Vísir - 14.11.1975, Page 9

Föstudagur 14. nóvember 1975
9
Hvaða meðhöndlun fá geðsjúklingar i dag? Eru þeir ennþa læstir
inni eins og dýr i búri? Hvaða sjúkdómar eru algengastir? Eru geð-
sjúkdómar ættgengir? Hverjir eru batamöguleikar geðsjúkra? Eiga
þeir kannski aldrei afturkvæmt af spitalanum? Verð ég alltaf litin
hornauga i samfélaginu ef ég hef einu sinni dvalist á Kleppsspitala?
Þessar spurningar og fleiri lögðum við fyrir Tómas Helgason yfir-
lækni Kleppsspitalans og hann leysti góðfúsiega úr þeim öllum:
Hvað
veist
þú um
Kleppsspítala og þó
sem þar dveljast?
„Starfssviö Kleppsspitalans
er aö veita geösjúkum meöferö,
aöhlynningu og aöstoö, annars
vegar á spltalanum og þeim úti
útibúum sem tilheyra honum,
og hins vegar á göngudeild.
Sumir sjúklingar eru hér all-
an sólarhringinn, aörir einungis
á daginn, og enn aörir aöeins á
nóttunni. Viö erum meö deildir
á sex stööum á stór Reykja-
vikursvæöinu. A föstudaginn ,
voru á þessum deildum 235
sjúklingar og auk þess 12 dag-
sjúklingar. Þá eru um 1100 sjúk-
lingar skráöir aö meöaltali á
göngudeild. A slöasta ári dvöld-
ust hér 1205 sjúklingar og af
þeim voru nær nlu hundruö úr
Reykjavlk, Kópavogi og Hafn-
arfiröi.
Þaö má teljast eölilegt aö þeir
sem búa næst þessari þjónustu
leiti mest eftir henni og þeir
eiga llka auöveldast meö aö
veröa sér út um hana. Þaö er
alltaf troöfullt hjá okkur og
segja má aö viö séum meö um
10% fleiri sjúklinga en viö höf-
um rúm fyrir. Hér vinna um tvö
hundruö manns viö lækningu og
aöhlynningu sjúklinga, þar af 8
læknar meö sérfræöimenntun
og 3 hjúkrunarkonur meö sér-
menntun i geöhjúkrun.”
Alkóhólismi er geð-
sjúkdómur
“ „Alkóhólismi er einn af þrem-
ur algengustu geösjúkdómum I
dag. Af þeim tólf hundruö og
fimm sjuklingum sem hingaö
komu á síöasta ári voru fjögur
hundruö fjörutlu og þrlr
alkóhólistar.
Fólk er oröiö alkóhólistar
þegar þaö hefur ekki lengur
stjórn á drykkjunni og hún er
farin aö skaöa andlega, llkam-
lega og félagslega meöferö
þess.
Menn sem geta ekki neitaö sér
um aö smakka vln á hverjum
degi, þótt I litlum mæli sé, eru
alkóhólistar eins þótt þeir stundi
vinnu sina. Aö baki ofdrykkju og
óhóflegrar lyfjanotkunar liggja
geörænar orsakir en áfengis-
neyslan getur siöan skapaö
önnur vandamál. Meöferö
drykkjusjúkra er þvi á sviöi
geölækninga.
Aörir algengustu geösjúk-
dómarnir eru taugaveiklun og
svo meiriháttar geösjúkdóm-
ar.”
Batahorfur geðsjúk-
linga ekki verri en ann-
arra
„Tlöni geösjúkdóma er svipuö
hér og á hinum Noröurlöndun-
um. Um 40—50 prósent af þjóö-
inni þarf einhvern tlma á ævinni
aö leita til læknis meö geöræn
vandamál.
Geötruflanir eru margskonar
og fyrir þeim er engin ein orsök.
Astæöurnar eru margþættar og
liggja bæöi I umhverfi og upp-
lagi, félagslegri aöstööu og
mannlegum samskiptum. Þaö
væri e.t.v. hugsanlegt aö koma i
veg fyrir eöa draga úr geösjúk-
dómum meö foreldrafræöslu og
öörum fyrirbyggjandi aögerö-
um.
Tilhneigingin til aö fá geö-
sjúkdóm getur gengiö I arf en
sllkt nær yfirleitt ekki aö brjót-
ast fram nema einnig komi til
utanaökomandi áhrif.
Batahorfur geösjúkra eru
ekki verri en annarra sjúklinga.
Um 70—80 prósent af þeim sjúk-
lingum sem hingaö koma dvelja
minna en tvo mánuöi. Bati
þeirra viö útskrift er misjafn
eins og annarra sjúklinga og
geösjúkdómar geta tekiö sig
upp aftur eins og aörir sjúkdóm-
ar. Þvl fyrr sem sjúklingur leit-
ar til læknis þvl meiri möguleik-
ar eru á lækningu.”
„Sellurnar” eru úr sög-
unni
„Meöferö geösjúkra I dag er
mun virkari en hún var. Virkari
lyfjameöferö, virkari sállækn-
ingar og félagslegar aöferöir.
Hópmeöferö, þ.e. rætt er sam-
eiginlega viö hóp sjúklinga um
vandamál þeirra, hefur veriö
töluvert notuö og gefist mjög
vel.
