Lesbók Morgunblaðsins

Ulloq
Ataaseq assigiiaat ilaat
Saqqummersitaq pingaarneq:

Lesbók Morgunblaðsins - 16.07.1969, Qupperneq 15

Lesbók Morgunblaðsins - 16.07.1969, Qupperneq 15
GEIMFERÐASTOFNUN NDARÉKJAMANNA EFTIR JEAN-PAUL OLIVIER I stjdrntækjasal á Kennedyhöfða. Starfsmenn slappa af eftir mikla spennu við nýafsiaðið geimskot. NASA ‘hefur á að sfcipa 600 raifreiikn- uim og 420 þústuod mianma HeÆur rláðsta'fað 26 mi])liiörðu.m Banidairíkj adaila til gieimramin- sólkinia uinidiaimfiarin ©lllietfiu ár. T.alkmiadkliið 1969: Tumiglið — mú í j úflámiámuiðii. Takimiarfkijð 19&6: Mars. Talan er höfð eftir opin- beruon aðiilum og bar því vitni, bversiu litlu sfoalkfkar, að adiit sé fiullikomið: Apoflflio - ge imÆer'ðár Bandaríkjamanna hafa heppn- azt að 99,999%. Þetta er áranguir S'tranigasta efitirliits og þýðir það, að af þeim fimm miiíllljóimum og sex (hundrulð þúsumd hilultum, siem aldifiiauigin stórkostliega Sia'túrn- us V., er gerð úr, hafa aðeins tveir efolhi reynzt í aflJla Staðii fiullnægjiamidli. Á mælikvarða ja.rðair'bú.a mierkir þetta, að bifreið @erð úr 13 þúsuinid Ihfliutum (gem er rniá- lægt meðialtaM) og smíðuið af sömiu n/álkivæmin.i og geiimiför dklkair daga gæti elkið 'hér um í heiflia öld án þess að bida eitt eimiasta sflniipti. Að þessani fullikominium stend- ur (hópu'r semivailiinin.a galdra- mieiíltiara, sem við þekkijium einikium fyrir hiatjluidláðir niolklk- uinra geflm/f'aira. Bn NASA, sem oú er efkki lemigiux aðeimrs dkaimmstöflum á löngu og virðu- lagu anafini banidairísknar rikis- stcnfmiuinar, Ihialduir einifialt og vel þelklkt orð, sam far vel í miunni, iætur sér ekíkfl naagja að sfoiipu- leggd'a oig S'tjórnia igeknifiea'ðluin- uim, þieasum stórtoostliagu oig dáðu „Tnillilhnatta-sjónarspil- um“. Geimiflerðastafmium Bianidiar'ííkj - anmia hafuir miargt á simmfl könmiu þar fyrir uitan: að etflla ■vísimida- raminsófomir og sigra á öflflium sviðuim, að fuflllkommia 'taakni- þró'uminia, að kamiraa óþelklktar 'stærðir oig óþekikt lömid í áðiur óþelkktum mœeli, að leita upp- ruiraa olkkar og leggja drög að framtiði'ninii, að aufoa öryiggii og þægindi mannlífs á jörðinni og úti í geimnuim. Allt eru þetta þættir í víðigireimjdri starfsemii sitof niuiraariniraa'r, sem iteyigir amiga síraa í lafllliar áttir. Apoflllo-áætliuniLn og fraim- fovæmid beniraar er verfo NASA. En mesta firægðarveifoiið er þó fyrst og firemst stoifiniumii'n sjáflif. í opiinlberum slkj'öilium NASA er tailið <að bin stiutta og 'hrað- fileyga saga benmar hefljisjt á degi, sem eíkki er eigraað- 'uir Bainidarílfoj'am'öniraum, 'heldur kappiraautuim þeirra í gieimivís- iradium og geimiferðium í Sovét- ríkjiunium: 4. ofldtóber 1957. Þaran dag Ihrinigdi s'ímiiran í dkrifistofiu eiras mesta eldfilaiuiga- sérfiræði'rags B.andar!kjianna í H'UintsviLLe í Aalabama. — Hvað sagið þér við þessu? spyr bla'ðamiað'ur í New York. — Hvað sagi ég við hverju? apyr sérfiræðiragiuTÍ'ran á móti og þýzjk'Ur hreiimiurinn í rödd hans leym/ir sér efltíki. Þegair Wermiher von Braium berst á þennan hátt tólkynoimig- in om að dlálítiill braöttur, 83,6 foiló að þyrag'd, miarfoaðuir Ihiamxi og siigð, sié orðinn fyrsti gervi- fylgihnöttiU'r jiarðiair, getur hiann ehki orða bundizt: —■ Ja, ihiver fjárirara! Von Braiuin haifðii Þá nim fjög- urna ára Skieið urnmiið dyiglgdfliega að tflramiganigi þeirnar tidflögu siraniar að Baradairíikin gerðust feraiuitryðjeradur á sviði geim'- ferða. Neil McEiroy, ráðumieyt- isstjó'rti vaim'armiáia í Barada- rífojiumium var á yfirliltsfierð í Huintsville