Lesbók Morgunblaðsins - 01.02.1976, Blaðsíða 11
hefur lokið hrygningu. Minna hlutfallslega á vertíð.
En þess vegna m.a. eyddi ég svo miklu máli I að skýra
frá mergð hrogna, sem komu I sjó — ef allur fiskurinn
hrygndi, að allar llkur benda til að fæðuskortur einn,
eða aðallega, valdi dauða seiðanna. Ef veiðin dreifist á
lengri tima, og það, sem sleppur af hrognafiski er þá
nógu dreift, sýnist mér minnkuð hætta á að seiðin éti
strax allt sem til er af þeirri afar sérgreindu fæðu sem
hentar þeim, og drepist svo öll. Hinn minnkaði floti
dregur úr líkum fyrir ofveiði hrygningarfisks. Veru-
legur hluti hans — hrygningarfisksins — sleppur, en
veiðarnar halda áfram eftir vertlðina — því fiskurinn
fer ekki frá landinu. Hann aðeins færir sig á meira
dýpi. Verkefni vinnslustöðva verða jafnari yfir allt
árið, og þess vegna geta vinnslustöðvarnar verið
nokkru minni en ella, einnig fiskihafnir.
Ég er andvigur þeirri stefnu að friða til dæmis fyrir
netaveiði eins og nú er gert viss „hrygningarsvæði".
Nei, það á að stilla veiðum þannig i hóf um allt svæðið,
að alstaðar komi nokkurt magn hrogna I sjó — þvi
hvert eitt lítið svæði, sem byði upp á réttu skilyrðin
hina örlagariku daga kviðpokaseiðisins, gæti orðið til
þess að stór árgangur fengist. Hér er sem sé um að
ræða niðurstöðu af þvi, sem ég áður vék að I sambandi
við friðun á hrygningarfiski.
Einmitt nú vill svo til, að stór árgangur er I upp-
vexti, sá frá 1973, Nú þyrfti að bregða skjótt við og
hætta öllum dragnótaveiðum og trollveiðum fyrir
norður- og austurlandi, og hefjast strax handa við
uppbyggingu iðnaðarstöðvanna. Nóg eru verkefnin.
Kotrassabúskapur á sjónum
— samkvæmt nú-stefnu
Nú væri eðlilegt að gera grein fyrir þeirri stað-
hæfingu miniíi að nú-stefna sé fátæktarstefna.
Þetta skýrist þannig, að ef ekkert er aðgert, þá veiða
norðlendingar og austfirðingar uppeldisfiskinn þann-
ig að aldrei kemur framar vertið (svo heitið geti) við
Suður- og Vesturland. Og norðlendingar og austfirð-
ingar verða sjálfir fisklausir að kalla innan ekki langs
tíma.
Sífelldur halli verður á útgerðinni. Hún verður
,jaðargrein“, jaðaratvinnuvegur, eins og verstu kot-
rassar í útjöðrum byggilegra svæða.
Útgerðin mun krefjast styrkja af almannafé og hún
mun fá þá sbr. að tapið á togaraútgerð Reykjavíkur,
sem nú er hluti af útsvörum okkar — og sbr. greiðslur
úr Ríkisábyrgðasjóði vegna togara, sem áreiðanlega
fellur á skattþegnana og verður greitt beint eða öbeint
i sköttum eða lækkuðu kaupi — þ.e. með almennri
kjaraskerðingu.
Ekkert fé verður handbært til að koma upp nýjum
smáiðnaði, sem mun leiða til atvinnuleysis og land-
flótta. Lánamöguleikar þjóðarinnar hljóta að þverra
smátt og smátt.
En hvers vegna fara þá ekki deilitekjurnar niður
fyrir 85 milljarða, kann einhver að spyrja, þegar tap
er á sjálfum aðalatvinnuveginum.
Nei, þær fara varla mikið neðar, vegna vissra hag-
fræðilegra lögmála um svonefndar jaðar-tekjur I
rekstri.
Stöku skip mundu alltaf bera sig og landbúnaður og
iðnaður gefur áfram sitt i þjóóarbúið — og stóriðjan
gefur svolítið — og fleira kemur til.
En fólkinu fjölgar og heildardeilitekjur skiptast
milli fleiri og fleiri — og þegar ekkert er aflögu til
uppbyggingar, þá helst fátæktin. Fátæktarstefnan
ræður og þróast.
Keðjan „Hagkeðjan“ heldur
ekki átaki nema allir
hlekkirnir séu með.
^ Nú gæti vel verið að ýmsir segðu sem svo: Sumt
af þessu er rétt. Eftir því skal farið, en öðru ekki.
Þetta er misskilningur. Hér er um orsakakeðju að
ræða. Samverkan, milli-verkan. Einn hlekkurinn má
ekki bresta, því þá heldur keðjan ekki átaki.
Það er t.d. ekki hægt að krefjast þess af norð-
lendingum að þeir hætti að drepa smáfisk, nema þeir
fái eitthvað I staðinn. Einn hlekkur keðju sem bilar,
gerir hina gagnslausa. Ég er þeirrar trúar, að alveg ný
og betri viðhorf mundu skapast I þjóðlifinu við breyt-
inguna. Viðhorf, sem gerðu þjóðinni fært að líta með
bjartsýni til framtíðarinnar. Fólkið I landinu getur
ráðið því, hvort hér ríkir fátækt og erfiðleikar og
bráðabirgðalausna-brask, eða traust velmegun.
