Lesbók Morgunblaðsins - 16.07.1969, Síða 25

Lesbók Morgunblaðsins - 16.07.1969, Síða 25
jg . '~s//Æ Gagarín geimfari ásamt Mariu Guðmundsdóttur, fegurðardrottn- inguL Kofoed Hainsen, flugmiálaistjóra, sem var mættur í einkennis- búninigi símuim, flugvallarstjór- anum á Keflavíkurflugvelli og lögreglustjóramum þar. Gaga- rín brosti til beggja bliöa, en þó virtist hanm ekki laus við feimni, enda ungur maður og fremur ómanrablendinin. Honum voru afifaémtir niakkrir falóm- vemdir m.a, frá sendiiherra- frúmni og fegurðardrottniingu íslandis. Að móttökuaflhöf ninini lodt- inni gekk Gagarín inm í Flug- vallarhótelið og öll hersingiin á eftir. f»að var stoltur hópur, sem tók faátt í prósessíuimá á Kefliavík- tirfLugvelli þamn daig. — Frétta rrtenn og hlaðamenm voru á þönium til að missa ekki af neirnu, þeim var visað upp í svítuna og þar biðu þeir Gaga- rins, sem ræddi stumdarirorn við sendiráðsstarfsmemn og So- vétvini t naesta herhergi. Var okkur sagt að F.ysteinn Þor- valdsison, biaðamaður hjá Þjóð- viijanium og fuilltrúi Æskulýðs- fyHa'ngarÍTtnar, hefði afhemt honum pappírshníf með viðeiig- artdi aðdáum. Gagairín var gliað ttr yfir þeirri kurteisi sem hon- um var sýnd og virtist leika á ais oddi Hamn. gerði að gaomnii síniu við viðstadda og sagði litl om dreng úr sendiráðimu firá því að harnn. hefði ekiki getað fareyft sig £ geknifariniu, því harnn hefði orðið' að sitja kyrr ailan tímainin. Þá sagðist hamm hafa fengið fjöldann aBam af bréfum og kortum og nú væri Ihann búiran að koma sér upp álitlegu frímerlkjasaifni. Síðan hófst blaðamaonafund urinin og fyrsta spumimgin, sem geimfarinn svaraði var þessi: Var fLugferðiin til íslands eins erfið og geimferðin? Hamn svar aði því neitandi. f svona flug- ferð er ekki ætlazt til ainniars en farþegamir hvili sig eins vei og þeir geta, sagði hann. Og það gerði ég. Hvers vegna voruð þér valinm í geimförina? var haon naest spurður. Þið ætt Uið ekki að spyrja mig að því, svaraði hamn, þvi ég valdi ekki í geimferðima. En ef ég hefði átt kost á að velja, hefði ég að sjáifsögðu valið sjálfan mig! Hlve margir mernn í Sovétríkj- unum hafa verið þjálfaðir fyr- iir geimferðir? Ekki fékkst hanin tál að svara þessari nær- gömguiu spurninigu, en spurði fréttamanininin tortryggniisleiga á móti: Tíl hvers þurfið þér að vita það? Þá var hamin spurður hvort hainin hefði ver- ið þjálfaður lenigi og kvað hann já. viðu Hvort Iíkaði yður bet- ur við Gínu Loiiobriigidiu eða geimskipið Vostok? Það er erf- itt að svara því, siaigði hainn og broeti, það er ékki hægt að gera samanbuTð á iifandi fólki og dauðum hlutum. Þá var hamin minntur á, að hann hefði sagt eftir geimförina frægu, að yfir- burðir sovétskipulagsims hefðu gert honium kleift að fara geim- föritia: Er það enn skoðun yð- ar? Þið ættuð að vera sömu ákoðunar og ég í því efni, svar- aðd Gaigairín ákveðið, því hún sýndi ljóslega yfirburði Sovét- skipulagsims. Berið okkar geim- för bara samam við það, sem Bandairíkjamenm hafa verið að gera. En taekni og stjórnmál eru tvemmit ólíkt, var hanm þá minntur á. Fólkið stjómnar vél- unuim, sagði ’hanm, tæ'kmiin. er í þess hömdum. Oklkar skipulag hefur gert fól'kinu kleift að taka upp nýja