þeiranan sairh'a (fjórða) daig ofotóbenmánaiðair. Þeir sraæddu saimian kivöldiverð oig von Braun sagðli við McElnoy: — Þegar Þér foomiið aftur til Wadhiragton, getið þér skýnt frá því, að hérna í Hu'nitsvtL'llie sé yfinraóg atf öiliu járnianuislirau sem til þanf að Sfojóta gervi- hnetti á brauit umlbverfis jörðu, 'hvienær sem er. En hið ógleymianfliega kall- mierki fyrsta soiV'éz)k.a gervi- 'hnattarins hiefiur þá þiegar þyrl- að uipp mikiiu pólitísku mold- viðni í Baradaríkj'uinium. Frá og rraeð 5. október @era demókrat- ar í ölduragadeildiinini 'h'arða 'hríð að hinni friðsömu og aðhalds- sömiu atjórra Eisehhow'er.s. — Hemry Jackson, öldungadeildar- þiragmiaður demólknalta í Was- hiragton-ríki sterad'ur upp á þingfundi og segir: — Þetta afnek Sovétríkj araraa er óskaplegt áfaill fyrir banida- rísk vísfliradi og áiitShniakfoir tækni okkar og iðmaðli. Spútnik fyrsti kom vísinda- mönirauim viiða uim heim reyrad- ar ekki algerlega á óvart. Það var vitað mál að rétt eins og Assyriuirraenn florðum diaiga lserðu þá list af sigruðium óvin- 'Um síouim, Hittítum, að bræða járn, eins ihöfðu stóryalidin 'tivö, Sovétríkiiin og Band.a'fíkdn, fluiodið í rústum Þriðjia ríkiisiins sömiu vísimidiafijársjóðimia, Y-2 efldlfflauigiar, lítit eða efoki SKemmiaaT, vlmniutelkinliragar, vás indaáætlanir og mannafla. For- Sfoot .aniraars 'hiwors stórvel'disáinis Miaiut því að byggjiaist á tvenn'U öðru: þjióðerraismetraaiðarsteif rau og fjiárveitimiguim sitjórmvailda. Mánuði síðar 'kemur svo amiraað sbórafire'k Siovétríkjararaa á sviði geinwísirada. Skotið er á loft í Sp'útruiik öðr.um, 500 kílóa þungum gervihnetti, hund irauim Laik'U. EisienlhoW'er Biamida ríkjaforseti neyðist að að hugga ■hireilldia þjóð slíoa mieð sjóra- varpsávatrpi. Svio lætur Eisienlhower uodan ofiuirþuiniga atburðaré'sariinn'ar: Haran feluir mainni, sem ©nigiran öfiaist um, a® sé til þess bæfiairi öðrum, Dr. Jamies B- Kiflíiian, fiorseta Massaohiusetits-tækinálhá- dkólians, M.I.T., fiormenirasfcu í niafmd vísiradamiairana, sem semja á greinargerð um tæfoi og leiðir ti'l að ka.nna himimigeimiiinin og •um maírkmi'ð Ba'nda'rílkjamma á því siviði. í miarzmámúði 1958 kveð.ur Jiames Killi'ian upp úrskurð sinin. Hamin leggur tifl að sett veiriði á lag'girmar ailníkiisiS'tofiniun, sem fialiin verði framlfovæmid dljanflhu'ga áætliuiraar uim foönoun geknsiins. Og 29. júlí sianna ár samiþyfckiir Bamdiaríikjiaþirag gaimfierðailögin (Space Act), sem svo eru kölluð. Þetiba er mie'rikuir áif'fflnigi, þótt hiainm sé enmiþá aiðeins 'til á pappírrauim og aiimeraniinigur ger- ir sér lflltflia grein fyrir milkil- vægi 'hans. P'ó'ltíislk vonlbrigði aiuigmablilksims eru í svápinn yfirsterfoari fiarmt'íðardira'umiuira- nm um aö storfoa afirelfoum Scnvétríikjarania. Stórblaðið New Yoaik Tiimes segir frá srtiaðfiest- iiragu geimfieTðalagamiraa á blað- síðu tíu þeraraam daig. En mieð þessuim lögum, þótt enigin stór- frétt Þyki, hefiur samt verið srraíðaður sfootpal'lur sem siðar meir Skýtur Bandaríkjunum fraim fyríir keppinauta siraa í geimTainnsóteraum og geimifierð- uim. Stamfsami þessarar nýjiu stoifirauiraar er foostuð aif fé teflöniu sumpart afi fjiárveitinigu tifl. herraaiðiarfraimfovæmida, siumpartt aif fé vaiittu <til borgaraflieigra framlfoviæmida. Fyrata árið raem- ur fjárveitingin alls 339 millj. B'anidaríkj'aidaila c-g hreklkur að voouim næsta skammt. 