Lesbók Morgunblaðsins - 22.06.1996, Blaðsíða 16

LEIFTUR
LIÐINS
TÍMA
„Ég sé nýja konu í lífi þínu. Þú ert ekkjumaóur. Þió
eigió eftir aó opinberg trúlofun ykkar, sagói hún
og leit skyndilega í augu Andrésar. Andlit hans
varó eitt spurningarmerki."
SMÁSAGA EFTIR ÓLAF ORMSSON
ANDRÉS Sæmundsson var á
sjötugasta og áttunda ald-
ursári þegar Soffía eigin-
kona hans varð bráðkvödd
í svefni. Hann stóð skyndi-
lega á tímamótum. Þau
höfðu verið góðir vinir og
hjónabandið einkenndist af
-'ást og gagnkvæmri virðingu.
Andrés var miður sín og hver óheppnin af
annarri fylgdi honum fyrstu vikurnar eftir lát
eiginkonunnar. Hann var hávaxinn, grann-
holda og nánast bersköllóttur og sparsemi og
níska einkenndu líf hans. Hann var af þeirri
kynslóð sem þekkti af eigin raun fátækt og
basl kreppuáranna á flórða áratug aldarinnar
og hann taldi því vænlegast að leggja reglu-
lega fyrir á bankareikning til að vera öruggur
um sig og sína ef aftur syrti að í efnahagslífi
þjóðarinnar.
Hann átti ekki auðvelt með að sinna erindum
sínum eins og hann var á sig kominn eftir
slæmt fótbrot. Sveinn sonur hans kom í heim-
'sókn og vildi að hann seldi einbýlishúsið og
keypti þess í stað litla íbúð í þjónustumiðstöð
aldraðra. Sveinn var sannfærður um að faðir
sinn þyrfti á aðhlynningu og um fram allt fé-
lagsskap að halda. Andrés hafði ekki mátt
heyra á það minnst að hann færi á elliheimili
og þoldi ekki neina afskiptasemi og kvaðst
vera fær um að bjarga sér sjálfur. Trú á eigin
mátt og getu umfram aðra samferðarmenn
hafði löngum verið áberandi í fari Andrésar
Sæmundssonar.
Andrés stundaði lengst af starfsævi sinnar
leigubílaakstur. Soffía rak kvenfataverslun í
miðborginni og hún hafði einnig góðar tekjur
af innflutningi og heildsölu. Hann var því ekki
á flæðiskeri staddur þegar Soffía kvaddi þetta
tilverusvið.
— Jæja, svo þú sást þá loks ástæðu til að
^lita inn, sagði Andrés þegar hann hafði svarað
dyrabjöllu og opnað útidyrnar fyrir Sveini syni
sínum.
— Þú hefur ekki komið hingað lengi. Hvern
andskotann á það að þýða að vera hringja
hingað oft á dag? Ég er enginn vesalingur.
Þér er líklega ekki alveg sama um gamla
manninn. Þetta nöldur þitt er heldur óskemmti-
legt og svo fjarri því að ég eigi eitthvert erindi
á elliheimili. En hvað skal segja eftir að þú
setur dæmið upp á þennan hátt? Það hefur
auðvitað engin gott af því að vera einn í stóru
einbýlishúsi á gamals aldri. Og þú segir að
■ þarna sé fjörugur félagsskapur, sagði Andrés
vantrúaður.
— Já, pabbi, þama er sannarlega fjörugur
félagsskapur, svaraði Sveinn stuttaralega en
ákveðinn og reyndi að sannfæra föður sinn
um ágæti þjónustumiðstöðvarinnar.
— Og svo er sagt að þeir spili gömlu dans-
_ana. Ég sel það ekki dýrara en ég keypti. Er
það nú ekki sannleikanum samkvæmt eða
svona nokkurn veginn? spurði Andrés tortrygg-
inn og var um sig að venju þar sem hann sat
í djúpum hægindastól. Hann greip hækjurnar,
staulaðist fram í eldhúsið og hellti upp á könn-
una.
- Jú, jú, gömlu dansana, og félagsvist er
spiluð nánast um hverja helgi. Hann Brynjólfur
flutti inn snemma í haust. Hann er eins og
kóngur í ríki sínu með þjónustufólk á hverju
strái, svaraði Sveinn, settist við eldhúsborðið
og tróð sér í pípu.
— Jæja, svo Binni barþjónn er búinn að
koma sér fyrir í þjónustumiðstöðinni, blessaður
öðlingurinn og tryggðartröllið, minn gamli
góði vinur. Auðvitað gat hann ekki búið einn
eftir að hún Theódóra fór að halda fram hjá
honum og þau skildu eftir þijátíu ára hjóna-
band. Hann er að mestu hættur að geta hleg-
ið eftir að hafa tvívegis fengið hjartaáfall og
farið nokkrum sinnum undir hnífinn. Engan
mann hef ég þekkt um ævina sem gat hlegið
eins innilega. Og margt sá hann skoplegt á
barnum á Röðli og í Sjálfstæðishúsinu í gamla
daga. Og svo vilt þú svipta mig dýrmætu frelsi
og koma mér inn á elliheimili, sagði Andrés
og var ekki á því gefast upp baráttulaust.
— Það er enginn að tala um að svipta þig
frelsi, pabbi. Þú ert auðvitað sviptur frelsi til
að lífa lífinu lifandi. Hangir hér heima við öll-
um stundum og starir á sjónvarpið eins og það
er nú ómerkilegt í hæsta máta. Þú veist að ég
er að ráðleggja þér það sem ég tel þér vera
fyrir bestu, sagði Sveinn og blés tóbaksreykn-
am út í loftið.
