Lesbók Morgunblaðsins - 19.01.1969, Blaðsíða 14

Lesbók Morgunblaðsins - 19.01.1969, Blaðsíða 14
í upplausnarástandi því, sem þá ríkti í Þýzkalandi, tók harun virkan þátt í barát'tunni gegn Spartakistum og stofnaði fríliðasveit, sem var einkum skipuð mönnum, sem höf ðu bar- izt með honum í Afríku. í júlí 1919 tók fríliðasveit hans Ham borg herskildi og náði þar með borginni úr höndum sparta- kista. Skömmu síðar var hann skipaður yfirmaður 9. ríkishers- stórdeildarinnar í Schwerin, og árið 1920 tók hann þátt í Kapp- byltingunni gegn Weimar-lýð- veldinu að undirlagi Hinden- burgs marskálks. Hann neyddi ríkisstjórnina í Mecklenburg til að segja af sér,en þegar byltingin var bæld niður, var hanin leiddur fyrir herrétt, fangelsaður og sviptur herfor- ingjatign um stundarsakir. í maí 1929 var Lettow-Vor- beck kjörinn á þing fyrir Þjóð- ernissinnaflokkinn, en hann sagði sig úr flokknum í júlí 1930, því að hann vildi ekki hlíta forystu flokksleiðtogans, Hugenbergs,sem lýsti um þess- ar mundir yfir stuðningi við Nazistaflokk Hitlers í baráttu hans gegn stjórninni. Lettow- (Vorbeck og hófsamari þing- menn Þjóðernissinnaflokksins stofnuðu nýjan stjómmála- Ufokk,Þj óðlega íhaldsf lokkinn, ten hann kom engum manni að <í kosningunum 1930. Nazistar reyndu oft að fá hann til fylg- is við sig, en hann fyrirleit þá. Hann hafnaði boði um að verða sendiherra í London, því að þá hefði hann orðið að ganga í Nazistaflokkinn. Schnee fv. iandstjóri varð aftur á móti nazisti og barðist geign Versala- samningunum og fyrir endur- heimt þýzku nýlendmanna. Það er til marks um dálaeti það, sem Bretar höfðu á Lett- ow-Vorbeck, að honum var boð ið að vera heiðursgestur í veizlu, sem Brezki Austur-Af- ríkuherinn hélt í London árið 1929 á 15 ára afmæli sínu. Smuts marskálkur sat einnig þessa veizlu, og á eftir voru þeir gestir Meinertzhagens of- ursta. Eftir heimsstyrjöldina síð ari barðist Lettow-Vorbeck í bökkum. Smuts sýndi honum þá þann hlýhug og virðingu að koma því til leiðar, að sigur- vegaramir í styrj öldinni, her- námsveldin, greiddu honum, hershöfðingja úr óvinaher, eft- irlaun. Slíkt er áreiðanlega einsdæmi. Árið 1953 fór hann aftur til Afríku, í annað skipti frá lok- um fyrri heimsstyrjaldarinnar, og var gestur ekkju Smuts, sem þá var látinn fyrir nokkrum árum. Á heimleiðimni kom hann við í Dar-es-Salaam, þar æm hann dvaldist í húsi nýlendu- stjórmarinmar, og í Tanga. Þar hitti hann ýmsa af hinum gömlu Askörum sínum. Nokkr- um árum síðar heimsótti hann sonur gamals Askana, er átti sæti í stjórn Tanganyika, eins og landið hét áður en Zanzi- bar var sameinað því og það var kallað Tanzanía. „Ég hélt yfir honum ræðu og sagði, að hann og landax hans mættu ekki fyrirlíta hvíta manminn og auðmýkja hann fyrir þau mis- tök, sem hann hefði gert. Hann svanaði: Við fyrirlítum aðeins litla menn. Þegar hvíti rnaður- inn rís eins hátt og þú gerðir, berum við virðingu fyrir hon- um.“ Lattow-Vorbeck lézt í Altona 9. marz 1964, tæplega 94 ára gamall. Bókmenntir Framh. af bls. 4 einræði eða trú á framtíðarrík- ið. Kreppem varð til þess að auka óvissuna og öryggis- leysið og ýtti undir ennfrek- iari leit að uppbyggile'gum verðmætum, seim gætu orðið mönmum viðsættanleg. Leitin að verðmætum og nýjum tjánimg- arformum, sem hæfðu eða væru í tatot við líðandi stund ein- kenndu ljóðlistima og allar list- ir milli styrjaldanma. Ism-amir komia fram og hverfa inn í nýja, en einkenni þeirra allra mótast -af nútíma sálfræði. Val- éry, T.S.Eliot og Rilke eru -að nokkru arftakar symbólistanna og impressionistanna og surre- alismans gætir í verkum þeirra, en þeir eru orðsims menn og byggja á bókmennitaleigum erfð- um. „Wast-e Land“ kernur út 1922 og sama árið birtist „Ul- ysses“ eftir Jocye. Þessi verk bera í sér einkenni nútíma rit- listar og ljóðlistar, sýmbólisma, formalisma o-g það síðara ex- pressionisma og surrealismia. Eliot bindur sig við og leitar sér kveikju í menningarliagum erfðum og trúarlegum kenni- setningum, Joyce í frumskógi hvatanna vituðum og óviituð- um, sama er að segja um verk Kafka. Eliot dregur upp mynd nú- tímams í „The Waste Land“ og „The Hollow Men“ afskræmi- lega mynd, en sanna. Höfund- ur motiar Cral sögnina, eins og hún er útfærð í bók Jessie L. Weiston: „From Riitual to Rom- anee“ sem hliðstæðu við upp- drátt hans og inntakslýsimgu nútímans auk þess sem hann notar fjölda beinna og óbeinna tilvitnana í fjölda rita. H-ann noitar þessar tilvitnanir til þess að leggja áhei-zlu á óskapnað nútíma menningar, sem hefur tekið iað erfðum yfirþyrmandi magn verðmæta en sem hefur jafnframt slitið lífræn tengsl við þessi verðmæti. Maðurinn er slitinn úr tengslum við for- tíð sína og hann lifir ekki sögu sína lengur, h-ann virðist vera áhorfandi, fyrir utan og á enga framtíð. Maðurinn sjálfur er „waste land“ sbr. Ágústínus lok anniarar bókar „regio ege- statis“ eða „seyra og auðn“ (Játningar, Rv. 1962). Framtíð- arlaus og tengslalaus ráf-ar hann um stræti og yfir brýrr- ar, guðlaus og dofinn: Unreal City, Under the brown fog of a wimter dawn, A crowd flowed over Londoi Bridge, so many, I had not thought death had undone so many. Tilvitnunin í „Commediu“ Dantes gerir myndima emn sterkari. Brot fortíðarmenning- ar og upplausn oig auðn nú- tímans er vettvangurinn. Eliot gerir sér og öðrum fullkomna grein fyrir þessu í „Waste Land“. Og leiðin út úr ógöng- unum liggur til kenninga um leiðir, .sem birtast í síðariljóða- bókum hans sem kristileg kenn ingafesta. Lausn hans er meðal annars að finna í ritum hans um kristilegt þjóðfélag og at- hugaigreinum varðandi hugtak- 14 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS _______________________________________19. jan. 1969

x

Lesbók Morgunblaðsins

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Lesbók Morgunblaðsins
https://timarit.is/publication/288

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.