Lesbók Morgunblaðsins

Ulloq
Ataaseq assigiiaat ilaat
Saqqummersitaq pingaarneq:

Lesbók Morgunblaðsins - 20.05.1945, Qupperneq 4

Lesbók Morgunblaðsins - 20.05.1945, Qupperneq 4
284 IÆSBÖK MORGUNBLAÐSINS GULLGERÐARLIST NÚTLMANS Eftir Þorbjörn Sigurgeirsson mag. science HÖFUNDUR þessarar greinar, Þorbjörn Sigurg'eirsson magister í eðlisfræði var meðal stúdenta þeirra, er komu frá Svíþjóð í vet- ur, Hann stundaði nám í Höfn og lauk þar prófi. En síðan vann hann um tíma hjá hinum stórfræga vísindamanni, Niels Bohr, uns Bohr varð að flýja land. Ritstj. Lesbókar bað Þorbjörn að skrifa grein um atómrann- sóknimar, og birtist hún hjer. Þó greinin sje skrifuð með það fyrir augum, að verða ófróðum almenningi að gagni, má vera að mörgum finnist hún nokkuð torskilin á köflum. En við því er ekk- ert að gera. Efnið er erfitt fyrir þá, sem hafa ekki notið góðrar undirbúningsmenntunar í eðlisfræði. En hjer er um svo merkilegar rannsóknir að ræða, að allir fróð- leiksfúsir menn hljóta að hafa áhuga á að kynnast þeim. I þessari grein er t. d. sagt frá því, hveraig hin gamla kenning um óumbreytanleik frumefnanna er farin út um þúfur, hveraig eitt frumefni getur breyst í annað, og um atómin, frumagnir efn- anna og kjama þeirra, sem í eðli sínu og að gerð svipar til sólkerf- anna. enda þótt hver ögn, með kjama sínum sje svo lítil að engin tæki eru til þess að gera það sýnilegt mannlegu auga. Merkilegasti þáttur rannsóknanna beinist að því, að beisla orku atómkjamans, svo hún geti orðið hagnýt fyrir mannkynið. Þegar það tekst, einhveratíma, sennilega ekki fyrr en í órafjar- lægri framtíð, þá þurfa menn ekki lengur að kvíða olíu eða kola- leysi, því þá geta menn úr einu grammi „eldsneytis' ‘ fengið álíka orku og nú fæst úr kolatonni. Jeg vil benda þeim lesendum á, sem vilja fá sem mestan kunn- leik af þessum efnum af grein Þorbjöras, að lesa hana oftar en einu sinni, fái þeir hennar ekki full not við fyrsta yfirlestur. V. St. Á MIÐÖLDUM var það algengt málma úr algengari málmtegundum. að greifar og aðrir höfðingjar höfðu Þessi viðleitni átti rætur sínar að hjá sjer svokallaða gullgerðarmenn, rekja til hinna grísku heimspekinga en starf þeirra var 1 því fólgið, að og kenninga þeirra um höfuðskepn- reyna að vinna gull og aðra eðla prnar fjórar; old, jörð, loft og vatn. ’YIyndin sýnir eitt af þeim risatækj- um, sem Ameríkanar nota til atóm- sprenginga. Þetta er háspennutæki, sem getur gefið 4 miljón volta spennu. Bamkvæmt kenningum þessum hafði hver höfuðskepna ákveðna eigin- leika, en með því að taka einn eig- inleikan burt og setja annan í stað- inn mátti breyta einni höfuðskepn- unni í aðra. Vatnið breyttist t. d. í loft ef það var hitað upp. Nú hugsuðu menn sem svo, að vir því að höfuðskepnurnar geta breytzt ein í aðra, }>á hlýtur þetta einnig að vera tilfellið með hvaða pfni i sem, er. Það virtist þá heldur eugin firra að takast mætti að breyt;} algengum, ódýrum málmum í s.jaldgæfar og dýrmætar málmteg- undir. Höfðingjarnir vonuðu að gull- gerðarmenn þeirra gæfu þeim ótæm andi gullnámu og ]>ar með auð og völd eftir óskuip. En draumur þeirra rættist ekki, og þeir fengu aldrei greiddan þann kostmið, sem þeir höfðu af gullgerðarmönnum sínum. Þó hefir starf þessara manna haft ómetanlegt gildi, ekki fyrir hús- bændur þeirra, sem gerðu þeim mögulegt að fást við rannsóknir sínar, heldur fyrir seinni kynslóðir, því að þeir lögðu grundvöllinn að

x

Lesbók Morgunblaðsins

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Lesbók Morgunblaðsins
https://timarit.is/publication/288

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.