Það var gengið frá sölu einbýlishússins og
Andrés flutti í litla íbúð í þjónustumiðstöð aldr-
aðra. Hann var ekki fyrr fluttur inn að Brynj-
ólfur knúði dyra snemma dags. Það voru fagn-
aðarfundir þegar Andrés lauk upp útidyrunum
og þeir tókust í hendur og Andrés bauð Brynj-
ólfi að gjöra svo vel og ganga til stofu.
— Velkominn, kæri vinur. Hvemig líður þér
ánnars eftir uppskurðinn? spurði Andrés.
— Jú, þakka þér fyrir, mér líður bærilega,
svaraði Brynjólfur.
— Það er ekki að sjá að þú sért að standa
upp úr erfiðum veikindum. Þú lítur svona ljóm-
andi vel út og ef eitthvað er að þá hefur þú
fítnað með árunum og máttir nú varla við
því. En þú hefur nú alltaf verið sælkeri og
ekki getað neitað þér um nokkurn skapaðan
hlut, sagði Andrés glaður og fagnaði vini sín-
um.
— Þetta er nú ekkert til að hafa áhyggjur
af. Ég hef oft verið þyngri. Það er allt mögu-
legt sem er að mér og ég verð að taka inn
alls konar meðul við ýmiss konar kvillum, svar-
aði Brynjólfur og gekk inn í íbúðina og lagði
frá sér stafínn.
— Það var nú meiri óheppnin að þú skyidir
fótbijóta þig þarna í bankanum. Sonur þinn
er búinn að segja mér allt um það. Það er
kannski líkt á komið með okkur. Báðir erum
við komnir hér eftir áfóll og hefðum liklega
talið það óhugsandi þegar við vomm ungir
menn að alast upp í Hólminum að fyrir okkur
ætti eftir að liggja að enda ævina á elliheim-
ili og láta stjana við okkur eins og ósjálfbjarga
aumingja, sagði Brynjólfur og hló.
— Ég vil bara láta þig vita það Brynjólfur
að ég er ekki ósjálfbjarga aumingi og hér verð
ég ekki nema örfá ár. Mig dreymir um að flytja
af landi brott og setjast að í sumarhúsi á
Flórída, sagði Andrés argur og það var líkt
og Brynjólfur væri ekki lengur velkominn.
— Kæri vinur. Það er ekki ætlunin að móðga
þig. Þetta var nú sagt svona meira í gríni.
Auðvitað erum við ekki ósjálfbjarga aumingjar
og höfum aldrei verið. Það var bara einhvern
veginn svo óhugsandi hér áður fyrr að við
færum á elliheimili.
— Já, auðvitað var það óhugsandi. Jæja,
Mynd: Guðný Svava Sírandberg.
hvað má annars bjóða þér? Te, kaffi eða kakó,
spurði Andrés.
— Tesopa, takk. Ekkert veit ég hollara að
morgni dags og ef þú átt harðsoðið egg þá
er deginum bjargað.
— Þú ert greinilega ekki fyrr fluttur inn en
þú kemst upp með það að láta dekra við þig.
Auðvitað færðu harðsoðið egg og ekta te, sagði
Andrés.
— Það er ekki lengra síðan en í síðustu viku
að ég sá hana hér í matsalnum, leikkonuna,
sagði Brynjólfur og kímdi.
— Leikkonuna? spurði Andrés undrandi.
— Já, hana Ástu, svaraði Brynjólfur...
— Ástu? Á ég að þekkja þá konu? spurði
Andrés.
— Æskuástina þína? Auðvitað. Þú varst nú
ekki svo lítið hrifinn af henni Ástu. Ertu orð-
inn svona fjandi gleyminn? Það er að vísu
hálf öld liðin síðan.
Andrés horfði spyrjandi á vin sinn. Hann
tróð skyrtunni að aftanverðu inn fyrir buxna-
strenginn og strekkti á axlaböndunum.
— Já, auðvitað man ég eftir henni Ástu
Klöru. Hvað segirðu, er hún hér? spurði hann
forvitinn.
— Já, og er aðalmanneskjan í öllu félags-
starfi. Svo er hún sögð rammgöldrótt. Hún
spáir í bolla og spil og les í lófa, svaraði Brynj-
ólfur.
Andrés flutti inn á þjónustumiðstöð aldraða
í byijun desembermánaðar þegar jólaundirbún-
ingur stóð sem hæst. Hann hafði ekki dvalið
þar marga daga þegar hann kom auga á eldri
konu, aðsópsmikla og framtakssama sem vildi
greinilega fá að ráða uppsetningu jólaskrauts-
ins. Það vakti ekki síður athygli hans að hún
var uppáklædd í síðan, svartan samkvæmiskjól
og ytri flík, jakka með silfurgljáðum hnöppum
og með skotthúfu á höfði og það var áberandi
reisn yfir gömlu konunni. Hann var í ekki
nokkrum vafa. Hann þekkti hana aftur. Þarna
var hún komin leikkonan sem hann hafði hrif-
ist af fyrir fjölmörgum árum.
Ungur maður gekk inn forstofuganginn og
átti brýnt erindi við konuna. Þar sem Andrés
var skammt undan komst hann ekki hjá því
að heyra hvað þeim fór á milli.
— Góðan daginn, frænka. Þú stendur aldeil-
is í stórræðum og auðvitað viltu hafa jóla-
stemmningu í kringum þig. Þú ætlaðir nú seint
að fást til flytja hingað. Hvernig kanntu svo
þig? spurði hann.
— Bara vel, þakka þér fyrir, drengurinn
minn. Hvað er að frétta af henni móður þinni?
Ertu ekki að fara austur fyrir fjall, elskan
mín? spurði hún og Iagði frá sér jólaskrautið.
16 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ~ MENNING/LISTIR 22. JÚNÍ 1996