Vísir - 31.10.1975, Blaðsíða 6

&
VÍSIR. Föstudagur 31. október 1975
VISIR
(Jtgefandi: Reykjaprent hf.
Framkvæmdastjóri: Davið Guðmundsson
Ritstjóri og ábm: Þorsteinn Pálsson
Ritstjóri frétta: Arni Gunnarsson
Fréttastjóri erl. frétta: Guðmundur Pétursson
Augiýsingastjóri: Skúli G. Jóhannesson
Auglýsingar: Hverfisgötu 44. Simar 11660 86611
Afgreiðsla: Hverfisgötu 44. Simi 86611
Ritstjórn: Siðumúla 14. simi 86611. 7 linur
Askriftargjald 800 kr. á mánuði innanlands.
i lausasöl u 40 kr. eintakið. Blaðaprent hf.
Lágkúra
eftirlitsmannanna
Hinir pólitisku eftirlitsmenn stjórnarflokkanna i
svonefndu framkvæmdaráði Framkvæmdastofnun-
ar rikisins eiga nú greinilega i vök að verjast. Um-
ræður þær sem Visir vakti upp nú i haust um þetta
efni hafa leitt til þess að ekki verður dregið öllu
lengur að. afnema pólitiska eftirlitsmannakerfið i
yfirstjórn stofnunarinnar.
Viðbrögð eftirlitsmannanna við þeirri hörðu
gagnrýni, sem fram hefur komið, eru hin furðuleg-
ustu. Um þverbak keyrði þó á Alþingi siðastliðinn
miðvikudag, þegar annar þeirra réðst með lágkúru-
legum hætti að einum virtasta hagfræðingi landsins
af þvi að hann hefur leyft sér að gagnrýna núver-
andi stjórnarhætti i Framkvæmdastofnuninni.
Þessi litilmannlega aðdróttun sýnir glöggt, að
formælendur eftirlitsmannakerfisins hafa ekki
lengur fram að færa málefnaleg rök málstað sinum
til framdráttar. Nú er að þvi komið, að eftirlits-
menn stjórnarflokkanna i yfirstjórn Framkvæmda-
stofnunarinnar verði að vikja. Það skemmsta sem
rikisstjórnin getur gengið i væntanlegu frumvarpi
um breytingar á Framkvæmdastofnuninni er a£-
nám eftirlitsmannakerfisins.
Landsfundur Sjálfstæðisflokksins samþykkti
mótatkvæðalaust siðastliðið vor, að lög um Fram-
kvæmdastofnunina ætti að endurskoða með það
fyrir augum að afnema hið flokkspólitiska eftirlits-
mannakerfi stjórnarflokkanna. Þó að eftirlitsmað-
ur Sjálfstæðisflokksins virðist hallast að stefnu
Framsóknarflokksins i þessum efnum getur rikis-
stjórnin ekki gengið skemur en landsfundur Sjálf-
stæðisflokksins krafðist.
Krafan um breytingar á þessum stjórnarháttum
er nú svo sterk og almenn, að Alþingi getur ekki
lengur skotið sér undan þvi að koma þeim fram.
Eftirlitsmennirnir ættu að fara að huga að þvi,
hverjir það verða að lokum, sem ,,ganga með allt á
hælunum”.
Hitt er svo annað mál, að þær hugmyndir, sem nú
eru uppi um afnám eftirlitsmannakerfisins, ganga i
sjálfu sér allt of skammt. Um leið og þetta úrelta
kerfi haftahugmyndafræðinnar verður afnumið ætti
að leysa stofnunina upp i sjálfstæðar einingar eins
og áður var. Rétt spor var stigið i þá átt, þegar
Þjóðhagsstofnunin var sett á fót og sú starfsemi
tekin undan Framkvæmdastofnuninni. Nú þurfá
frjálshyggjuþingmenn að tryggja að framhald
verði þar á.
Þvi hefur stöku sinnum verið haldið fram, að
kerfi flokkspólitiskra eftirlits- og fyrirgreiðslu-
manna i stjórnsýslunni sé nauðsynlegt til þess að
efla áhrif Alþingis. Þetta eru hin mestu falsrök.
Flokksræði i stjórnsýslu á ekkert skylt við völd eða
áhrif Alþingis. Sanni nær mun draga enn úr virð-
ingu og áhrifum Alþingis, ef þingmenn fara i alvöru
að beita sér fyrir auknu flokksræði i opinberri
stjórnsýslu.
Eftirlitsmennirnir eru hvort tveggja i senn emb-
ættismenn og hagsmunagæslumenn fyrir flokka
sina og kjördæmi. Okkar stjórnkerfi byggist á þvi
að i þessum efnum sé greint á milli. Hér er þvi um
að ræða grundvallarágreining. Austan járntjaldsins
dettur engum i hug að gera greinarmun þarna á, en
það er gert i lýðræðisrikjum og verður gert.
