Lesbók Morgunblaðsins - 23.12.1973, Page 6

Á ferð
og flugi
í Israel
stig í apríl. Slæðan kom því að
góðu haldi.
Slæðuna notaði ég einnig í Mea
Sharim f nýju borginni. Mea
Sharim er gata, þar sem mjög
strangtrúaðir Gyðingar búa og
þeir heimta að fólkið komi sið-
samlega klætt, engin stuttpils,
engir stutterma kjólar. Fólk þar
er og klætt eins og á miðöldum f
Þýzkalandi, alveg eins og á mynd-
um Albrecht Dtirers. íbúarnir eru
einnig þeirrar skoðunar að ísra-
elsríki sé ekki til. Ríkið myndi þá
aðeins vera til, ef Frelsarinn væri
kominn en hann er enn ókominn
að þeirra dömi. Þessir menn eru
undanþegnir herþjónustu.
En allt annað er nýtt i hinum
nýja borgarhluta. Jerúsalem er
eíns og Röm byggð á mörgum
hæðardrögum. Á einni hæðinni er
þjóðminjasafnið og Húshandrit-
anna frá Dauðahafinu.
Hús handritanna er mjög
óvenjulegt i formi, hvít hvelfing
skreytt að utan með eftirlíkingu
af steinkrukkunni, sem handritin
voru geymd í. Húsið er að mestu
neðanjarðar og inni er því hálf-
myrkur eins og var i hellunum í
Qumran. Aðéins glerskáparnir
eru upplýstir. í skápum eru ekki
aðeins handrit trúarlegs eðlis,
heldur einnig kaupsamningar og
annað frá þessum tíma.
Jeríkó
og höll
kalífs
Ibn Abd
el Maliks
Leíðin frá Jerúsalem til Jeríkó
liggur gegnum dali milli hvítra
fjalla Jórdaníu. Hvít kalksteins-
fjöll, vatnslaus meðöliu. Frá hæð-
um Jerúsalemsborgar ókum við
niður að lægsta punkti á jörðinni:
Dauða hafinu. Landið þar hefir
sokkið og sjórinn er nú aflokaður
og brimsaltur. Svo saltur að mað-
ur getur ekki einu sinni sokkið f
vatninu. Eftir bað í Dauða hafinu
var ég þakin sjávarseltu.
Um Jerikó er sagt í Gamla testa-
mentinu, Jósúabók. k. 6, að múr
arnir hafi hrunið, þegar gengið
var um borgina í sjö daga, og
blásið í lúður úr hrútshorni. Þetta
mun hafa verið um 1220 f.Kr. Þá
var Jeríkó þegar orðin gömul
borg í Kanaanslandi. Sagt er að
Jeríkó sé elzta borg sem enn er
búið í; þar er nú arabiska þorpið
Erihja. Jeríkó sjálf hefir verið
grafin upp að nokkru leyti og
elztu fornleifar eru sagtðar um
7000 ára gamlar. Elztu húsin eru
hringlöguð, eins og tjöld Bedúina,
en leirgerð var þá enn óþekkt.
Svo gömul er borgin. Þegar ég
stóð uppi yfir múrnum og var að
taka mynd af hringlöguðum varð-
turni fannst mér nútíminn öra-
fjarlægur. Fræðimenn telja að
múrinn hafi hrunið i jarðskjáifta.
Sá jarðskjálfti eyðilagði einnig
hína forkunnarfallegu höll sem
kaiifinn Ibn Abd el Maiik lét
byggja í Jeríkódalnum. Þar er
frjösamt og hitabeltisloftslag. En
höllín stóð aðeíns eitt ár og
hrundi í jarðskjálftum árið 747
e.Kr. Varðveitt er þó mosaíkmynd
á baðgólfinu. Sagt er að myndin
sýni tré lífsins, á trénu eru ávext-
ir en undir trénu þrjár gazellur,
sem ljón er að ráðast á. Mósafkin
er jafn fagurlega gerð og pers-
neskt teppi.
©
! landi Samverja
í Lúkasarguðspjalli k. 10 talar
Kristur um góðan Samverja.
Greinilega bendir það á, að Sam-
verjar voru fyrirlitnir af Gyðing-
um. Samverska konan segirog við
Krist í Jóhannesarguðspjalli í 4.
k. ,,Því aðGyðingar eiga ekki mök
við samverska menn.“
Samverjar eða Samarítar til-
heyra ekki aðeins tima Krists,
þeir eru ennþá lifandi kynflokk-
ur. Borgin þeirra, sem í Gamla
testamentinu er kölluð Shechem
eða Samaría lá nálægt borginni
Nablus. Heiti Nablus er orðið til
úr grísku „Neapolis" — hin nýja
borg — og var stofnuð árið 72
f.Kr. af Vespíanusi. Nú orðið er
Nablus arabisk borg á vestur-
bakka Jórdan.
Þegar við heimsóttum Nablus,
fórum við á fund Samverja. Kyn-
flokkurinn er orðin lítill. Við
Nablus búa aðeins um 240 manns
og 170 búa við Holon í ísrael,
samtals eru þeir því 410 allt taiið.
