Lesbók Morgunblaðsins - 04.04.1954, Qupperneq 8

236
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
ná saman fé til að standast þetta
skakkafall, en tókst ekki. Félagið
varð gjaldþrota. Daniel Gooch og
tveir úr stjórninni keyptu skipið
fyrir 20.000 sterlingspund.
Sæsímalagning.
Um þessar mundi voru uppi
miklar ráðagerðir um að leggja
sæsíma milli Evrópu og Ameríku.
Amerískur verkfræðingur, Shaffn-
er að nafni, taldi að bezta leiðin
fyrir sæsíma væri um Grænland og
ísland og hann hafið fengið einka-
leyfi hjá dönsku.stjórninni til þess
að leggja sæsíma þá leið, og ís-
lendingar biðu þess með mikilli
eftirvæntingu að verkið væri haf-
ið og að þeir kæmist í samband
við umheiminn.
En Englendingum var það
metnaðarsök að sæsíminn lægi
beint á milli Ameríku og Eng-
lands. — Amerískur maður, sem
Cyrus Field hét, hafði forgöngu
um að stofna sæsímafélag í því
skyni. Ekki fékk hann miklar und-
irtektir vestan hafs, en Bretar
komu til liðs við hann. Þeir keyptu
229 hlutabréf í hinu nýa fyrirtæki
og var hvert þeirra 1000 sterlings-
pund. Vestan hafs seldust aðeins
83 hlutabréf, og Cyrus Field hafði
sjálfur keypt þau öll. Þrælastríðið
geisaði nú í Bandaríkjunum og
menn höfðu um annað að hugsa
en stofnun nýrra hlutafélaga. Þess
vegna drógst það á langinn fyrir
Shaffner að útvega nóg hlutafé til
þess, að leggja sæsímann um ís-
land.
En nú var það, er Austri hinn
mikli var seldur, þá gerði Gooch
hinu nýa sæsímafélagi Fields til-
boð um að leggja sæsímann. Það
tilboð réði úrslitum um það, afi
Field varð á undan Shaffner, og
ekkert varð úr því að sæsími væri
lagður um ísland. Tilboð Gooch
var á þá leið, að símafélagið þyrfti
ekki að borga neitt ef símalagn-
ingin mistækist, en ef skipinu
skyldi takast að leggja símann
milli heimsálfanna, þá skyldu eig-
endur þess fá 50.000 sterlingspund
í hlutabréfum sæsímafélagsins.
Þetta var svo ginnandi tilboð,
að þegar var hafizt handa um
símalagninguna. í júlímánuði 1865
lagði Austri hinn mikli á stað til
vesturstrandar írlands, en þar átti
sæsíminn að koma á land. Og svo
var lagt á haf út með símaþráð-
inn og fyrsta daginn gekk allt vel.
skipið seig áfram hægt og rólega
og síminn rann út jafnt og þétt.
Um nóttina voru þeir komnir 84
mílur út á haf, en þá tilkynntu raf-
magnsmenn að síminn væri „dauð-
ur“, einhver bilun hefði orðið í
honum. Skipið var stöðvað og svo
var farið að draga þráðinn upp að
nýu. Alla nóttina voru þeir að
þessu. Þegar þeir höfðu dregið upp
10 mílur af þræðinum, fundu þeir
skemmdina. Þráðurinn var nú tek-
inn sundur og skeyttur saman aft-
ur, og svo var lagt á stað að
nýu.
Skipið var mjög hentugt til þessa
starfa. Það haggaðist ekki á sjón-
um þótt nokkur bára væri, og sím-
inn rann slyndrulaust ofan af kefl-
inu. Á áttunda degi „dó“ þráður-
inn aftur. Undið var upp á kefl-
in að nýju og þeim brá í brún er
þeir fundu skemmdina. Gríðar-
mikill nagli hafði rekizt þvert í
gegn um símann. Grunur kom þeg-
ar upp um að hér hefði verið unn-
ið skemmdarverk og skipstjóri
setti því sérstaka varðmenn til að
líta eftir þeim, sem unnu að síma-
lagningunni.
Skipið var komið hálfa leið yfir
hafið hinn 2. ágúst. Þá kom nýtt
óhapp fyrir. Síminn slitnaði og þeir
misstu endann útbyrðis. Nú var
farið að slæða til þess að reyna
að ná í þráðinn. Heilan sólarhring
slæddu þeir. Þá komu þeir í ein-
hvern þungan drátt. Það var sím-
inn. Þeir drógu hann upp undir
yfirborð, en þá slitnuðu vírarnir
og síminn sökk í sjó aftur. Lengi,
lengi slæddu þeir að nýu, en urðu
að lokum að gefast upp og halda
heim.
Svo leið eitt ár, en þá hóf skip-
ið símalagninguna að nýu og
fimmtudaginn 26. júlí 1866 höfðu
þeir komið símanum á land hjá
Hearts Content stöðinni, en það-
an var símasamband við Kanada.
Síðan skrapp skipið heim til Eng-
lands að sækja meiri þráð til þess
að halda símalagningunni áfram
til Newfoundland. Um haustið kom
það sigri hrósandi heim. Það hafði
tengt saman hinar tvær heimsálf-
ui.
Á árunum 1865—74 lagði Austri
hinn mikli fimm sæsíma yfir At-
lantshaf og gerði fjórum sinnum
við þá úti í reginhafi. Þetta er
hið glæsilegasta tímabil í sögu
skipsins. En árið 1874 hafði sæ-
símafélagið látið smíða nýtt skip,
„Faraday“, til þess að vinna að
símalagningum og þar með var
þessu hlutverki Austra lokið.
Seinustu árin.
Nú hafði Austri hinn mikli ekk-
ert að gera og það var ákveðið að
honum skyldi lagt í Milford. Þeg-
ar hann fór frá London í seinasta
sinn, voru þúsundir manna komn-
ar til að kveðja hann og hljóm-
sveit lék hergöngulög. Hann var
enn stærsta skip heimsins enda
þótt hann væri nú orðinn svo elli-
móður, að smábátar léku sér að
því að sigla í kring um hann með-
an hann var á leiðinni. Hann var
fjóra daga að fara á milli London
og Milford Haven. Þar var honum
lagt við festar og allir yfirgáfu
hann nema fyrsti vélstjóri. Hann
skyldi vera um borð til þess að
líta eftir vélunum. Eftir nokkurn
tíma gat félagið ekki greitt hon-