upp undan þvi, að upp-
lýsingamálaráðherrann bannaði
þeim að birta yfirlýsingu niu her-
foringja, sem fól I sér gagnrýni á
stjórn landsins, og haföi yfirlýs-
ingin þó birzt I síðdegisblaði
Lissabon.
Þegar Jesuino ráðherra fór
þess á leit viö dagblööin, að þau
birtu ekki innihald yfirlýsingar
frá róttækum vinstrisinnum, þá
kom texti hennar óstyttur aðeins
12 stundum siðar I aö minnsta
kosti tveim Lissabonblaðanna.
Portúgalskir blaöamenn hafa
einnig haft að engu fyrirmæli her-
stjórnarinnar um, að allar fréttir
um gang bardaganna I Angola
veröi bornar undir ritskoðunar-
nefnd hersins, en hún er hliðholl
kommúnistum.
4. J >1
SgB ,$ '■ F ^ »► 1

Nokkrir biaðamanna Lissabon-biaðsins „Republica” skýra starfsbræðrum sinum frá þvi, að þeir muni
ekki gefast upp, þótt prentarar á snærum kommúnista varni þeim að komast á ritstjórnarskrifstofurn-
ar. — En þeirhafa enn ekki komizttil aðgefa út blaðsitt.