Lesbók Morgunblaðsins - 30.11.1996, Blaðsíða 7

er, rómuð fyrir fagurt mannlíf og enn feg-
urri byggingar. I nágrenninu er bærinn
Himmelsthiir en þar á jólasveinninn heima,
segja Þjóðverjar.
Trúr sjálfum sér réðst Kolbeinn ekki á
garðinn þar sem hann er lægstur í upphafi
sönferilsins. Hlutverk Hoffmanns í sam-
nefndum ævintýrum Offenbachs er eitt
stærsta og erfiðasta hlutverk
óperubókmenntanna fyrir tenór og í því
þreytti hann frumraun sína í Hildesheim.
Kolbeinn hafði kynnst hlutverkinu lítillega
þegar hann söng minna hlutverk í óperunni
á námsárunum og vissi því vel að hveiju
hann gekk. „Þetta var prófsteinninn á það
hvort ég gæti sungið eða ekki. Þeir eru
margir sem segja að ef maður hafi vald á
þessu hlutverki séu allir vegir færir. Þetta
var mikil eldskírn."
Strax að námi loknu í Vín söng Kolbeinn
m.a. sem lausráðinn söngvari við ekki
ómerkari listastofnun en Ríkisóperuna í
Prag. Þrátt fyrir velgengni strax í upphafi
var Kolbeinn þó alltaf með báða fæturna á
jörðinni. „Mér var ráðlagt af öðrum söngvur-
um og forráðamönnum stærri óperuhúsa,
sem ég söng fyrir, að byija í litlu húsi þar
sem ég fengi að kljást við krefjandi hlutverk
og ég tel það hafa verið rétt skref að ráð-
ast hingað. Það er mikilvægt, bæði að fest-
ast ekki í litlum hlutverkum og eins að geta
spreytt sig á sem flestum stórum hlutverk-
um. Eins er mjög mikilvægt að taka ákveðna
stefnu með það hvers konar hlutverk maður
syngur, að vera ekki að vaða úr einu í ann-
að. Ég hef fengið góð hlutverk og þroskast
mjög mikið sem söngvari og á vonandi eftir
að bæta enn meira við mig það sem eftir
er þessum vetri.“
Kolbeinn hefur, þrátt fyrir fastráðningu
við D-hús, (óperuhúsum í Þýskalandi er skipt
í gæðaflokka og eru A-húsin best) verið á
faraldsfæti og sungið sem gestur við mun
stærri og hærra metin óperuhús og oftar
en ekki verið vel tekið af gagnrýnendum sem
og áheyrendum.
Eftir uppfærslu á La Bohéme í verk-
smiðjuhúsnæði í Duisburg á liðnu vori sagði
Rheinische Post Kolbein vera í „sérflokki"
og að hann hafi haft „fullkomið vald á
hæðinni“. Eftir hátíðartónleika í Hildesheim
birtist gagnrýni í Hildesheimer Allgemeine
Zeitung þar sem sagt var að „ánægjulegt"
hafi verið að njóta Canzonu Verdis, La donna
e mobile úr Rogoletto flutt á tónleikum „sér-
staklega þegar flutningurinn er í slíkum
gæðaflokki sem Jón Ketilsson bauð uppá.
Ekki var síðri hápunkturinn í Tosku Puccin-
is. Tenórinn „brilleraði" í aríunni Elucevan
le stelle ... Ég smjattaði ýmist á hverri lof-
gjörðinni á fætur annarri eða pönnuköku.
Kolbeinn búinn að slökkva á eldavélinni og
sestur með mér inní stofu.
Starfið við óperuna í Hildesheim hefur
svo sannarlega nýst Kolbeini vel sem stökk-
bretti uppávið. Að þessu leiktímabili loknu
mun hann takast á við ný verkefni við eitt
af virtari leikhúsum Þýskalands því á dögun-
um skrifaði hann undir tveggja ára samning
við óperuna í Dortmund sem er A-hús. Kol-
beinn söng fýrst fyrir ráðamenn þar fyrir
tveimur árum en þeir vildu bíða átekta og
sjá hvernig hann þróaðist sem söngvari.