Umsjón: SB
m isflss
SVISSNESKIR
BANKAR ÞEGJA
ÁFRAM UM INNI
STÆÐURNAR
Þrátt fyrir mikla gagnrýni er-
lendis frá, hyggjast svissneskir
bankastjórar halda þeirri stefnu
sinni áfram, aö halda öllum
upplýsingum um viðskiptavini
sina leyndum.
Ýmsar vangaveltur hafa ver-
ið uppi á undanförnum mánuð-
um, hvort svisslendingar, muni
eitthvað létta á þeirri leynd,
scm hvilir yfir bankakerfi
þeirra, og sem gagnrýnendur
segja að hylji margt þýfið en
allar þær óánægjuöldur hafa
aðeins leitt til þess, að rikis-
stjórnin hefur lýst yfir trausti
sinu á bnnkakcrfinu.
,,Ég get ekki skilið öll þessi
læti og það hefur ekkert komið
til tals, að létta af leyndinni um
bankaviðskipti okkar,” sagði
efnahagsmálaráðherra Sviss,
Georges-André Chevallez, i við-
tali við Reuter-fréttastofuna ný-
lega.
Bankastjórarnir sjálfir vitna
gjarna i franska rithöfundinn og
háðfuglinn Francois la Roche-
foucauld sem sagði fyrir þrjú
hundruð árum: ,,Sá sem þú
segir frá leyndarmálum þinum
öðlast öll völd yfir frelsi þinu.”
Chevallez sagði að þessar
ásakanir á svissneska banka,
væru komnar frá öfundsjúkum
keppinautum erlendis. „Leynd i
bankaviðskiptum rikir i fjöl-
mörgum öðrum löndum, svo
hvers vegna þarf Sviss endilega
að verða fyrir valinu. Þeir sem
rógbera fyrirkomulag okkar,
hafa lesið allt of margar leyni-
lögreglusögur.”
Bankastarfsmönnum
refsað ef þeir leka
Deilan snýst um fertugustu og
sjöundu grein bankalaganna
svissnesku, sem geta komið
bankastarfsmanni, sem ljóstrar
upp um leyndarmál er honum
hefur verið trúað fyrir af við-
skiptavini, i allt að hálfs árs
fangelsi eða látið hann greiða
allt að 50.000 franka sekt.
„Þetta fyrirkomulag stendur
mjög djúpum rótum i Sviss, þar
sem enginn kærir sig um að
fjármál sin komist á almanna-
vitorð,” sagði Dr. Hans Mast
varaframkvæmdastjóri sviss-
neska lánabankans (kreditan-
stalt).
Margir útlendingar munu
þessu samþykkir, svo þess
vegna geyma margir reiðufé
sitt, verðmuni eða gullstangir i
öryggisbankahólfum i Sviss.
„Fullyrðing la Rochefoucolud’s
á jafnvel enn betur við i dag, á
timum tölvunnar,” sagði annar
bankastjóri, Dr. Maurice
Aubert i Genf.
Vinstrisinnar segja
leyndina úrelta
Lögin voru sett á árið 1934 til
verndar þýskum gyðingum, er
flúið höfðu til hins hlutlausa
Sviss fyrir leyniþjónustu Hitl-
ers. En i dag segja margir
vinstrisinnaðir stjórnmálamenn
i Sviss að þessi leynd i banka-
viðskiptum sé orðin úrelt.
Þeir halda þvi fram að henni
hafi verið beitt til gengishækk-
unar svissneska frankans miðað
við aðra gjaldmiðla og svert
Sviss i augum umheimsins.
Ýmsar breytingar á efna-
hagsástandi i heiminum s.s.
kreppan og umsókn svisslend-
inga um inngöngu i gjaldeyris-
samtök Evrópu, hafa valdiö
þeim umræðum um breytingar,
sem nú eru uppi.
Við það fyrirkomulag, hafa
átta Evrópulönd komið á gjald-
eyrisjafnvægi sin á milli, þótt
fljótandi gengi sé haft gegn öll-
um öðrum.
I júni sl. fóru frakkar þess á
leit við svisslendinga að þeir
afnæmu númeraða bankareikn-
inga — þar sem aðeins æðstu
yfirvöld bankans þekkja nafn
innstæðuhafans — og lofuðu á
móti að styrkja þá um inngöngu
i samtökin.