1958—1959: ÁR VONBRIGÐA OG MEINHÆÐNI HEIMSINS NASA er bara amiraað geám- barniið og er lítið og vesæl'dar- legt við hiliðiiraa á stóra bróð- urrauim sovézlk'a. Skínn þess er lífoa í samræmi við lýðræðis- laga hefið: afllt á að fara fram fyrir oprauim tjöl'dum, eklkert að fela, enigin leyradarmiál að 'hiafia. Þeitte þýðir, að NASA er til þess dœmt, að tefoa út þrosfoa siran undir rairansaikaradá auiga fjá'rveitinigaivaildsiras, og í byrj- uin að miinmista foosti, frammi fynir meinlhæðnium heiminium,. Framian aif er NASA efcki ýkjastór í sniðum á bandarísk- an miæililfcwarða. StarfisMðið er 8000 mia'rans, fieinigiö að erfiSium frá araraairrí og eldri rílkáissbofin- 'Uin, NACA eða Natioraafl Adivis- ory Commitbee for Aeroniaattics, sem þar með deyr drottini sín- um efitir að (hafia verið í farar- broddj flugmálla í B'aradaríflojiun- um í fjönuitáu og fiimm ár. í diesemlberimiárauðii 1958 bætist við 2.800 rraamiraa starfislið tfré Jet Propuilsion Laiboratory eða Lífið á Kennedy-höfða. Hjónaböndin endast illa. Á svæðinu umhverfis Kennedyhöfða hefur íbúatalan tí- faldast síðan 1948 og ibúarnir eru að langstærstum hluta vísindamenn, verkfræðingar, tæknifræðingar og hvers kyns sérfræðingar. Háskólamenntaðir menn eru þar sex sinnum fleiri að tiltölu en annars staðar í Bandaríkjunum og laun eru frá 8 þúsund dölurn á ári, sem samsvarar 704 þús. ísl. króna og uppúr öllu valdi. Flestar fjölskyldur eiga tvo híla og skenjmtibát. En þarna í byggðinni er ekki beinlínis rósemi. Hinir tækninienn uðu menn, sem vinna við að framkvæma geim- skotin og setja eldflaugarnar saman, hafa valið sér tauga- slítandi og erfitt starf. Þeir bera mikið úr bítum í beinhí' ð- um peningum, en starfið kemur niður á þeim sjálfum, á eiginkonum og fjölskyidum þeirra. Umhverfið er mjög ó- náttúrulegt og vinnutíminn óreglulegur. (Þegar geimskot er framundan má lieita að unnið sé allan sólarhringinn. Menn reykj,a of mikið, borða of mikið, drekka of mikið, vinna undir allt of miklu álagi og sofa of lítið. Tæknimennimir á Kennedyhöfða taka heim með sér þá afstöðu, sem þeir verða að temja sér í vinnunni, að mistök séu óhugsandi. Yfirleitt eru þetta mjög vel greindir og menntaðir menn, en liafa takmtarkað umburðarlyndi gagn- vart tilfinningum annarra. Þeir eru orðnir svo vanir ná- kvæmninni, að þeir mega ekki sjá óþveginn bolla í eldhús- vaskinum heima hjá sér og ásaka gjarn.an eiginkonur sínar fyrir óreglusemi í húslialdinu. Sumir eiga bágt með að skilja, að ekki skuli vera til eitthvert tæknilegt kerfi, sem sér um að þrífa kornbörn á salerninu. Hjónaskilnaðir eru mjög algengir. A tveim siðustu árunum hafa 3000 skilnaðir f,arið fram og ástæðurnar eru oftast svipaðar. Eftir því sem eiginkonurnar segja, kæra ranenn- irnir sig ekki um neitt heimilislíf. Sumír loka sig inni í einkaliérbergi þegar heim er komið og lesa tæknilegt efni, en sumir taka bátinn og vilja þá umfram allt vera einir. Með tímanum fara menn að tala sérstakt „slang“, eins- konar tæknimál og finnst þá að þeir eigi meira sameigin- legt með einkariturum, sem tala gjarnan sams konar mál, en eiginkonunum. Margir hafa skilið og kvænzt samstarfs- stúlkum eða einkariturum, en þ,að virðist breyta litlu. Þær taka óðar til að kvarta undan eiginmönnunum. Einn ný- kvæntur sagði við konuna sína, þegar hann gat ekki sinnt henni: „Ég vil að þú sért haniingjusöm. Hérna eru pening ar. Farðu nú og foauptu þér minnkapels eða eitthvað." 16. jiúilí 1S69 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 15

x

Lesbók Morgunblaðsins

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Lesbók Morgunblaðsins
https://timarit.is/publication/288

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.