Lesbók Morgunblaðsins - 12.11.1944, Qupperneq 2

434
LESBÓK MURCOJNDEAÐtílNS
Skakkar hjer nokkru, því vissa
er fyrir því, að SigUrður flutti til
Reykjavíkur vorið 1822, og fór
þaðan til Vestmannaeyja haustið
1824. Frá Vestmannaeyjum fór hann
haustið 1828 og var síðan í Ilelga-
fellssveit og Flatey þangað til 1830,
að hann sighli til Kaupmannahafn-
ar til að nema lög. Vorið 1831 fór
hann til Orænlands, og var þar
þangað til 1834. og það sama ár
fór hann til íslands, og dvaldi hin
næstu ár í Ilelgafellssókn. Þegar
hann fór þaðan gaf sjera Jón,
Bjarnason, • frændi hans, honum
svofellt vottorð dags. 7. maí 1836:
,.Þjóðskáldið tíigurður Breiðfjörð,
sem næstliðin tvö ár hefir hjer
dvalið í Ilelgafellssókn, víkur nú
til Laugarbrekkuþinga með bestu
farsældaróskum og mannorði, hjeð-
an frí og frjáls að lögum kirkj-
unnar“. i
Þetta var aðeins iitúrdúr til yf-
irlits um ævi Sigurðar.
Jón Borgfirðingur getur þess í
formála að ævisögu Sigurðar, seni
hann gaf út á prent árið 1878,
að hann hafi notað við samningu
æviminningarinnar“, einnig „ævi-
ágrip“ Sigurðar eftir Gísla Kon-
ráðsson sagnfræðing, er hann góð-
fúslega ljeði mjer“. Við saman-
burð á ævisögum Jóns og Gísla
kemur í Ijós, að Jón hefir mjög
litlu bætt við frásögn Gísla, og eru
ævisögurnar nálega sainhljóða víð-
ast hvar. nema hvað orðfæri er
vikið lítilshátt.ar við. Á nokkrum
stöðum eru viðburðir færðir til
í frásögninni og árfærðir með öðr-
um hætti. Ilöfuðviðauki Jóns er
ártöl, sem Gísli getur sjaldan, og
nákvæmari frásogn um ævilok tíig-
ui-ðar og dvöl hans í Reykjavík,
en ekki er að sjá, að hann hafi
kyrint sjer rjettarbækur eða önn-
ur skjöl bæjarfógeta embættisins
varðandi Sigurð. Þá cr skrá sú
yfir rit tíigurðar, sem fylgir hinni
prentuðu ævisögu, gerð af Jóni!
ilinsvegar hefir Jón s!e)>pt úr ævi-
sögu Gísla miklu af kveðskap tíig-
urðar, kvæðum og lausavísUm, sem
Gísli hefir gert sjer mikið far uni
að tína tih Eftir þessa athugun
vii'ðist hlutur Gísla miklu meiri
en Jóns, og hefði það ekki verið
ranghermi, þó Gísli hefði verið til-
greindur setn aðalhöfundur ævi-
sögunnar.
Fer hjer á eftir kafli úr báðuni
ævisögunum og er hann ljóst dæmi
þess hvernig Jón Borgfirðingur
hefir notfært sjer rit Gísla:
Ævisaga Gísla.
11. Frá Breiðfjörð og Gísla.
Frá Stykkishólmi fór Breiðfjörð
suður í Reykjavík og tók þar bej7k-
isstarfa um hríð. Var þáð þá, að
Bjarni Ilannesson og Guðmundur
Pjetursson, af sumum kallaður
langi, gáfumenn sagðir, kepptu um,
það, hvor betra skáld mundi Breið-
fjörð eða Gísli Konráðsson tíkag-
firðingur. Iljelt Guðm. með Breið-
fjörð, er Bjarni með Gísla, að sagt
var. Kont svo að þeir báðu Breið-
i.jörð að kveða ljóðabrjef til Gisla.
Ekki vildi Breiðfjörð það, er þeir
hefðu aldrei sjest, en kost mundi
hann á gera, e.f þeir kæmu honum
á sinn fund, að kveða til hans
stöku. Væri og sagt, hann r.jeri á
Álftanesi á vetrum og færi suður
lestaferðir á sumrum og vissu þeir
það. Var það um sumarið, að Gísli
var norðan kominn með lcstamönn-
um og áður þeir legðu upp úr Foss-
vog norður, reið Gísli lausum hesti
ofan í lteykjavík crinda sinna. Ilitti
hann á stræti úti í því hann ætlaði
á stað Fúsa trjefót (Vigfús á trje-
fætinuin) afhendingarmann Pætre-
usar kaupmanns). Ilöfðu þeir áð-
ur oft s.jest óg voru að nokkru
kuunir, því áður hafði Gísli verið
fá vor um hríð í vinnu og mógröf-
um í Reykjavík áður hann færi
norður úr verinu. Bað Fúsi nú
Gísla, að fara með sjer á fund
Breiðfjörðs, því tala vildi hann við
Gísla. Oísli kvaðst ekkert mega við
standá, því lest sú, er hann væri
með, væri lögð upp. Ætti hann
og ekki erindi við Breiðfjörð, er
hann ]>ekkti að engu. Fúsi kvaðst
]>ó mega scgja honuin að Gísli
Konráðsson væri þar á ferð. Gckk
að húsdyrum og sagði það. Kom
Breiðfjörð ]>egar út vel búinn og
l.jet sig furða, að maðurinn væri
þessi, er Fúsi sagði. Gísli var fátæk-
lega klæddur sjómannaflíkum, með
fornan hatt á höfði. Er og lesta-
mönnum títt, þó auðugri væru, að
búa sig lítt að klæðum við fiska-
lestir, sökum fataslits. Breiðfjörð
bauð þegar Gísla inn með sjer,
þótt honum sýndist hann ailðvirði-
legur. Ekki kvaðst Gísli það mega
því hesti sínum kynni að verða,
stolið með reiðtýg.junum. Oðara
kallaði Breiðf.jörð sveinknapa riökk-
urn að gæta hestsins og ljest. mitndi
ábyrgjast. En er inn kom var gnægt
brennivín á borðum, er hann vildi
halda fast að Gísla, og drakk s.jált'-
ur óslcitilega. Sagði honum og er-
indið, að revna mætti þeir að kveð-
ast á. Oísli kvaðst að öllu vanbúinn
]>ess, en skriflega mætti þcir reyna
lítið eitt, því mcð cngu móti mætti
hann hefta ferð sína. Er þeir áttu
]>að að ræða kom inn til þeirra
Gísli prestur fííslason frá Vestur-
hópshóhtm. Átti hann þegar hlut
að með þeim og er Gísli afsagði
að kveða neitt að fyrra bragði til
Breiðfjörðs, rjeðist það af, rtteð
tillögum prests, að Breiðf.jörð h.jet
að rita Gísla norður. Eftir það
fylgdi Brciðfjörð Gísla út og varp-
aði þá hatti Gísla á sjó út, en
fjekk honurti annan þcgar út' búð
Guðmundar Sveinbjörnssonar, nýj-