Lesbók Morgunblaðsins - 21.12.1987, Blaðsíða 23

Listaverk (landslag) skapað með tölvutækni. Eftir 25 ár er hugsaniegt, að listamenn muni nýta sér /
ríkum mæli þá óendanlegu möguleika, sem tölvan býr yfir að þessu leyti.
Eldra fólk mun ferðast mun meira.
yerður eldhúsið ein tölvueldavél?
Tölvutæknin verður
orðin geysilega háþróuð
og tölvufælni verður úr
sögunni.
Það verður tækni- og upplýsingavæðing-
in, sem fleytir okkur inn á alþjóðlega
hringiðu. Vegna tækniþróunarinnar nálgast
markaðimir æ meiri fullkomleika. Aðgengi-
legar upplýsingar fást um vöruframboð hvar
sem er, verð og eiginleika vöru og neytenda-
mat. Tölvur verða sjálfsagðari hlutur en
útvarp eða sjónvarp. Þær má finna í svo
til hvetju herbergi og að sjálfsögðu nema
þær tal og gefa frá sér upplýsingar á töluðu
máli. Við munum brátt nálgast alupplýs-
ingavæðingu. Ef okkur skortir upplýsingar
um lítilræði er bara að spyija tölvuna.
En hvað um sjálft atvinnulífið — á hvaða
mið verður róið?
Fiskurinn mun áfram verða mikilvægasta
tekjulindin, en þó ekki í sama mæli. Hag-
vöxturinn byggist bara að hluta á sjávarút-
vegi og -iðnaði. Landið og sjórinn munu enn
njóta þess álits að vera lítið menguð. Því
munu íslenskar sjávarafurðir verða eftirsótt
vara. Við munum loks hafa lært að markaðs-
setja þessar afurðir okkar þannig, að
hámarksverð fáist fyrir þær og fjölbreytni
verður í fyrirrúmi.
Vegna auðveldra samskipta við aðrar
þjóðir munu Islendingar vinna að ýmsum
verkefnum í samvinnu við erlend stórfýrir-
tæki. Það á jafnt við um iðnað, hugbúnaðar-
gerð og rannsóknir. Þessi vinna verður
unnin sjálfstætt í íslenskum fyrirtækjum,
sem gera samning við erlendu fyrirtækin.
Þetta gerir okkur kleift að nýta vel þá miklu
og fjölbreyttu þekkingu, sem við búum yfir
og gerir sérhæfðu fólki auðveldara að búa
hérlendis en nýta þó sérþekkingu sína til
fullrmstu.
Ég vona að vel takist til í náttúruvernd
og tæknin auðveldi okkur að nýta auðlindir
okkar án landspjalla. Tæknin gerir okkur
fært að nýta umframorku og selja hana úr
landi á hagkvæman hátt. Orkan verður send
með leysigeislum í gegnum gervihnetti
þangað sem hæst verð býðst fyrir hana.
Þannig munum við taka þátt í stóriðnaði
þjóðanna á erlendri grund en halda honum
í lágmarki hérlendis.
Ferðaiðnaðurinn blómstrar áfram. ísland
verður eitt vinsælasta land náttúruunnenda.
Af því orðspori munum við byggja upp vin-
sæla ráðstefnumiðstöð, þangað sem fólk
kemur til að hittast og njóta útivistar. Þess-
ar ráðstefnur verða stuttar, því nóg er af
slíkum í tölvunetum, þær verða fyrst og
fremst tilefni til persónulegra kynna og til-
breytingar.
Stjómendur fyrirtækja verða vel mennt-
aðir, og á þeim mæðir meira í ákvarðanatöku
en nokkru sinni fyrr. Starf þeirra mun
mótast af því ógrynni upplýsinga, sem völ
er á, og þeir þurfa stöðugt að velja og
hafna. Hæfileiki til ákvarðanatöku og fram-
sýni ásamt samvinnu- og hvatningahæfni.
Almennir starfsmenn fyrirtækja verða vel
menntaðir og greiður aðgangur að upplýs-
ingum gerir þá hæfari til að taka á sig
aukna ábyrgð og auka þar með sjálfstæði
í starfi. Þar með munu þeir ekki sætta sig
við annað en virka þátttöku í stjómun fyrir-
tækja sinna. Því er brýnt, að samspil þeirra
og æðri stjómenda verði í takt.
Vinnustaðir verða áfrám helsti vettvang-
ur starfsmanna fyrirtækja, fyrst og fremst
vegna félagslegra þarfa en ekki vegna þess,
að ekki sé unnt að inna verkið af hendi t.d.