„Mér leist strax vel á mig í Dortmund.
Þeir voru víst búnir að fýlgjast eitthvað með
mér þegar ég söng fyrir þá fyrst, lásu gagn-
rýni um mig, en svo tveimur dögum eftir
frumsýninguna á La Bohéme í Duisburg
hringdu þeir. Nú er ég búinn að skrifa und-
ir samning og hlakka mikið til að takast á
við ný verkefni." Óperan í Dortmund er með
þeim stærri í Þýskalandi. Þrettán hundruð
manns komast í sæti og hljómsveitin að
sama skapi vel mönnuð og því listrænar
aðstæður á allt önnur plani en í Hildesheim.
„Ég er ráðinn sem svokallaður ungur hetj-
utenór, sem er mitt á milli þess að vera lýr-
ískur og dramatískur tenór en þróast að
öllum líkindum yfir í hetjutenór. Éins og er
lít ég nú samt á mig sem lýriskan tenór-
með þeim plús að geta gefið aðeins meira
þar sem þess er krafist. Ég þarf að fara
varlega í að láta ekki ýta mér í erfiðari hlut-
verk, eins og Wagner. Ég hef þegar afþakk-
að allt svoleiðis. Ég reikna samt með að
röddin muni þróast í dramatíska átt.“
Syngwr fyrst sem gestwr
Fyrsta hlutverk Kolbeins á nýjum samn-
ingi í Dortmund verður Enée sem er aðal-
tenórhlutverkið í Les Troyens eftir Berlioz.
„Það verður svona álíka eldskírn og Hoff-
mann var í fyrra. Yfirleitt er hlutverkið sung-
ið af dramatískari rödd en það eru lýrískir
kaflar inn á milli sem koma minni rödd til
góða. Það var lengi vel talið að ekki væri
hægt að setja þessa óperu á svið vegna
þess hversu stór og flókin hún er, en á síð-
ustu tveimur áratugum hefur hún verið
uppgötvuð á ný.“ Meðal annarra hlutverka
má nefna Cavaradossi í Toscu Puccinis.
Kolbeinn mun þó koma fyrst fram í Dort-
mund sem gestur því í maí á næsta ári mun
hann syngja hlutverk Max í Töfraskyttunni
eftir Weber.
Kolbeinn er raunsær og hógvær en jafn-
framt kröfuharður varðandi þróunina á ferl-
inum. Metnaðinn vantar ekki og gagnrýninn
er hann mjög á eigin frammistöðu. „Ég
stefni auðvitað alltaf að því að gera mitt
besta en ég hef engin sérstök takmörk varð-
andi ákveðin hlutverk eða óperuhús, læt það
bara ráðast. Ég tek núna stórt stökk uppáv-
ið, en vonast jafnframt til þess að komast
frá Dortmund í eitthvað enn betra. Söngvar-
arnir þar eru líka að syngja gestasýningar
í öllum bestu húsum Þýskalands þannig að
það er gott að geta kennt sig við það hús.