Viö höfum hérna króniska
sjúklinga sem okkur hefur ekki
tekist aö lækna, en þaö eru yfir-
leitt sjúklingar sem eru búnir að
vera hérna lengi. Þaö er með
geðsjúkdóma eins og aöra sjúk-
dóma að þeir veröa erfiöari viö-
fangs eftir langvarandi veik-
indi, ef einkenni ná aö festast.
Það fólk sem kemur inn I dag
meö samskonar sjúkdóm á
miklu meiri möguleika á lækn-
ingu.
Innilokun, einangrun sjúk-
linga I kasti er horfin úr sög-
unni. Sjúklingurinn er róaöur
meö viötölum og lyfagjöfum ef
meö þarf. Lokaöar deildir eru
ekki til lengur, en
þaö kemur fyrir aö þaö þarf aö
læsa útidyrum um einhvern
tima vegna öryggis sjúkling-
anna, ef starfsliö er ekki nægj-
anlegt. Svo er auövitaö læst hér
á nóttunni eins og annars staö-
ar, til þess að óviökomandi komi
ekki inn.”
Fordómar almennings
ennþa fyrir hendi
„A flestum deildum er sett
upp stundaskrá fyrir daginn og
reynt er aö virkja sem flesta og
gera þá aö þátttakendum.
Viö reynum aö fá fólkiö til aö
taka þátt I hússtörfum á deild-
unum, einnig er aöstaöa fyrir
föndur, handavinnu og Vmis
konar dægradvöl. Einnig bjóð-
um við upp á grófari útivinnu,
t.d. eru gerðir hér kantsteinar
og I undirbúningi er aö koma
hér upp iönaöarframleiöslu.
Sumir sækja vinnu héöan út I
bæ og eru hér aöeins á nóttunni.
Margir vinnuveitendur hafa
sýnt mikinn skilning á þörf
þessa fólks til að fá vinnu, og ég
held að þeir, sem geta talaö
opinskátt um aö þeir séu vist-
menn á Kleppi veröi ekki fyrir
óþægindum. af þeim sökum á
vinnustaö.
Viðhorf almennings til geö-
sjúkdóma hefur breyst mikiö til
batnaöar. Þó örlar enn á for-
dómum almennings t.d. þaö aö
orðiö „kleppari” skuli vera not-
aö um sjúklinga hér bendir til aö
þeir séu ennþá dregnir I sér dilk.
t hugum fólks virðist enn vera
reginmunur á því hvort einhver
þarf að leggjast inn á sjúkrahús
um tlma vegna magasárs eða
geðtruflunar.”
Vantar félagslega að-
stöðu
„Dæmi eru þess aö sjúklingar
vilji ekki fara héðan aftur.
Dvölin hérna skapar vissa ör-
yggiskennd og skjól.
Hér hafa þeir alla aöstoö viö
hendina og félagsskap sem er
mjög mikilsvert atriöi, Margir
eru meira eöa minna útundan I
tilverunni, eiga ekki félaga og
hafa varla nokkurn til að tala
við.
Þaö er því þörf á mun meiri
félagslegri aðstöðu fyrir sjúk-
lingana eftir aö þeir eru komnir
af spitalanum. Margir byrja aö
vinna héðan og fara síöan smátt
og smátt alveg af spltalanum.
Þaö má vera aö þaö sé eitthvað
erfiðara fyrir fólk sem hefur
dvalist hér aö fá vinnu en þó
held ég að þaö sé ekki áberandi.
Það kemur lika fyrir að að-
standendur skammist sin fyrir
aö eiga ættingja á Klepps-
spitala, þar eimir ennþá eftir af
gömlum viðhorfum.
Staðsetning spitalans hér
hefur þar nokkuð að segja,
æskilegast væri aö geödeildir
væru starfandi viö almenn
sjúkrahús. Viö erum með deild-
ir I Ibúðahverfum i borginni og
þaö hefur gefist mjög vel.”
Brýn þörf á aukinni að-
stöðu til geðlækninga
„í f ramtiöarskipulagi
Reykjavikurborgar er Klepps-
spitali á hafnarsvæöinu, en að
visu á grænu svæði. Það má
telja vist, að spitalinn hérna
veröi ekki tæmdur næstu tutt-
ugu árin.
Vinnuaðstaöa hér er erfiö og
það vantar betri meðferöarað-
stööu og aöstöðu fyrir starfs-
fólk.
Veriö er aö byggja upp geð-
deild við Landspitalann með 60
rúmum og auk þess stórri
göngudeild. Þessi úrbót gerir
ekki mikið meira en aö mæta
þeirri fólksfjölgun sem veröur á
meðan hún er I byggingu.
Aðsóknin er eins og komið
hefur fram gifurleg og þvi er
brýn þörf á aukinni aðstöðu til
geðlækninga bæði hér á höfuö-
borgarsvæðinu og eins úti á
landi.” —EB
Komiö hefur veriö upp vistlegum setustofum fyrir sjúklinga þar sem
þeir geta rabbaö saman og unniö aöýmis konar dægradvöl.

Cr borösal
sjúkiinga.
Sumir sjúklingar hafa eins mannsherbergi, aörir búa I fjölbýli allt upp I
fím m mnnnc á ctnfn