Lesbók Morgunblaðsins - 20.09.1964, Page 13

fyf n U*f ,b cx~>f/ A,
______*_____£'
r'OVJUÍIK/OI'T^W ^ ««« '*«TOÖ}/: ■
býTOrúWrrr*^* T%><aC-nt,n n<1.^<.>/•>•»•< ■"•/«>/> Aiw <'-»f«C!>£|>-
'<■<*»'aý^<'Lx/<nr>»*íJfá-7ó "if/y"*"! Ki/rJ/f"" -í <JY»"]<»-»!»»»,»..»♦'» -*♦ .y»i'.->í <-/,-* >xy'i'Vr"-?í ''
»rV»»fvN"»*>A*A» fcx^ ■J<íCv'-''-Jíí„/o J->fc j>-.«:>'<•«.•■ ,<,-■»<'><■' b ■"'/
-<>tW my 'n»f'»*íúí/ 'rir"'■) » »»ÓYfT*W'i»»-c"(' -Vi»»»■*->»fV » / ,í<>Yá/ > ■' * ' ■-
*•?<>{<«&•<«.»>?»-,■ »r /«/<#. V<,<"j”rvi-»<f<í* *'irf'*.»'>»<*’'>»*"• "
/x*,...*.,.-, .^,.- K..',,,:—-<-.j'-« <1 < '«;.*•<■ .•» .•>.<•../»».■» ••» «■■.,., •:».•• .<•
-V <»>"f *J .*Y- " -n>»- •<•• •• -<i/•-,.,,< --.* .-. *v\ - •» *< .'., . 'f* »* < t r. ' !
-- < / x< ííf: -. -.» *'-><£*. J.'j- >,'*■< <ftjj»|>u 'ÍJ></ ^Wj/, !»V < <íi< •~'< níi-.'x'fx *'•'•'
Lýsiug úr handriti frá 11. öld. Uppliafss íða guffspjallanna fjögurra,
ur Hellena". Menn minnast Períklesar
og Þemistóklesar. Slikt tal sýndi að
landsmenn töldu sig arftaka Hellena.
Enda varð ríkið fyrir löngu hellení-
serað og var menningarlega arftaki
hellenísku ríkjanna.
egar Múhammeð II ræðst gegn
borginni 1453 eru átta þúsund menn
til varnar, og beztu hermennirnir voru
útlendingar. Þetta var fámennur hóp-
ur gegn eitt hundrað og sextiu þús-
und Tyrkjum, sem einnig studdust
BÓKMENNTIR
Framhald af bls. 6
GRUDNINA: Ég vildi gjama mega
koma með nokkrar skýringar á viss-
um sviðum bókmenntastarfsemi...
DÓM.: Nei, það er alveg óþarfi. En
hver er skoðun yðar á skáldskap Brod-
skys?
GRUDNINA: Mín skoðun er sú, að
hanr, hafi mjög mikla skáldgáfu og beri
höfuð og herðar yfir marga, sem taldir
eru atvinnuþýðendur.
DÓM.: En hversvegna vinnur hann
út af fyrir sig og stundar ekki neitt fé-
lög rithöifunda?
GRUDNINA: Árið 1958 sótti hann um
lhntöku í bókmenntahringinn minn, en
ég heyrði, að hann væri taugaveiklað-
ur unglingur, svo að ég felldi hann
sjálf. Þetta voru mistök, sem mér þyk-
ir mjög fyrir. Nú vil ég gjama taka
harn inn og vinna með honum, ef hann
óskar þess.
TJAGLY meðdómandi: Hafið þér
ejálf séð hann við vinnu sína við skáld-
skap sinn, eða hefur hann notað sér
annarra manna verk?
GRUDNINA: Ég hef ekki séð hann
*itja og skrifa, en ég hef ekki heldur
séð Sjolokov sitja við borðið sitt skrif-
andi. En þar með er ekki sagt, að....
við ágætt stórskotalið Og mikinn flota.