Þrátt fyrir smæð þjóðarinnar
halda þeir við sértrú sina. Kohan-
im eða prestar þeirra skýrðu okk-
ur frá því að prestarnir teldu sig
komna frá Leví, syni Jakobs en
leikmennirnir eru niðjar af kyn-
• stofni Efraíms og Menashehs.
Heilög ritning þeirra er aðeins
fimm bækur Móse. Shomrim eins
og Samverjar eru kallaðir á hebr-.
esku, segjast eiga elztu ritningu,
skrifaða á geitaskinn, 13 árum
eftir dauða Móse. Allt annað í
Gamla testamentinu sé tilkomið
seinna og ekki heilagt. Grundvall-
aratriði trúar þeirra eru fimm:
1) Trú á einn Guð.
2) Trú á að Móse hafi verið
fyrsti og jafnframt síðasti spá-
maður.
3) Að Torah sé ritning sem Guð
sjálfur blés Móse í brjóst.
4) Að fjallið Gerizim sé höfuð-
staður hins forna konungsríkis
Samverja og heilagt til þessa
dags.
5) Trú á uppreisn holdsins og
dómsdag, þar sem góðir menn
erfa himnaríki.
I Sínai eySimörkinni. Klaustur heilagrar
Katrínar.
Jerúsalem. Við Grátmúrinn.
í þorpi Druza
Við innganginn til neðanjarðar-
brautar í Haifa sá ég hermann
með græna húfu. Hann skoðaði
gaumgæfilega alla pakka og
pinkla og athugaði innihaldið i
innkaupatöskum kvenna. „Þetta
er Druzi“, sagði vinkona mín til
skýringar. Druzar þjöna, að eigin
ósk, í her ísraels. Þeir voru mjög
góðir striðsmenn þegar árið 1948,
þótt flestir þeirra búi bæði í Sýr-
landi og Líbanon. En þeir eru
f jandsamlegir Aröbum vegna trú-
arofsókna, var mér tjáð.
Á degi hverjum sá ég um þrjú-
leytið hóp kvenna í víðum pilsum
og með hvítar slæður á höfði,
hlaupa til að ná i strætisvagn, sem
merktur var „Dalyat el-Carmel“.
Dalyat er þorp Drúza. Einn dag
tók ég mér far þangað. Þorpið er
hreint og skemmtilegt, þrátt fyrir
að nú orðið séu þar margar verzl-
anir, sem selja mönnum minja-
gripi — haglega unnar og litrikar
körfur auk vefnaðar. Þrátt fyrir
að Drúzar og jafnvel konur þeirra
vinni i Haifa og á öðrum stöðum,
blanda Drúzar ekki geði við aðra
menn.
Trú þeirra er einkennileg og
lítið um hana vitað. Sagt er að
þeir trúi ekki á Guð sem æðstu
veru heldur sem afstæða hug-
mynd. Þeir segjast hafa 5 spá-
menn, boða endurholdgun og
halda boðorðin tíu.
Aðeins um 10% Drúza mega
þekkja trúna og eru þeir kallaðir
,,ugal“ — þeir sem vita — og á
meðal þeirra eru einnig konur,
sem er annars óþekkt fyrirbæri í
Austurlöndum. Leikmennirnir
,,juhal“ — þeir sem vita ekki —
fá aðeins upplýsingar um nokkur
aðalatriði trúarinnar. Iíelgistaður
Drúzanna er gröf spámannsins
Shu'eib sem sagt er að hafi verið
tengdafaðir Móse, kallaður Jetró í
II. bók Móse. Gröf spámannsins
Shu ’eib er í ísrael við borgina
Tiberías.
Fyrir stuttu var prentuð bók,
sem velmetinn „juhal“ skrifaði og
i henni var kapítuli um trú Drúza.
Höfundurinn, Musbah Halabi,
skýrði þar frá því, að Guð hefði
komið til jarðar í mannsmynd sex
sinnum og muni koma aftur sem
frélsari. Nokkrir ,,ugal“ ásökuðu
rithöfundinn fyrir trúbrot og
bentu samtímis á, að margt væri
ranghermt i bókinni, enda
Musbah Halabi aðeins „juhaT',
einn sem veit ekkert. Sagt er og
að „þeir sem vita“ muni fara með
helga lygi, til þess að vernda hina
réttu trú.
Á ferð og flugi
um Sínaískaga
Mig hefur lengi langað til að
koma til Austurlanda og þar á
meðal til Sinaískaga. tsrael er svo
litið land, aðeins fimmti hluti ís-
lands að stærð fyrir 1967. Aðeins
einn flugvöllur þjönar öllu land-
inu, Lod við Tel Aviv. En eftir
sex-daga stríðið stækkaði umráða-
svæði ísraelsmanna mikið, og
meðal hernumdu staðanna var all-
ur Sinaiskagi. Ferð okkar var
heitið til að byrja með til flugvall-
ar á suðurodda Sinais. Flugvöllur-
inn er kallaður Öfír. I biblíunni
er það heiti landsins, sem Salómó
konungur sendi skipin sín frá
Elót í Edomlandi til þess að sækja
gull. (1. konungsbók k.9)
Sagt erþar, að skipin hafi kom-
ið til baka með 420 talentur af
gulli. i raun og veru vitum við
Jerúsalem: MusteriS ð klettinum.
Sharm el-sheikh — hádegisverður i loftbelg.
Bedúínateipa I Stnai eyðimörkinni.