Lesbók Morgunblaðsins - 19.03.1988, Blaðsíða 8

Hver er þá hlutur mannanna í þessu stóra dæmi? Við getum sagt að í píslarsögunni standi ekki steinn yfir steini hvað varðar mannlega frammistöðu.
Nýlegt málverk af píslargöngu Krists eftir austur-þýzka málarann Bernard Heisig.
Guðfræði og Passíusálmar III
U m friðþæginguna
Iþessari grein er ætlunin að ræða meginstef Passíu-
sálmanna, það er, umfjöllun Hallgríms Péturssonar
um fórn Jesú frá Nasaret, þjáningu hans og dauða.
í fyrsta sálmi yrkir Hallgrímur:
Ljúfan Jesú ti! lausnar mér
langaði víst að deyja hér.
Mig skyldi og lysta að minnast þess
mínum drottni til þakklætis.
í þessu erindi birtist sjálf undirstaða
kristinnar trúar. Dauði og upprisa Guðsson-
ar eru sögulegir atburðir, varðveittir í vitnis-
burði guðspjallanna. Af upprisunni fæðist
kristin trú, í henni á hún líf sitt og trúverð-
ugleika, eins og Páll postuli orðar réttilega
í fyrra Kórinþubréfi: ..... ef Kristur er
ekki upprisinn, þá er ónýt predikun vor,
ónýt líka trú yðar.“
Ef þá spurt væri: Hvers konar trú er
kristin trú? og svara ætti í einu orði, þá
lægi beinast við að segja: Kristin trú er
upprisutrú; það er, trú á upprisinn drottin
Jesú, sem ríkir yfir lifandi og dauðum.
Kristin trú er þá trú á sigur lífsins, sigur
Guðs yfír synd, hinu illa og dauðanum, og
í þessum sigri Guðs eiga mennirnir hlut
fyrir trúna.
Þessi frumstaðreynd um trúna virðist
stundum gleymast þeim er hvað ákafast
útmála kristna kenningu, og þá sér í lagi
framsetningu 16. og 17. aldar manna, sem
órofíð bölsýnistal. Því hefur nefnilega verið
haldið fram, að hinir kristnu séu uppfuilir
af neikvæðu tali um synd, sekt og vegna
þess, að allt tal um hinar neikvæðu myndir
tilverunnar miðast við sigur upprisunnar
sem kristnir menn trúa á. Kristnir menn
tala sem sagt ekki um synd, dauða og ann-
að þvíumlíkt án vonar sem er til orðin og
varðveitt fyrir upprisu Drottins; það er von
um að hið illa verði yfírunnið. Við sjáum
Hallgrím birta þennan þanka skýrlega í 37.
sálmi:
Ég lít beint á þig Jesú minn,
jafnan þá hryggðin særir.
í mínum krossi krossinn þimi
kröftuiega mig nærir.
Sérhvert einasta sárið þitt
sanniega græðir hjartað mitt
og nýjan fógnuð færir.
í ljósi þessa má segja, að það sé ómögu-
legt að fjalla um synd, angist og þjáningu
án þess að tala líka um náð Guðs og fyrir-
Herrans pínu ég minnast vil, segir séra Hallgrímur í fyrsta erindi Passíusál-
manna. Það hafa einnig fjölmargir myndlistarmenn gert og á ýmsan hátt. Á
þessari tréskurðarmynd úr þýzkri miðaldakirkju hefur listamaðurinn kosið að
hafa Krist þjáningarinnar með kórónu. Hugmyndin um Krist sem krýndan kon-
ung virðist vera gömul og í samræmi við hana segir séra Hallgrímur einnig:
Víst ertu, Jesú, kóngur klár.
í orðum Hallgríms
sjáum við, að lífið er
fyrir honum linnulaus
barátta milli góðs og ills.
Og hann veit fullvel, að
í vegferðinni frá fæðingu
að dauða getur mótlætið
birzt fyrirvaralaust.
Eftir ÞORBJÖRN HLYN
ÁRNASON