Vísir - 31.10.1975, Blaðsíða 7

VÍSIR. Föstudagur 31. október 1975
7
byggja, sú þriðja er einstætt
foreldri, sú fjórða drykkfelld og
til læknismeðferðar af þvi van-
gæft barn hennar hafði dáið i
höndum hennar, og sú fimmta
„er nú bara sköpuð svona”. Hún
er yngst og ólétt i annað sinn.
Þessi hlutverk eru öll vel
gerð, hvert á sinn hátt. Þó mun
mörgum verða eftirminnileg-
astur þáttur Soffiu Jakobsdótt-
ur. Hinar eru Margrét Helga,
Hrönn Steingrimsdóttir, Ásdis
Skúladóttir og Ragnheiður
Steindórsdóttir. Og það er næsta
furðulegt hvað þessum hópi
tekst að greina sig i sundur i oft
athyglisverðri persónusköpun. í
aukahlutverkunum leikur
Sigurður Karlsson, fram-
kvæmdastjórann, kannski gott
gervi fyrir svið, þótt þeir séu
ekki svona hátiðlegir i raun-
veruleikanum. Haraldur G.
leikur skellinöðrugæjann nokk-
uð sannfærandi, og svo kemur
Kalli skraddari, kostuleg mann-
gerð, leikin af Karli Guðmunds-
syni með hárkollu og förðun,
ekki til að apa eftir frænku
Charleys, heldur til að undir-
strika að öfugugginn, sem hanní
leikur, litur á sig sem hina
kvenlegu hlið málsins, en ekki
þá karllegu. Svona er þekking-
in, jafnvel innan leikhúsanna,
orðin mikil.
Ágætt
byrjendaverk
Kjartan Ragnarsson hefur
skrifað ágætt byrjandaverk,
SEXURNAR OG HOMMINN
LEIKHUS
Indriði G.
Þorsfeinsson
skrifar
raunar miklu betra en maður
trúði á að óséðu. I viðtölum við
fjölmiðla átti hann bágt með að
skýra efni leikritsins. Það er
eðlilegt. Svona verk er klipið út
úr islenzkum raunveruleika
anno 1975, og of fjölþætt til að
höfundur geti skýrt það i einni
setningu. Hann hefði þá getað
látið fjölmiðla hafa eftir sér
setninguna og aflýst sýning-
unni.
Ég hef þá trú að Ragnar
Kjartansson eigi eftir að koma
töluvert við sögu leikhússins
sem höfundur. Að visu tókst
honum ekki að gera þetta að
baráttuleikriti fyrir kvenrétti,
kannski vegna þess að einhver
önnur æð en skáldæðin hefur
orðið fyrir þrýstingnum frá
fimm kvenfélagasamböndum.
En honum tókst að sýna, að kon-
ur standa oft illa einar uppi i
þessu lífi, og sem mæður og
konur eiga þær við meiri og
stærri vandamál að striða en
karlmaðurinn, beri eitthvað út
af i atferli og afkomu.
Hlutverkum kvennanna er
sýndur meiri sómi i leikritinu.
Þær hafa sögu að segja og er-
indum að gegna á sviðinu.
Fremst fer gamla konan, leikin
af Sigriði Hagalin, sem varpar
trúverðugum blæ á herlegheit-
in, hvenær sem hún stigur fram
til að flytja mál annarrar kyn-
slóðar kvenna. Aldur hennar er
að þvi leyti réttur, að konur af
yngri kynslóðum munu færri
hafa lifað þvi undirokaða hús-
lifi, sem hún er fulltrúi fyrir.
Kemur það heim og saman við
önnur hlutverk. Þar er meira
vandamál að karlinn drekkur,
annar hefur magasár og er að
semur hann þetta verk með
leiksviðið stöðugt fyrir hugar-
sjónum. Hreyfingin innan sviðs-
ins er samin inn i leikverkið, og
möguleikar ýmsir notaðir á ein-
faldan hátt og áreynslulausan.
Leikstjórinn hefur einnig átt
gott með að skilja höfundinn,
þvi um einn og sama mann er að
ræða. Söngtextar og lög eru eftir
Kjartan, og þvi skilar hann öllu
með prýði.
Saumakonur þæfa
amstursmál sín
Aðeins eittskortirá, og það er
textinn sjálfur, — orðræða
leikaranna, — hann er á köflum
ekki nógu skarpur, einkum þeg-
ar maður að öðru leyti er að
horfa á góða og fjörmikla sýn-
ingu. Fyrir vikið verkar sýning-
in samhæf i sprettum, en ekki
samfelld að styrk. Allt tal er þó
eðlilegt og stundum næsta litill
leikhúsbragur á þvi. Saumakon-
ur þæfa amstursmál sin. Karl-
kynið er mest fjarverandi, eins
og er við hæfi. Einn er sendill á
skellinöðru,sem hikarekki við að
játast óléttri stúlku, fórn sem
aðeins karlmenn telja fórn, sbr.
kyn höfundar. Skraddarinn er
öfugur, eins og fyrr segir, og af
þeim ástæðum, sem fyrr segir,
og eru það karlarök fyrir svo
holdlegri niðurlægingu. Fram-
kvæmdastjórinn verður helzt
skilinn sem einskonar laumu-
kommi i iðnrekendastétt, ákaf-
lega alþýðlegur maður sem
drekkur með verkalýðnum.
Hugsjón, sem fer vel i skáld-
skap, en hana þyrfti að bera að
á dramatiskari hátt en þann að
ólendandi var fyrir norðan. Og
eru þá talin aukahlutverkin.
Maöur tekur sér penna í hönd á kvennaári og skrifar
leikrit til að svara upp á bréf til Leikfélags Reykja-
víkurfrá fimm kvennasamtökum islenzkum, þar sem
vakin er athygli á því, að allsherjarþing Sameinuðu
þjóðanna hefur ákveðið að gera árið 1975 að kvenna-
ári. Það er eins og gleymzt hafi að leiklistargyðjan
(Thalia) er kvenkyns, og leikhúsið því i höndum
kvenna frá upphafi. Hins vegar er góð vfsa aldei of oft
kveðin. Uppaf ábendingum fimm þrýstihópa samtals
er sprottin leiksýning, sem er hin skemmtilegasta,
þótt nokkuð skorti á beittan texta, þar sem sinna á er-
indi kvenfélaganna sérstaklega, og raunar sagt frá
því berum orðum, að kvenfrekja hafi beinlínis orðið
til þess að gera Kalla skraddara öfugan í kynferðis-
áráttu. Auðvitað var ekki um slíkar upplýsingar beðið
i bréfi kvenfélaganna.
Kvennaárið
leitt af sér
nýtt leikritaskáld
Það hefur löngum þótt nokk-
uð áskorta að nóg væri af fram-
bærilegum leikritaskáldum is-
lenzkum, þótt hér skrifi að stað-
aldri leikrit menn á borð við
Halldór Laxness, Jökul Jakobs-
son, Odd Björnsson, Jónas
Árnason og Matthias Johannes-
sen, að ógleymdum þeim hópi,
sem skrifað hefur fýrir sjón-
varp. Nú hefur kvennaárið leitt
af sér nýtt leikritaskáld, sem er
Kjartan Ragnarsson. Hann i
reynd er ósvikinn karlmaður, og
i reynd ósvikið leikritaskáld,
eins og berlega sést á frumraun
hans i Iðnó. Auðvitað er þessi
helzti árangur kvennaársins eitt
af vélráðum karlmanna.
Kjartan Ragarnsson kann
mjög vel til verka i leikhúsi, og
eins og hann hefur sagt sjálfur,
cyVíenningarmál