Lesbók Morgunblaðsins - 18.04.1946, Blaðsíða 11

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
199
og fyrr í gegn um þykka fangelsis-
múra. — Guð minn góður. Er þá
enginn friður og gleymska til í
þessum heimi?
Síðustu dagana hafa raðir græn-
klæddra hermanna gengið þreytt-
um skrefum út úr borginni með
aleigu sína á bakinu. Þessir menn
hafa búið í borginni og sett svip
sinn á hana undanfarin ár. Þeir
áttu borgina. Þeim var mætt með
þegjandi fyrirlitningu og köldu
hatri; einstöku sinnum með tví-
ræðni glettni, sem þjóðinni í þessu
landi er svo lagin en aðrir eiga erfitt
með að skilja. Nú eru þeir farnir.
Einn dag mætti hún þeim af til-
viljun og komst ekki framhjá. Þeir
gengu í fylkingu og liðu áfram eins
og skuggar, þögulir, hnípnir og
beygðir. Hún leit í augu sumra
þeirra og sýndist þau vera brostin.
Ef til vill voru þeir í raun og veru
dánir. Þeir hafa gengið þennan veg
á undan henni og eru sjálfsagt
komnir langt. Þó getur verið að
þeir fari sjer hægt, því það er þreyt
andi að ganga langar leiðir með
stórar byrgðar.
Ef til vill var það einmitt þess-
vegna, að hún hafði lagt af stað i
þessa ferð, að hana langaði til þess
að sjá þá fara. Ef til vill hafði hún
viljað fullvissa sig um að þeir væru
í raun og veru að fara; að þetta
undanhald væri ekki gabb eitt að
lýðurinn í borginni hefði ekki ver-
ið svikinn og mundi verða refsað
á morgun eða hinn daginn.
En hún þarf ekki að fara í nein-
ar grafgötur um það. Hjer og þar
meðfram veginum liggja ýmsir
munir, sem hafa reynst of þungir
fyrir þjakaðán hermann og verið
fleygt. Munir, sem ef til vill höfðu
verið fjársjóður manna, sem ár-
um saman höfðu horfst í augu við
dauðann og þó ekki fallið. En það
er hægt að vera án flestra hluta
þegar neyðin knýr mann til þess.
Það er hægt að drekka úr lófa sín-
um og ganga berfættur, ef maður
aðeins heldur lífi.
Pílviðirnir rjetta græna stöngl-
ana upp mót sólu og blöðin eru
að springa út. — Þessi trje voru
höggvin í vetur og notuð til eldi-
viðar, en á meðan stofninn lifir
munu nýjar greinar bætast við og
vaxa og laufgast. Það er einkenni
pílviðarins. í skugga eins þeirra
liggur ókennileg þúst, rykfallin
og ömurleg. Það er maður, sem hef
ir gefist upp.
Þúsundum saman hafa hermenn-
irnir gengið eftir þessum vegi milli
blómlegra bændabýla og snoturra
smáhúsa þar sem blómin önguðu í
görðunum og storkurinn stóð á ein-
um fæti á kirkjuburstinni. En allar
dyr voru þeim lokaðar. Varir fólks
ins herptust saman þegar það sá
þá út um gluggann. Sumir stóðu
við garðshliðið og hræktu á þá og
áttu auðsælega bágt með að stilla
sig um að siga á þá hundum. Eng-
inn ljet sjer til hugar koma að
rjetta þeim vatnssopa þó þeir væru
að hníga niður af þorsta og kvöl.
Enginn virtist skilja, að þeir væru
líka menn, sem eitt sinn hefðu átt
heimili og unnað ástvinum sínum.
Þeir voru ekki aðeins óvinir heldur
óvinurinn um aldaraðir. Skyldu
þessir bændur á búgörðunum
nokkru sinni gleyma því, að þeir
höfðu verið troðnir undir járnuð-
um hæl.
En hann hafði gengið lengra og
lengra uns hann hnje niður. Suðan
fyrir eyrum hans og blóðbragðið
í munni hans uxu, en það tjáði ekki
að hugsa um þa§. Fætur hans
hreyfðust eins og vjel og heldu
taktinum kílómeter eftir kílómet-
er. Þannig hafði hann lagt hvert
landið af öðru að baki sjer og stund
um farið aftur á bak, stundum á-
fram, eftir því sem skipanirnar
mæltu fyrir. En loks kom þar, að
fætur hans hættu að hreyfast. —
Rauða rökkurtjaldið, sem hann
hafði barist við, sje yfir augu hans
og heimurinn hvarf honum. Nú
liggur hann við vegarbrúnina und-
ir laufguðu trje og herdeildin hans
er horfin út í fjarskan. Augu hans
eru brostin. Þau stara út í vorið
án þess að sjá birtuna og fegurð-
ina. Þau eru brostin eins og augu
mótstöðumanns hans, sem hnje
fyrir skoti einn kaldan vetrardag.
Hún stendur kyrr og horfir á hann,
og það er eins og eitthvað brenni
í hjarta hennar.
„Auga fyrir auga og tönn fyrir
tönn!“ æpir lýðurinn inni í borg-
inni. Vagnar aka eftir strætunmn
með óbótamönnum og forhertum
böðlum, sem árum saman hafa
sveiflað svipunni yfir baki þjóðar-
innar. Og lýðurinn æpir fagnaðar-
óp og hrækir í andlit þeirra. En
hún hafði ekki getað hrópað. Var
það af því, að hún vissi, að hefndin
getur ekki uppvakið dauða og hatr-
ið ekki grætt sár? Hða var það af
því, að hún var of þreytt til þess
að finna til, hvort heldur væri
gleði eða sorg? Æ, hún veit það
ekki. En þarna liggur þessi maður
og það er eins og hún geti ekki átt-
að sig á því, að hann sje óvinur.
Það er eins og hún viti naumast
hver hann sje, eða haldi jafnvel
að hann sje allur annar maður. —
Hvernig sem á því stendur fyllast
augu hennar tárum og hún gleym-
'ir að harka af sjer. í einhverju
ráðaleysi krýpur hún við hlið hans
og leggur hönd sína yfir brostin
augu hans. Og einhverstaðar djúpt
neðan úr fylgsnum hjarta hennar
brýst fram bænarandvarp, eins og
þegar klakabönd bresta við fyrsta
vorþey: — Drottinn veit þeim hina
eilífu hvíld, og lát hið eilífa ljós
lýsa þeim..
Guðrún Jónsdóttir,
frá Prestsbakka.