Lesbók Morgunblaðsins - 21.12.1987, Blaðsíða 49

ÖURÓSKARSSON:
Uthaf
Á hafínu er ströndin hugumfjarri
svo var kveðið
Hafgerðingar litum við ekki
Þá
Komu þokur
og þéttust
Dul og rangvirðing dansa í þokum
Vindum upp segl. Skipið
líður gegnum nóttina
hvíslar við kinnunginn, hvíslar
vindar, bárur, Ijós
hugleikin strönd, og næ
Erlendar bækur
GUÐBRANDUR SIGURLAUGSSON
TÓKSAMAN
MARTIN AMIS:
THE MORONIC INFERNO
And Other Visits to Ameriea
Penguin Books 1987.
Hver tilgangur þessa ritgerðarsafns rit-
höfundarins Martins Amiss er liggur ekki
í augum uppi. Má vera að hann sé til að
skemmta fólki fremur en að upplýsa og
sem slík er bókin allgóð. Til þess aftur
að njóta þess þarf lesandinn að vera kunn-
ugur þeim rithöfundum, fjölmiðlastjömum
og atburðum sem frá er sagt.
Hér er fjallað um Norman Mailer, Gore
Vidal, Saul Bellow, Kurt Vonnegut, Heller
og engilinn William Burroughs, svo nokkr-
ir séu nefndir sem verða að teljast til
úrvalsliðs bandarískra rithöfunda. Amis
segist vel frá og allt það en því trúi ég
að hann komi ekki mörgum lesandanum
á neitt umtalsvert svif. Samt sem áður
verður ritið ekki dæmt vont.
Það em nær þijátíu greinar í safninu,
flestar þetta í kringum tíu blaðsíður en
margar styttri svo bindið verður alls rúm-
ar tvöhundruð síður.
MULTATULI:
MAX HAVELAAR
Or The Coffee Auctions of the Dutch
Trading Company
Þýðandi: Roy Edwards
Inngangsorð eftir R.P. Meijer
Penguin Books
Það var árið 1860 sem þessi skáldsaga
kom fyrst út. Það var í Amsterdam. Borg-
in stóð í blóma. Holland var ríkt og
þegnunum vegnaði vel. Kóngurinn réð
löndum víða um heim og í nýlendunum
stjómuðu umboðsmenn hans sem svo
höfðu aðra umboðsmenn og fuiltrúa á
sínum snæmm. Innfæddir ættarhöfðingjar
réðu nokkm og spilltust allar undirtyllur
kóngsins þegar fram í sótti. í Hollandi
höfðu heildsalar það gott. Mönnum grædd-
ist fé og hólpinn var hver sá sem trúði á
Krist og efaðist ekki um réttmæti nýlendu-
stefnunnar. Þó svo það sem þar ætti sér
stað kæmi þeim við þá létu þeir sem þeir
væm óháðir því. Einn slíkra er Droog-
stoppel, kaffihöndlari, Lauriergrachht 37,
Amsterdam, sem ekki hefur tamið sér
þann ósið að skrifa eða lesa skáldsögur,
heldur stundar kauphöllina af miklum
móð. Kunningi hans úr æsku birtist og
lætur hann fá böggul af skrifuðum pappír
og við það hefst frásögnin af fulltrúanum
Max Havelaar.
Havelaar hefur mátt reyna margt um
dagana og saga hans er ádeila á nýlendu-
skipulagið.
Multatuli, sem hét réttu nafni Eduard
Douwes Dekker, er einn frægasti rithöf-
undur Hollands. Hann var fæddur 1820 í
Amsterdam. Átján ára að aldri gekk hann
til liðs við hið opinbera og starfaði í Aust-
ur-Indíum. Saga Max Havelaars er saga
hans sjálfs, skemmtilega rituð og óvægin.
Þeir sem heillast af skáldsögum nítjándu
aldar ættu ekki að láta hjá líða að lesa
þessa bók.