Þessu getur þjóðin ráðið með ákveðinni kröfugerð
til þingmanna sinna og ríkisstjórnar sinnar. Með
kröfu um skynsamlega og röggsama stjórnun — sam-
kvæmt nýrri stefnumörkun.
VIBast um lönd dró mjög úr sölu á eyðslu-
frekum bllum þegar olluverSið hækkaði,
— nema ð fslandi. Þar kom mikill fjörkipp-
ur I sölu ð ýmiskonar lúxusjeppum, sem
eyða milli 20 og 30 lltrum á 100 km.
BÍLAR
Olíukreppan og bTlaiönaðurinn
Á dögum olfukreppunnar
var mikil svartsýni rfkjandi og
þvf var mjög á loft haldið að
senn væru olíubirgðir heims-
ins á þrotum. Þegar frá leið
reyndist olfukreppan verð-
sprenging, sem fyrst og fremst
hefur valdið gffurlegri
kostnaðaraukningu og verð-
bólgu f flestum hinum vest-
rænu löndum. Á hinn bóginn
er þvf nú haldið fram, að nóg
sé til að olfu í næstu framtfð,
enda til komin ný olfusvæði
með stórkostlegu magni, svo
sem við Noreg og jafnvel f
Norður-fshafinu.
Olfukreppan hafði samt
mikil áhrif á bflafram-
leiðsluna. Dregið var úr hinni
fáránlegu eyðslu bandarfskra
Nýr 12
strokka
Jagúar
E-módelið af Jagúar hefur
verið framleitt óbreytt nokkuð
lengi og hefur sá bfll alltaf
vakið mikla athygli og þótt sér-
stæður í flokki alvöru sport-
bfla. Það sem einkenndi
Jagúar E-móel öðru fremur
var hin geysilanga vélarhlff og
húsið alveg aftast. Sú gerð var
framleidd bæði með 8 strokka
og 12 strokka vélum og
hámarkshraðinn var allt uppf
280 km á klst. Sýnist sá hraði
nokkuð út f hött, þegar f fjöl-
mörgum löndum er búið að
steja ströng hraðaákvæði. Á
dögum olfukreppunnar voru
þessi ákvæði sett til þess að
bfla eftir að verulega dró úr
sölu á þeim og þó kemur
bensfnverð Iftið við buddu
hins bandaríska biTeiganda
samanborið við það sem
tfðkast hér. Bensfnlftrinn f
Bandarfkjunum kostar um það
bil þriðjung af þvf sem hann
kostar hér. En Bandarfkja-
menn eru þó f fyrsta sinn
farnir að framleiða fremur
litia bfla, þótt ekki séu þeir
eins\litlir og sparneytnir og
smæstu Evrópubflarnir. Þvf
var slegið föstu f fyrra og
hitteðfyrra. að dagar stóru
drekanna væru nú taldir að
fullu og öllu. En nú er helzt að
heyra að sala á þeim hafi mjög
glæðzt að nýju enda fjöldi
manns þar vestra sem alls ekki
vill aka á smábflum.
spara eldsneyti og sfðan hefur
þeim ekki verið breytt.
Þótt Jagúarinn væri f
rauninni orðinn klassfskur
bfll, þótti tfmabært að endur-
nýja hann og nú er fáanleg ný
Olfukreppan virðist hins-
vegar lftil áhrif hafa haft á
hina evrópsku bflafram-
leiðslu, enda lftið um eyðslu-
fanta f þeim flokki Efnahags-
kúrfan f hinum vestrænu
löndum bendir nú til bata og
eftir eitt framúrskarandi mag-
urt ár, eru bflaframleiðendur
bjartsýnir á betri tfð. Áð öllum
Ifkindum er verð á miðlungs-
bfl hvergi f heiminum eins
fáránlega hátt og hér á tslandi.
Eftir mikinn bflainnflutning
árið 1973 hefur verð á mörgum
gerðum þrefaldazt og má segja
að slfkt verð samsvari inn-
flutningsbanni. Eins og sakir
standa eru þó sáralitlar eða
engar lfkur til þess að breyting
verði þar á.
gerð, Jagúar \J-S sem búinn
er 12 strokka vél. Talsverð
breyting hefur átt sér stað á
útliti cn engu að sfður hefur
hönnuðunum tekizt að halda f
þann gæðingssvip, sem löng-
um hefur einkennt Jagúar.
Engar likur eru i þvi. aS nýi Jagúarinn eigi eftir aS sjást & íslandi. Þrátt fyrir
erf iðleika, hefur Jagúar jafnan tekizt aS halda sæti slnu I gæSingaflokki.
Ný afturbyggö
gerð af
Citroen Cx
Á bflasýningunni i Parfs,
sem haldin var seint á sfðasta
ári, vakti mikla athygli aftur-
bvggð gerð eða „station" gerð
af hinum nýja Citroen CX,
sem kynntur var á sfðásta ári
og hefur verið fluttur hingað
til lands f einhverjum mæli.
Af hinum gamla Citroén DS
var til afturbyggð gerð, sem
alltaf var mjög ólánleg. Aftur
á móti virðist að nú hafi tekizt
að hanna bráðfallegan bfl, sem
ætti að hafa mikið innra rými.
Hinn nýi afturbyggSi Citroen CX er miklu betur teiknaSur en „station" útgáfan
var af gamla bllnum.