Varnarliðið stóðst árásir Tyrkja í
átta vikur frá 6. apríl til 29. maí 1453.
Síðasti keisarinn Konstantínus XI féll
í lokaátökunum. Þessi hetjulega vörn
gegn ofureflinu var býzanska ríkinu
hinn glæstasti bautasteinn. En ríkið
var þegar dautt fyrir tæpri öld, og
aðalástæðan var efnahagslegt öng-
þveitj.
(Heimildir: Ostrogorski: History of
the Byzantine State (1956);
Bréhier: Le Monde Byzantine (1947-
50); Diehl: Byzantium (1957).
DÓM.: Það er seinlieppilegt að líkja
Sjolokov og Brodsky saman. Á ég að
trúa því að þér hafið aldrei bent hin-
um ungu skáldum á það, að ríkið heimt-
ar, að þau læri? Bi-odsky hefur aldrei
gengið gegnum meira en sjö bekki
barnaskóla.
GRUDNINA: Þekking hans er mjög
víðtæk. Það sannfærðist ég um við að
lesa þýðingarnar hans.
SOROKIN: Hafið þér lesið þessi ljótu
klámkvæði hans?
GRUDNINA: Aldrei.
VERJ.: Hér hef ég spurningu til yð-
ar, vitni Grudnina. Eftirtalin eru verk
Brodskys árið 1963: Kvæði í bók, sem
he'tir „Dögun yfir Kúbu“, þýðingar
á kvæðum eftir Galchinsky (að vísu
enn óútgefin), kvæði í bókinni „Júgó-
slavnesk skáld, söngvar kúrekans“ og
verk í Koster (Bálið). Er liægt að telja
þetta alvarleg verk?.
GRUDNINA: Já, án alls vafa. Og
þetta er fullkomin ársvinna. En greiðsla
fyrir svona verk þarf ekki að koma
strax og getur dregizt árum saman.
Það er alveg rangt að meta afköst ungs
skálds eftir tekjunum, sem hann hefur
haft í svipinn. Ungt skáld getur verið
óheppið og þurft að endurskoða verk
sitt og það getur verið tímafrekt. Það
er til gamansamt máltæki, að munurinn
á sríkjudýri og ungn skáldi sé sá, að
sníkjudýrið étur en vinnur ekki, en
unga skáldið vinnur en fær ekki alltaf
að éta.
DÓm.: Vér erum ekkert hrifin af
þeirri yfirlýsingu hjá yður. í voru landi
hefur hver maður tekjur eftir afköst-
um og því kemur það ekki til mála,
að hann hafi unnið mikið og ekkert
fengið í aðra hönd. í voru landi þar
sem mikill hluti auðæfanna gengur til
urgu skáldanna, segið þér, að þau
svelti. Hversvegna segið þér, að ungu
skáldin hafi ekki ofan í sig að éta?
GRUDNINA: Það voru ekki mín
orð. Ég sagði að þetta væri fyndni með
sannieikskorni innan í. Ungu skáldin
hafa mjög mismunandi tekjur.
DÓM.: Já, en það er undir sjálfum
þeim komið. Það þarfnast engra skýr-
inga. Jæja, þér hafið sagt, að þetta væri
í gamni mælt. Við látum þá skýringu
nægja.
Nýtt vitni er kallað: Efim Grigore-
vitsj Etkind, félagi í Rithöfundasamtök-
unum og kennari við Herzen-stofnunina.
DóM.: Sýnið þér vegabréfið yðar, af
því að síðasta nafnið yðar var borið
dalítið ógreinDega fram. (Tekur vega-
bréfið). Etkind ... Efim ... Gerscihevitsj
(svo!) ... Nú megið þér tala.