LESLIE THOMAS:
THE ADVENTURES
OF GOODNIGHT
AND LOVING
Penguin Books
George Goodnight yfirgefur konu sína,
starf sitt, kunningja og frímerkjasafn.
Hann ætlar í stutta för til Comwall en á
annað og meira ferðalag fyrir höndum.
Hann lendir í ævintýram í Englandi,
Frakklandi, á Ítalíu, í Arabíuríki, Indl-
andi, Hong Kong, Ástralíu og Banda-
ríkjunum. Hann sem áður var ósköp
venjulegur heimilisfaðir umhverfíst þegar
hann er kominn áleiðis í frelsisleit sinni.
Hann lifír á frímerkjasafninu og verður
hetja fjölmiðlanna. Hvem langar ekki
burtu? Þessi skáldsaga Walesbúans Thom-
as er skemmtileg á köflum en stendur
fyrri skáldsögum höfundar nokkuð að
baki. Það er engin píning í því fólgin að
lesa bókina sem er rúmar fímm hundrað
síður. Það er einasta tímaspursmál.
MARY WOLL-
STONECRAFT:
A SHORT RESIDENCE
IN SWEDEN, NORWAY
AND DENMARK
®g
WILLIAM GODWIN:
MEMOIRS OF THE
AUTHOR OF THE
RIGHTS OF WOMAN
Richard Holmes sá um útgáfuna og
ritar inngang
Penguin Books 1987
Mary Wollstonecraft var kvenréttinda-
kona. William Godwin var stjórnleysingi.
Þau áttu eftir að verða hjón og eignast
dóttur sem svo giftist Shelley.
í þessu bindi koma saman á skemmti-
legan og eftirminnilegan hátt þessir tveir
frumlegu persónuleikar. Mary skrifar um
ferðir sínar í Skandinavíu og Godwin um
kynni sín af henni. Þetta er prýðileg bók
og inngangur ritstjórans ítarlegur. Má
vera að þetta sé engin skyldulesning en
væntanlega hafa margir gagn og gaman
af lestri ritanna. Það fyrra samanstendur
af bréfum sem frúin skrifaði ástmanni
sínum þáverandi, Gilbert Imlay. I bréfun-
um segir hún margt um líf Skandinava,
stjómmál og eigið sálarlíf. Minningar God-
wins um þessa skeleggu konu em skrifað-
ar af ást og virðingu fyrir henni og
sannfæringu hennar.
JOHN DONNE:
SELECTED PROSE
Neil Rhodes sá um útgáfuna og ritar
inngang
Penguin Books 1987
Guðsmaðurinn John Donne var mikill
ræðumaður. Hann var greindur vel og
hafði út af mörgu að leggja. Hann var
fæddur í London 1572. Foreldrar hans
vom kaþólikkar en John Dónne tumaðist
að afloknu námi í Oxford og Cambridge.
Hann ferðaðist um meginland Evrópu,
kvæntist á laun og lenti í fangelsi fyrir
það athæfí sitt. Þegar hann losnaði aftur
tók hann að leggja stund á lögfræðinám
og stefndi á opinbera stöðu. Það lék ekki
við hann lánið, í það minnsta ekki í fyrstu
og það var ekki fyrr en eftir að hann rit-
aði gagntýni á Jesúíta að hann fékk fyrir
alvöru áhuga á því að starfa innan kirkj-
unnar. Þá þegar hafði hann ort nokkuð
og sem skáld var hann þekktur og er,
enda þótt hann hafi fremur búst við að
hans yrði minnst sem predikara en skálds.
í þessu safni er margt að finna. Það
verður að segjast eins og er að fyrir
nútímafólk er framandlegur blær á þessum
skrifum hans en leggi lesandinn sig fram
þá hlýtur hann að finna fyrir slagkrafti
trúarinnar og hnittni höfundar.
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 21. DESEMBER 1987 49