framleiðsl’uihætti sem eru betri en það, sem áður hefur þekkzt. Hvað hefðuð þér gert, ef þér hefðuð efcki kom- izt aftur niður úir geimforxmini? Siíkt hefði ekki getað skeð, svar aði hann hróðugur. Ef eitthvað hefði komið fyrir mig, hefði geimskipið lemt sjálfkrafa. Nú, þetta hefur þá ekki verið eims mikii hetjudáð og af er látið eða var ferðin svona algerlega háð tætkninmi? Þá komu nokkrar vöflur á | Gagarín, hamn fullyrti, að ekki hefði verið hægt að senda I geimskipið í kringum jörðina nema hanm eða ein'hver arninar | hefði verið í því. Ég stjórmaði skiprmu sjálfur, sagði hann, því | var ekki stjórnað frá jörðu. Síðan var hanm fljótur að bæta | við til að hylma yfir þessar | mótsagnakeirmdu fullyrðíriigar: En það kom ekkert óvænt fyr- ir í ferðinni. Vonuð þér fyrsti j geimfarimn eða höfðu aðrir ver- Fnamihald á blis. 30. BANDARÍSKIR geimfarar, allt frá Alan Shepard til John Youngs, hafa jafnan snúið aftur sem sigri hrósandi hetjur og þeirra beðið rauður dregill, er þeir hafa gengið eftir, um leið og þeir stigu um borð í flugmóðurskipið, sem beið þeirra. Skipherrann stóð til- búinn til þess að taka í hönd þeim og þeir hafa veifað og bros- að fyrir framan sjónvarpsmynda- vélarnar. En mennirnir þrír — Neil Arm- strong, Edwin Aldrin og Michael Collins — sem nú byrja fyrstu mönnuðu lendingarferðina til tunglsins, hljóta mjög frábrugðnar móttökur, er þeir snúa heim. Það verður nánast tekið á móti þeim, eins og þeir væru líkþráir. Það verður enginn til þess að taka í hönd þeim og engin him- inlifandi skipshöfn til þess að hrópa húrra fyrir þeim. Ástæðan: I minnsta kosti þrjár vikur á áhöfn Apollo 11 að búa í algjörri ein- angrun frá urrvheiminum, fyrst í sérstöku einangrunarhylki og síð- an í sérstökum þar tit gerðum rannsóknabústað, sem kostað hefur yfir 1300 millj. tsl. kr. að hanna og búa til. Jafnvel þeir, sem sýkzt hefðu af svarta dauða, einhverjum mest smitandi sjúk- dómþ sem tll er — myndtt hafa meira frefsi til: þess að hreyfa sig samkvæmt frásögn Charles Berrys, yfirtæknis geimferðastofn- unar Bandaríkjanrva (NASA) heldur en þeir Armstrong, Aldrin og Collins eftir heimkomu þeirra. Ástaeðan fyrir þessari ströngu sóttkví er óttinn víð mögulega en þó ósennilega afleiðingu tungt- lendirtgar Bandaríkjamannanna: geigvænleg óþekkt farsótt. Lfffræðingar telja sig ekki geta útllokað mögulétkana á því, að tungtfararnir þrír beri með sér til baka ójarðneskar örsmáar lífverur, sem svipaði til bakterfa eða líkt ust veirum. Ein einasta baktería frá tungl- inu, sem bærist tit jarðar með Apollo ft. gæti valdið skelfileg- Lengd alls 10.70 metrar Breidd alls 2.75 metrar ustu farsótt. Lífið á jörðinni væri nærri varnarlaust gagnvart sjúk- dómsvaldi utan úr geimnum. Aldrei áður hafa menn eða dýr orðið fyrir slíkum sjúkdómi og hafa þess vegna ekki getað skap- að mótefni eða varnarkerfi í líkama sínum gegn hinum fram- andi bakterium. Að búa til lyf eða bóluefni gegn þessum nýja sjúk- dómi myndi — ef slíkt væri yfir- leitt unnt — ekki takast fyrr en eftir talsverðan tíma. Gangur og útbreiðsla tunglsýk- innar yrði hins vegar hröð og með banvænum afleiðingum. Bakteríur á jörðinni skipta sér yfirleitt í tvær á tæplega hálfri