ETKIND: Það er einn þáttur apin-
bers starfs míns að segja til byrjandi
þýðendum, og því hef ég oft tækifaari
tii að lesa og heyra verk ungra höf-
unda. Fyrir eitthvað ári kynntist ég
verkum Brodskys. Þetta voru þýðingar
ha»ir á hinu dásamlega pólska skáldi
Galchinsky, sem lítið hafur verið þýtt
eftir hér. Skýrleiki skáldskaparstíls
hans, hljómfegurðin, ástríðan og kraft-
urinn í ljóðum hans hafði mikil áhrif
á mig. Ég tók líka sérstaklega eftir
því, að Brodsky hafði lært pólsku af
sjálfum sér, án nokkurrar utanaðkom-
and: hjálpar. Hann las ljóð Galchinskys
á póisku með alveg sömu hrifningunni
og hmar rússnesku þýðingar sínar. Mér
skildist, að hér hafði ég hitt mann með
sjaldgæfar gáfur, og — sem ekki var
siður mikiívægt — mann með þraut-
seigju og dugnað. Og þýðingarnar, sem
mér gafst tækifæri til að lesa, urðu til
þess að staðfesta þá skoðun mína. Til
dæn is má nefna þýðingarnar á Fern-
andes, skáldinu frá Kúbu, sem voru
birtar í bókinni „Dögun yfir Kúbu“,
svo og samtímaskáld Júgóslavíu, sem
verið er að prenfa í safnriti hjá Gos-
litizdat (Ríkisútgáfu skáldverka). Ég
talaði talsvert við Brodsky og varð
steinhissa á þekkingu hans á amerísk-
um, enskum og pólskum bókmenntum.
Ljóðaþýðingar eru eitthvert erfiðasta
verk, og krefjast iðni, þekkingar og
gáfra. Þýðandi má vera viðbúinn ó-
teljandi mistökum í starfi sínu, og kaup
ið er oft langt úti í framtíðinni. Sami
maður getur þýtt ljóð árum saman, án
þess að taka inn eina rúblu fyrir það.
Verk sem þetta krefst óeigingjarnrar
ástar á skáldskap og erfiðinu, sem
þetta kostar. Tungumálanám, saga,
mer.ning framandi þjóða — allt þetta á
það sameiginlegt, að það er ekki gleypt
í einu vetfangi. Allt það, sem ég veit
um verk Brodskys, sannfærir mig um,
að hann getur vænt sér mikillar fram-
tíðer sem skáld og þýðandi. Og ég er
ekki einn um þessa skoðun. Skrifstofa
þýðendadeildarinnar komst að þvi, að
útgefandinn hafði rofið samninga við
Brodsky, og samþykkti þá í einu hljóði
að skerast £ málið við forstjóra útgáf-
unnar, svo að Brodsky fengi einihverja
atvinnu, og láta samningana komast í
gildi aftur.
Ég veit það sem staðreynd, að sama
sinnis eru margir framúrskarandi þýð-
endur — Marshak og Chukovsky, sem . .
DÓM.: Þér þurfið nú ekki að tala fyi'
ir aðra en sjálfan yður.
ETKIND: Það verður að gefa Brod-
sky tækifæri til að geta unnið að skáld-
skap og þýðingum. Langt í burtu frá
öllum stórborgum skortir bæði bækur
og bókmenntalegt umhverfi, og þa5
mur.di gera honum verkið enfitt og jafn
ve< vonlaust. Ég endurtek það, að ég tel
mikla framtið bíða hans. Ðg ég verð
að segja, að mig stórfuxðaði á að lesa:
„Réttarfiald yfir sníkjudýrinu Brod-
sky“.
DÓM.: Þér voruð nú samt búinn að
heyra þá nafnbót.
ETKIND: Já, að vísu, en mér datt
aldrej í hug, að rétturinn mundi taka
slíka nafnbót gilda. Með æfingu sinni
í skáidskap, væri honum létt verk að
snúa sér að blekeyðslu, og hann hefði
þýtt mörg hundruð línur ef hann hefði
unmð létt og liðugt. Sú staðreynd, að
hann hefur lítið haft upp úr sér, þarf
ekki að þýða það, að hann sé frábit-
inn vinnu.
