Lesbók Morgunblaðsins - 19.03.1944, Blaðsíða 9

LESBÓK MORGUNBLAi)SL\tí
113
FERÐASAGA ÁRNA MAGNÚSSONAR
FRÁ SNÓKSDAL 1753-1796
Formáli
ÁRNI MAGNCSSON var kominn
a£ merkum ættmn, og höfðu forfe'ð-
ur hans lengi búið í Sjióksdal í
Dalasýslu. Sjálfur bjó Árn.i á
Geitastekk í sömu sýslu, þangað til
hann tók sig Jipp og fór til Dan-
merkur árið 1753. Talið er, að kona
hans hafi verið dáin, en hann átti
börn á lífi. Ekki vitum vér, hvað
það var, sem knúði hamj . til
siglingar, cn á þcim áruni gekk
hér mikið hallæri, og mætti
vcra, að það hefði valdið nokkru
um. Þar sem hann fór í. fijllu frplsi
af yíirvalda hálfu er ljóst, að hann
hefur ekki lent í árekstri við lög-
in. Hins vcgar sést af orðum hans
sjálfs, að til brottfarar hans hafa
verið ásæður, sem voru honum við-
kvæmt mál, cn vafalaust hcfur ævin
týralöngun og útþrá verið í eðli
hans. Víst er um það, að. hann
lét sér ekki nægja ■ að sjá
þau lönd, sem Islendingar hafa
oftast lagt leiðir sínar til.
Hann siglir með dönskum kaup-
mönnum til Grænlands og er í
þjónustu þeirra nokkvir ár. Síðan
siglir hann til Kína. og hann kórón-
ar ævintýraferil sinn, þegar hann
fer í styrjöld með Rússum 1 il að
berja á Tyrkjanum.
Atgervimaður hefur hann verið
bæði til sálar og líkama. Bóklega
mentun hefur hann haft miklu meiri
en almennt gerðist um bændur, og
kom hún honum að góðu haldi í
bændaþorpunum við Limafjörð, þar
sem hann var barnakennari á vetr-
um. Þar kvaðst hann hafa átt bezta
daga, en vitjaði þó íslands aftur,
(mun hafa komið hingað 1796),
og dvaldi hér fimm ár. A þeim ár-
um reit hann ferðasögu sína. Árið
1801 sigldi hann aítur til Danmerk-
ur og miur hafa horfið til józku
bændanna. sem hann ber svo góða
sögu. Varla hefur hann lifað lengi
eftir þetta, en ekki vitum vjer hvar
hann bar beinin.
Af eðlilegum ástæðum. er mál
Árna mjög dönskuskotið. En innan
um er kjarngóð íslenzka, svo sem
títt er um íslenzka sveitamenn sem
eru langdvölum með öðrum þjóðum
og-verða blendnir í máli.
Dr. l’áll Eggcrt Ólason hefur þýtt
ferðasögu Árna á dönsku, og birt-
ist sú þýðing í ritsafninu Memoirer
og Breve Khöfn 1918.
13. K. Þ.
Til Danmerkur
Ánnp 1753 í október reisti eg
frá íslan.di með skipherra Mörk
frá Borgundarhólmi með Fredriks-
ga.ve, er kóng Friðrik fimmti hann
gaf til íslands fyrir fiskiduggu og
fávetinn, Skúli Magnússon, hafði
undir höndum.
Við sigldum frá Key.kjavík um
fyrirmiðdag. Um nóttina komum við
til Vestmannaeyja. Kom þar einn
hyalfiskur til okkar, furðu stór, cr
fylgdist með oss í tvo daga og
eina nótt. Við fleygðum til hans
gömlum fiskitunnum, er hann braut
í sundur. Hann var jafnan þétt
við stýrið, þó gjörði liann oss
öngvan skaða.
Við höfðum góðan vind á land-
norðan, sem við héldum í níu daga^
þar til við fengum Fugley í sigti.
Ilún heyrir kónginum af Englandi
til. Fólkið á þessari ey var dinnn-
leitt í andliti og holdmikið. Þar
var hverki kýr né fénaður, eftir
því sem skipsfólkið sagði oss.
Þeirra fæða var mest fiskur, fuglar,
egg og stundum selur. Sjófugl var
þar ' í mengd, sem var mávar,
svartbakur, kríur, skai'far og þess
háttar
Nú áttum við til Noregs 80 míl-
ur. Kom þá landsynningur, sem
dreif oss langt til baka, so við feng-
um England í sikti og fundum fisk-
ara, er seldu oss nokki'a fiska
mikið stóra og feita. Við gá.fum
fyrir hvern íisk 24 skidinga.
Nú höfðum við verið í sjónum síð-
an fórum frá Fugley (mig minnir)
14 daga. Ilöfðum fengið sk.aða á
vorum scglum af stormviðri, sem
við fengum við gjört, þegar mesti
vindurinn var úti. Þar eftir fengum
við norðvestanvind, vorurn á leið-
inni frá Englandi og til Noregs í
fimm daga, sem er 80 mílur. Um
nóttina sáum við eld á Líðandis-
nesi. Hann brennur þar allar nætur
sjófarendum til leiðarvísis, sem öli
skip, sem þessa elds njóta, mega
gefa peninga fyrir'- á fyrsta toll-
stede eftir skipsins stærð. Sá skatt
ur betalast til Englands fyrir stein-
kolin, er brúkuð eru til þessa elds.
Við sigldum langs með landinu,
inn til þess við komum til Merðey,
hvar var lóss, er til okkar kom,
bjó. Eg mátti vísa þar minn p.ass,
sem lögmaðurinn, Magnús Gíslason,
þá í amtmanns stað, mér út gaf.
Þegar eg kom í land, mn á|pkk
í það drykkjuhús, er allir voru
\
t