á heimilum. Hins vegar verður vinnutíminn
ekki lengri en 6 klst. hjá almenningi.
Fjölskyldulífið verður fjölskrúðugt með
nægum tómstundum. Sjónvarp og tölvutæki
verða áberandi þáttur innan heimilisveggja,
en það húsbóndavald, sem þessir hlutir
höfðu sem nýjungar, verður horfið. Vegna
jákvæðrar umræðu um gildi einstaklingsins
og menningar munum við ekki sjá „Or-
wellska" mynd af heimilum, heldur mun
fólk nýta sér tæknina til að bæta mannlífið
og auka hagsæld.
Við þessa framtíðarsýn mætti vel við
una. Þó er það skoðun mín, að íslenska þjóð-
in hámarki ekki velferð sína, þrátt fyrir
jákvæða utanaðkomandi þróun, nema þjóðin
virði áfram auðlindir sínar, menningu og
tungu. Megi Islendingar bera gæfu til þess.
Höfundurion er framkvaemdastjóri Stjórnunar-
félags íslands.
SIGRÚN ELDJÁRN:
Hlutfallið milli
vinnandi fólks og
gamals fólks verður
óhagstætt
fólki búið svo það fái að njóta sín sem best
og auðga tilveru annarra. Þá held ég að
íslendingar muni sjá enn betur að þetta er
merkilegt land sem við búum á — að vísu
ekkert merkilegra en önnur lönd — en það
er okkar land og íslenska er okkar tunga.
Því munu foreldrar í ríkara mæli fara að
tala við böm sín — á íslensku — í stað þess
að láta myndbandið tala við þau á ensku.
Höfundurinn er myndlistarmaður."'
Eg tel víst að eftir 25 ár
muni skynsemi ogjákvæð
viðhorf hafa sigrað. Að
bæði íslendingar og aðrar
þjóðir muni hafa lært enn
betur að nýta sér þá
þekkingu og tækni sem
við eigum nú — og á enn
eftir að aukast, til að gera tilveruna þannig
að öllum líði vel. Við munum hafa lært að
bera virðingu fyrir okkur sjálfum og öðmm
og einnig fyrir umhverfinu — bæði náttúr-
unni og mannanna verkum.
Bömin okkar, sem eftir 25 ár eru hin
vinnandi kynslóð, munu hafa lært af ýmsum
góðum og slæmum verkum kynslóðanna og
munu nýta sér það ásamt eigin þekkingu
til að gera heiminn allan betri. Mengun,
stytjöldum og hvers kyns hörmungum verð-
ur útrýmt.
Við munum nýta auðlindir okkar á skyn-
samlegan hátt og endurnýta úrgang sem
til fellur, t.d. pappír, gler, málm og koma
þannig í veg fyrir að heimurinn fyllist af
rusli.
Það veldur þó áhyggjum að fólk eignast
að meðaltali of fá böm nú, svo að eftir 25
ár þá verður hlutfallið milli vinnandi fólks
og gamalmenna allt of óhagstætt. En með
betri og bjartari tíð og minna vinnuálagi
mun það líka breytast og bamsfæðingum
fjölga á ný, án þess þó að verða of marg-
ar, og jafnvægi mun nást.
Menningarlíf mun halda áfram að
blómstra hér á landi og vel verður að lista-
TRÁUSTI VALSSON:
Framtíðarmynd
fengin út frá þróun
starfsþátta
Það er erfitt að spá — sérs-
taklega um framtíðina,"
er stundum haft að gam-
anorði. Þetta er að sumu
leyti rétt og að öðm leyti
ekki. Langtímaspár eru
erfiðar í flestum greinum
þjóðlífs, vegna breytinga
á ytri aðstæðum, s.s. efnahagsþróunar í
heiminum, tilkomu nýrra tæknibyltinga o.s.
frv.
Skammtímaspár eru aftur á móti orðnar
allöruggar fyrir hinar ýmsu greinar. Spár,
t.d. um það magn afla sem óhætt verður
að veiða úr hinum ýmsu fiskistofnum eru
orðnar allnákvæmar vegna frábærrar vinnu
íslenskra fiskifræðinga. Ef spár af þessu
tagi hefðu ekki komið fram fyrir um 20
árum, þegar fór að síga á ógæfuhlið, hefðum
við sjálfsagt tæpast getað víkkað landhelg-
ina í tæka tíð, og þorskstofninn, og þar
með lífskjörin á þessu landi, hrunið.
LESBÓK MORGUNBLAÐpiNS 21. DESEMBER 1987 23