DÓM.: En hversvegna er hann ekki
í ntinu félagi?
ETKIND: Hann hefur verið á þýð-
endanámskeiðunum okkar ...
DÖM.: Ja, námskeiðum........
E’j’KIND: Hann tilheyrir í vissum
skiiningi námskeiðuntun .. .
DÓM.: Og hvað þá ef tun engan skiln
ing er að ræða? (Hlátur í réttarsalnum).
Það sem ég vildi vita er, hversvegna
er hann ekki í neinu skipulögðu fé-
lagi?
ETKIND: Við höfum ekkert reglu-
lega skipulagt félag og þess vegna get
ég ekki sagt, að hann hafi „verið með-
limur". En hann kom á fundina okkar
og las þýðingar sínar.
DÖM.: (við Etkind) Hafið þér orðið
fyrir nokkrum misskilningi í starfi yð-
ar eða einkalífi?
ETKIND (hissa): Nei. En hinsvegar
hef ég ekki komið í stofnunina síðustu
tvo dagana. Kannski hefur eitthvað
gerzt þar. (Spurningin var óskiljanleg
áheyrendum og að því er virtisl einnig
vitninu).
DÓM.: Þegar þér voi'uð að tala um
þekkingu Brodskys, hversvegna lögðuð
þér þá höfuðáherzluna á erlendar bók-
meni.tii'? Og hversvegna nefnduð þér
ekki okkar þjóðlegu bókmenntir á
nafn?
ETKIND: Ég talaði við liann sem
þýðanda og var þessvegna forvitni að
vitR, hvað hann vissi um ameriskar,
enskar og pólskar bókmenntir. Þekking
hans er miki‘1, fjölbreytt og ristir
djúpt.
SMIRNOV: (vitni fyiir sækjandann, yf-
irmaður varnarmálaráðuneytisins) Ég
þekki ekki Brodsky persónulega, en ég
viidi taka það fram, að ef allir borg-
arar landsins hefðu sömu afstöðu gagn-
vart framleiðslu veraldlegs auðs, mundi
það taka okkur býsna langan tima að
byggja kommúnismann. Hugurinn er
hæltulegt vopn eiganda sínum. Allir
hafa sagt, að hann sé vel gefinn piltur
og því sem næst snillingur. En enginn
hefur sagt neitt um, hverskonar mað-
ur hann er. Hann er uppalinn í greindri
fjölskyldu, en hefur ekki nerna sjö ára
skólagöngu. Látum þá sem hér eni
viðstaddir segja, hvei'nig þeim, þætti
það að eiga son með aðeins sjö ára
skólagöngu. Hann fór ekki í herinn, af
því að hann var eina fyrirvinna fjöl-
skjldunnar. En hverskonar fyrirvinna?
Hér segja menn að hann sé gáfaður
þýoandi, en hversvegna nefnir enginn
það á nafn, að hann sé ruglaður í höfð-
inu? Og hvað um sovétfjandsamiegu
klvæðin?
BRO.: Þetta er ósatt!
SMIRNOV: Hann þarf að breyta mik-
ið hugsanagangi sínum. Ég hef ýms-
ar grunsemdir um þetta vottorð, sem
Brcdsky var gefið í „tauga“ klinikinni,
viðvíkjandi taugaveiklun hans. Þetta er
ekkcrt annað en þessir fínu vinir hans
að gera uppsteyt og æpa: „Bjargið þess
um unga manni!“ En rétta lækningin
har.da honum er nauðungauvinna og þá
ge; a engir finir vinir bjargað honum.
Ég þfckki hann ekki persónulega. Ég
29. tbl. 1964
LESBOK MORGUNBLAÐSINS 13