klukku- stund Með svipuðum fjölgunar- hraða myndi einn einasti sýkill, sem borizt hefði með geimförun- um, hafa eignazt þegar eftir 10 klukkustundir meira en eina milljón afkomendur; og þegar á öðrum degi myndi þessi bakteríu- her hafa fjölgað sér svo, að sér- hver maður gæti sýkzt af meira en eirtum mil'ljarði sýkla. Innan fáeinna daga eða vikna gætu vtndar og vötn borið sýkina um afla jörðina. Af þessum sök- um bar bandaríski Nóbetsverð- launalæknirinn, Joshua Lederberg, þegar fram aðvörun fyrir 8 árum (stuttu eftir að Kennedy forseti hafði skýrt frá Apollo-tungllend- ingaráætfuninn.i). Nú. rétt fyrir lokatakmark þessarar áætfunar. hafa raddir þeirra, sem borið hafa fram aðvaranir, orðið æ háværari. Að vísu viðurkenna einnig þeir úr hópí visindamanna, sem látið hafa t Ijós áhyggjur, að likurnar á því. að slík sóttkveikja finnist á tunglinu, sé vart mikit. Líffræð- ingar geta ekki einu sinni hug- myndafræðúega fýst lífveru, sem lífað gæti við þau skilyrði, sem eru fyrir hendi á tungfinu, þ.e.a.s. án vatns og við hitasveiflur, er ná frá t20 stiga hita á daginn og niður í 130 stiga frost á nóttunnL (Jafnvel þó að lítils háttar magn af vntni væri tíl á yfirborði tungls- ins, þá myndi það frjósa á nótt- inni og gufa upp þegar í stað víð sólaruppkomu). Með fullkominni víssu getur þó enginn líffræðingur útilokað mögu leikana á því, að mjög frumstæð- ar og harðgerar Hfverur lifi á tunglinu. Og það er einmitt þessi öriitli vafi, sem veldur vísinda- mónnum áhyggjum, þessi „örlitla hætta á hugsanlegum óendanleg- um þjáningum", eins og prófessor Carl Sagan (Rannsóknarsvið: Líf- fræði utan jarðarinnar) við Com- ellháskóla í New York hefur kom- izt að orði. I því skyni að gera þessa áhættu eins smáa og hugsaniegt væri sta'kk ba'kteríufræðingurinn Lederberg upp á því þegar árið 1961, að smíðað yrði líffræði- rannsóknafar, sem sent yrði ómannað til tunglsins frá jörðu og yrði það látið rannsaka yfirborðs- lag tunglsins og myndi síðan senda upplýsingar tif jarðar um þær lífverur, sem það kynní hugs- anlega að finna. Lederberg komst þannig að orði, er hann dró sam- an í stuttu rrtáli hugleiðingar sín- ar um sýkíngarhættu utan úr geimnum: „Fyrir mannkynið, sem býr sig undir að halda út í geim- fnn, er það spurning um líf eða dauða, að þá verði faríð að öllu skipulega, eftir áætlun og að vel yfirveguðu ráði'*. Hugmyndin um sjálfvirka könn- unargeimfarið var ekki fram- kvæmd. Þess vegna verða Apollo- geimfaramir, er þeir snúa aftur úr tunglför sioni, að fara í strang- ari sóttkví err nokkur maður hefur áður orðið áð gera. Eftir að geimfarið er lent, verða geimfaTamir að hreinsa jaað að innan með sérstaklega þar til gerðri ryksugu. Á meðan um- kringja froskmenn geimfarið. þar sem það verður á reki C Kyrrahaf- inu. og verða þeir búnir gasgrim- um i sóttvamarskyni. í gegnum dyr geimfarsins eru geimförunum síðan réttir sérstaklega tilbúnir Frh. á bis. 30. Einang runa rbúrið. 16. júllí 1969 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 25

x

Lesbók Morgunblaðsins

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Lesbók Morgunblaðsins
https://timarit.is/publication/288

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.