Frakkar voru greinilega á
þeirri skoðun, að gjaldeyris-
braskarar drægjust mjög til
Sviss vegna þeirrar leyndar
sem þar rikir i bankaviðskipt-
um og óttast það, að ef sivss-
lendingar bættust i hópinn
mundi gengi hinna átta rikjanna
rjúka upp i svimandi hæð.
Bankarnir
sögöu þvert nei
Þegar landsbanki Sviss
spurði hina þrjá aðalbankana
Banki í Lugano í Sviss
álits, varð svarið á eina leið:
Kemur ekki til máia að afnema
númeraða bankareikninga. Sið-
an hafa hin rikin átta verið
andvig þátttöku svisslendinga.
Onnur aðalástæðan fyrir þeim
miklu deilum, sem risið hafa
um svissneskt bankakerfi, er
hinn mikli samdráttur i efna-
hagslifi, sem hefur komið
illilega við Sviss. Ástæð-
an er hið háa gengi frank-
ans, sem hefur hækkað
B mjög verðlag á svissnesk-
um útflutningsvörum er-
lendis, útflutningur hefur dreg-
ist mjög saman — úrafram-
leiðslan ein um 30% á þessu
ári— og atvinnuleysi aukist úr
ekki hundrað fyrir ári siðan til
12.500 nú i þessum mánuði.
Segja bankana ekki
liylja fjármuni af
vafasömum uppruna
Rikisstjórn og bankar hafa
borið til baka fullyrðingar um
að meginorsakir kreppunnar
séu ættaðar annars staðar frá,
og visað á bug rökum fyrir þvi,
ao bankalögin hylmi yfir fjár-
muni af vafasömum uppruna,
sem geyndir séu i svissneskum
bönkum.
Sem dæmi hefur verið tekinn
Haile Selassie, fyrrum Eþiópiu-
keisari, sem dó i ágúst sl. sumar
Fréttir frá Addis Abeba segja
að hann hafi átt fleiri hundruö
milljónir dollara i svissneskum
bönkum sem hann hafði safnað
á nærri hálfrar aldar valdaferli
sinum.
Bankastjórar i Sviss sögðu, að
þeir vissu ekkert af slikum auð-
æfum, en bættu þvi við, að ef
þau væru i Sviss, þá þyrfti
dómsúrskurð til að skera úr um,
hver væri löglegur eigandi
þeirra nú.
Segja almenning
misskilja kerfið
Embættismenn i Sviss segja
að umheimurinn misskilji
almennt bankakerfið i Sviss. 1
viðtölum nýlega hafa þeir sagt
að pólitiskt jafnvægi Sviss, at-
vinnumennska bankanna og
löng reynsla þeirra væri mun
mikilvægari en bankalögin fyrir
hinni sterku efnahagsstöðu
landsins.
„Persónulega er ég fylgjandi
endurskoðun á (banka) lögum
okkar, svo aðeins einhver sú
leynd, sem rikt hefur hingað til
hverfi, en heimurinn verður að
gera sér það ljóst, að takmörk
eru fyrir þvi, hve langt við get-
um gengið i þvi,” sagði opinber
starfsmaður, og bætti þvi við, að
slik endurskoðun yrði þá verk
bankanna sjálfra.
Fæstir stjórnendur sviss-
neskra banka geta neitað þvi, að
númeraðir bankareikningar
bjóða heim mikla möguleika
fyrir stjórnmálamenn og ýmsar
frægar persónur, sem ekki vilja
gera uppskátt um eignir sinar.
Þeir halda þvi hinsvegar fram,
að lögin i sjálfu sér séu i barátt-
unni gegn alþjóðlegri glæpa-
starfsemi enginn þrándur i
götu.
„Það er enginn fótur fyrir þvi,
að svikahrappar og aðrir glæpa-
menn, geti lagt feng sinn inn á
svissneska banka,” sagði Dr.
Mast.
Bankarnir veita
lögregiu alla aöstoö
að vissu marki
„Þekktir bankar taka aðeins
við fé til geymslu frá fólki, sem
þeir vita hvað heitir og hvaða
bakgrunn hefur. Leyndin i
bankaviðskiptum á sin tak-
mörk, þar sem heiðarlegum
viðskiptum sleppir. Bankarnir
veita lögreglunni alla þá sam-
vinnu sem hún þarf, til að
afhjúpa glæpastarfsemi eða
brask í Sviss.
Svissneskir embættismenn
leggja áherslu á það, að allar
breytingar, þótt smávægilegar
séu, megi ekki tilkynna, vegna
mikilvægi bankanna fyrir efn-
hag þjóðarinnar. Og það eru
engar ýkjur, þvi velta þriggja
stærstu bankanna er áætluð
tvisvar sinnum meir en öll þjóð-
arframleiðsla svisslendinga.