Lesbók Morgunblaðsins - 05.07.1970, Síða 1

Wolf Schneider x
BABYLON
Um hina stórfenglegu fornaldar-
borg í Mesópótamíu, sem ekki
átti sinn líka á sínum tíma
Jóhann Hannesson, prófessor þýddi
■

■
.
Wí* 'í .
■'t

■ ,'.•' f - ;!
1

■

Þannig hugsa menn sér að Babýlon hafi litið út þegar vegur borgarinnar var sem mestur.
Áfangar á þróunarferli „borg
arinnar“ eru stórborgirnar,
heimsborgirnar, glæsilegar, en
spiiltar. Engin þeirra hefir
sveiflað sér djarflegar milli
dremnbilætis og eymdar en hin
fyrsta þeirra: Babýlon.
— Og nafn hennar var ritað
á enni hennar: Leyndardómjur:
Babýlon hin mikla, móðir hór-
kvenna og viðurstyggða jarð-
arinnar. Op. 17,5.
.... Borgin hin mikla, sem
klæddist dýru líni og purpura
og skarlati, og var gulli roð-
in og gims'teinum og perlum . . .
Op. 18,16.
— Ég vil rísa upp gegn þeim,
segir Drottinn hersveitanna, og
afmá nafn og leifar Babel-borg
ar, ætt og afkomendur, segir
Drottinn. Ég vil gefa hana
stjömuhegrum til eigmar og láta
hana verða að vatmsmýri; ég vil
sópa henni burt með sópi eyð-
ingarinnar, segir Drottinn her-
sveitanna. Jes. 14,22—23.
Yfir fyrstu heimsborg sög-
unnar hefir verið úthellt meira
hatri en yfir nokkra borg aðra.
Lesi maður í heild það, sem spá
mennirnir, þeir Jesaja, Jeremía
og Daniel, það sem Mósebæk-
urnar, Sálmarnir og Opinber-
unarbókin úthella af biturleika
og reiði yfir Babýlon, hvernig
höfuindair þessara bók'a álcalla
Drottin til að hann hefji á loft
hefndarsverð gegn borginni,
hvemig þeir í ógæfu sinni
hugga sig með spádómum um
dauða og grimimilega gjöreyð-
ingu Babýlonar, þá kemst mað-
ur í skilning um þann ótta og
það hatur, er menn báru í
brjósti til þessiarar borgar.
Hvers vegna gat þetta gengið
svo langt?
Bab-ilu merkir „Guðs hlið“.
Við litla landtungu, sem nær
fram milli fljótanna Evfrat og
Tigris norðan til í landi Babý-
lóníu varð borgin Babýlon til,
sieint á þriðja aldatug f. Kr,
Síðþroska var bún meðal borg-
anna á þessum stóðum, og upp-
haflega heldiur 'líitM borg.
Hamnuirabi konungur, sem
sat að völdum árin 1728—1686
f. Kr, gerðd Babýlon að höfuð
borg í Mesópótamíu, og undir
stjórn sina safnaði hann urn
þrem milljónum íbúa Mesópóta-
míu. Þar með verðskuldaði
þetta land loksimis það nafn,
sem nú á dögum er oftast not-
að um það, Babýlónía.
Hammúrabi kom ríkinu til
vegs, svo að efnahagur og
m'eniming blómigalðiist betur en
nokkru sinni áður. Hann
prýddi höfuð'borg sína mörgum
hotfuim og stórri kon.ungshölL
Annars vitum véir nálega ekk
ert um útlit Babelsborgar á
þeim tíma, atf þvl að rústár og
leirkerabrot eru fyrir neðan
yfirborð grunnvatnsins.
Frægur varð Hammúrabi
ekki aðeins fyrir stofn.uin ríkis
og stórar byggiinigar, heldur um
fram allt fyrir að taka saman
„fyrstu lögbó'k" sögunnar, Cod-
ex Hammurabi, siem meitluð var
inn í steinsúlu, en súlan fannst
árið 1902 í borginmi Súsa, og
nú á tímum er súlan til sýnis í
Louvre-saíni. Lagasöfn smá-
ríkjakonungan.na í Ur, Aklkad
og Nippur notaði hann tii fyr-
irmynda að refsirétti og borg-
araleguim rétti. Tvö þúsurud og
tvö hundruð árum síðar hafði
þessi réttur álhrif á Corpus jur-
is, sem Ju'stinian-us keisari í
Miklagarði tók saman. Þannig >
hefur löggjöf Hammúrabi haft
áhri'f á réttarhugmyndir vorar.
Haimmúrabi steig fjögur þýð-
ingarmikil skref. Fyrstur allra
sett'i hann stóru ríki samræmd
lög. í stað endurgjaldsaðigerða
eins'taklinga, það er blóðhefnd-
arinnar, setti hann ríkisrefs-
mgu. Hann gekk út frá því,
að rneða.l hlutverka rikisins
væri það, að vernda hinn veika
gegn hinum sterka. Refsa
skyldi þeim einum, sem sannir
voru að sök. Miðað við þá öld
var hér um afar mikilvæga
framför að ræða.
Fólki var skipt í þrjár stétt-
ir: Presta og embættismenn,
frjálsa menn og þræla. Lögin
heimiluðu yfirs'téttunum þrenn
friðindi: Ef mieðlimum þeirra
var sýnt líkamlegt ofbeldi,
máttu þeir endurgjalda það
undir eins. Sá sem olli þeim
óþægindum eða framdi brot
gegn þeim, sætti harðari refs-
ingu en hinn, sem eitthvað
braut af sér gagnvart frjáilsu'm
manni eða þræli. Hins vegar
átti prestur eða embættismaður
yfir höfði sér afar harða refs-
ingu, ef hann braut ei'tthvað af
sér.
Reglan um „auga fyriir aiuga”
var hagnýtt af griimmiilegri
festu, sem oss finmstf nú hroil-
vekjainidi. Auga sem skygginidist
inn í forboðinn leyndardóm, ^
var stumgið úr. Hönd sem
framdi þjófnað, var höggvin
af, einnig sú hönd, sem lyft var
gegn föður, eða hönd læknis,
sem sökum mistaka í skurðað-
gerð var vöid að dauða sjúkl-
ings.
Enn voru harðari aðgerðir
hugsa'nle-gar: Ef bygginga-
meistari byggðí hús svo illa að
það hrundi og sonur eigand-