Lesbók Morgunblaðsins - 27.03.1955, Side 2

174
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
í þessu húsi fæddist H. C. Andersen.
„Minnisstæður má Grímur vera
Dönum fyrir það handarvik, þegar
hann (1855) kenndi þeim að meta
H. C. Andersen og ævintýragerð
hans. Andersen hafði orkt og ritað
ævintýr nær í heilan mannsaldur,
en borið það eitt úr býtum, að
Danir höfðu skammað hann jafnt
og þétt út sem fábjána og hálfvita.
Að vísu átti hann nokkra góða vini,
sem studdu hann og könnuðust við
hæfileika hans, en þeirra gætti svo
sem ekki. Útlendingar, bæði Eng-
lendingar og Þjóðverjar, kunnu þar
á móti miklu fyrri að meta Ander-
sen en Danir, en yfir því var vitan-
lega þagað og það að engu haft,
eins og vant er stundum að vera,
þangað til einhver kemur, sem
þorir nógu einarðlega að rífa sund-
ur moðreykinn, sem oft er þyrlað
upp af eigingirnd og öfund, eða,
þegar bezt lætur, af hreinni van-
þekkingu og hirðuleysi um að vita
sa»n á því, sem um er talað, því
að hver etur oft eftir öðrum. Rit-
dómur Gríms um Andersen er einn
af þeim, sem þýðingarmestir hafa
ritaðir verið, því að skoðun Dana
á skáldskap hans sneri upp frá því
svo algerlega við, að Andersen varð
síðan og mun jafnan verða ljúf-
lingsskáld Dana, og þess utan eru
rit hans nú víðlesnari í veröldinni
en nokkurs annars skálds sem Dan-
ir hafa átt fyrr eða síðar.“
Um aðdragandann að því, að
Grímur skrifaði þennan ritdóm,
hefur Andersen sjálfur sagt svo
frá:
„Örsted er víst sá maður, sem
mér hefur þótt vænzt um. Ég man
svo glöggt eftir einu sinni, þegar
ég hafði verið rifinn niður í „Kors-
aren“; það var miðvikudagur og ég
átti að borða hjá Örsted. Ég var
mjög hnugginn og gat þess undir
borðum, en Örsted tók lítið undir
það, það var eins og hann tæki
lítið eftir því, sem ég sagði. Kona
hans vorkenndi mér mjög, þar á
móti. Ég fór heim og allt kvöldið
lá mjög illa á mér. Klukkan hálf-
ellefu var barið að dyrum hjá mér,
og þar var kominn Örsted gamli.
Hann hafði svo síðla dags farið
hinn langa veg heiman frá sér í
Stúdíustræti (Andersen bjó þá víst
í Hotel du Nord). Hann kom inn
til mín og sagði: „Ég veit ekki
hvernig á því stendur, en konan
mín hefur sagt mér, að það hafi
legið illa á yður í dag. Ég veitti
því svo sem enga eftirtekt — ég
var að hugsa um eitthvað viðvíkj-
andi vísindum mínum. Hún segir
að ég hafi ekki verið nógu alúðleg-
ur við yður. Þér vitið þó að mér
þykir vænt um yður, og að ég er
sannfærður um, að þér eigið mikla
skáldlega framtíð fyrir höndum.
Ég er viss um að ég veð ekki reyk
í þeirri ætlan minni, en heimurinn
dregur sig þar á tálar“. Og svo
hældi hann mér svo að ég hug-
hreystist. Hann faðmaði mig. kyssti
á enni mér og fór svo brott. Ég var
svo hrærður að ég íleygði mér á
legubekkinn og grét. Grímur
Thomsen, sem bjó í herbergi við
hliðina, kom inn og spurði mig
hvað um væri að vera. Ég sagði
honum upp alla sögu, en hann
viknaði og mælti: „í kveld ætla ég
að heita yður einu; ég skal aldrei
bera pennan að blaði til þess að
rita neitt á móti yður“. (Danmarks
Illustr. Kalender for 1887).
En Grímur gerði meira. Hann
ritaði sinn fræga ritdóm um An-
dersen og í bréfi dags. 6. apríl 1855,
sem Andersen skrifaði Henriette
Wulff, segir hann svo um þetta:
„Ég liafði annars mikið gleðiefni í
fyrradag. Ég fekk seinasta heftið
af mánaðarriti Steenstrups, sem er
nýkomið út, og þar í er fyrsti rit-
dómur í Danmörku er viðurkennir
að ég sé skáld. Það er grein um
rit mín, vel rituð og smekklega
með þekkingu og mannúðleik. Öll-
um, sem hana hafa lesið, fellur hún
mætavel í geð.... Greinin er eftir
Grím Thomsen. í henni er farið
með mig eins og farið er með mig
á Bretlandi og Þýzkalandi. Ég sé
vel að ég er þar í ofmiklu ljósi, en