Maður verður samt að passa sig að fara
ekki of geyst, það er auðveldlega hægt að
detta á nefið en auðvitað hef ég samt líka
ákveðnar óskir og hugmyndir um söngferil-
inn.“
Söngvarar eiga mikið undir góðum um-
boðsmönnum og samstarf við þá verður því
yfirleitt að vera mjög náið. „Ég er með
umboðsmann núna sem er nýbyijaður í
„bransanum". Ég tel það kost því ef maður
vinnur með gömlum rótgrónum umboðs-
mönnum er oft erfitt fyrir unga söngvara
að komast á skrá og að síðan verði eitthvað
gert fyrir þá. Þessi er mjög frískur og með
frekar fáa söngvara á sínum snærum og
verður því að vinna vel fyrir hvern og einn
— og hann gerir það.“
Þó að Kolbeinn sé óperusöngvari fyrst og
fremst tekur hann þó hliðarspor af og til
og fæst við annars konar söng. „Ég hef nú
gert svolítið af því að syngja á konsertum
og mun til dæmis syngja í óratoríunni Elíja
eftir Mendelssohn í mars á næsta ári. Það
verður þó að segjast eins og er að eftir því
sem röddin verður dramatískari, passar hún
ver í óratoríur og annað slíkt. Hvað ljóða-
söng snertir þarf maður mjög mikinn tíma
til að undirbúa þess háttar tónleika og þann
tíma hef ég ekki eins og er. Ég hef samt
mikinn áhuga á að sinna ljóðunum betur
þó að ekki sé um auðugan garð að gresja,
hvað varðar tækifæri til að koma fram á
ljóðatónleikum. Ég syng oft ljóð svona fyrir
sjálfan mig og ég tel það mjög hollt fyrir
röddina.“
Lawsrádin söngkona
Nú er langt gengið á pönnsurnar og kon-
an hans, Unnur, hefur bæst í hópipn. Þau
kynntust árið 1987 á námskeiði í Islensku
óperunni og hafa verið saman síðan. Árið
1991 giftu þau sig. „Við máttum ekki vera
að því fyrr, við vorum eiginlega aldrei sam-
tímis á sama stað til að geta ráðgert eitt-
hvað,“ segir Unnur. Blaðamaður fær
skemmtilegar lýsingar á fyrstu kynnum
þeirra og Kolbeinn roðnar og fölnar á víxl.
Skipt um umræðuefni og Unnur spurð um
raddlega þróun Kolbeins, enda nærtækt þar
sem fáir þekkja söng hans jafn vel. „Honum
hefur farið mjög mikið fram og vaxið við
þau erfiðu hlutverk sem hann hefur fengist
við. Röddin hefur stækkað og breikkað án
þess að hafa tapað nokkru af því ljóðræna.
Mér fannst sérstaklega gaman að fylgjast
með honum syngja Hoffmann sem hann
söng 20 sinnum og sýningar dreifðust á
næstum því allt leikárið. Fyrstu sýningarnar
voru mjög góðar en síðustu sýningarnar
voru samt enn betri! Mér fmnst líka mjög
þægilegt að geta bara setið rólega í salnum
og þurfa ekki að hafa áhyggjur af að tenór-
inn komist ekki í gegnum hlutverkið. Einnig
þykir mér skemmtilegt hvað rödd hans hef-
ur haldið miklu af því fallega og mjúka frá
því hann var barítónn. Annars er það
kannski ekki viðeigandi að ég sé að hæla
honum of mikið, ég er kannski einum of
vilhöll," segir Unnur og kímir.
Unnur lauk námi í Vín á síðasta ári og
starfar nú sem lausráðin söngkona. Hún
hefur aðallega fengist við óperettur en kem-
ur jafnframt fram á tónleikum víða um
Evrópu þar sem hún syngur óperuaríur. „Ég
kann nú betur við mig í óperu en reyni að
syngja sem flestar tegundir tónlistar, það
er mikilvægt." Tónleikar með ítölskum
óperuaríum og dúettum í Barí og Catania á
Ítalíu standa fyrir dyrum um áramótin með
hinum heimsfræga tenór, Salvatore Fisic-
hella, en þar á undan mun Unnur koma
fram á fimm óperettutónleikum víðs vegar
um Ítalíu.
Hwgsaó heim
Kolbeinn hugsar heim eins og flestir
þeirra söngvara sem, sumir hveijir nauðugir
viljugir af ýmsum ástæðum, hafa haslað sér
völl erlendis. Enn er ekki einn einasti fast-
ráðinn söngvari starfandi á íslandi þó að
heyrst hafi sögur um að slíkt hafi staðið tíl .
boða. Kolbeinn sér fyrir sér leikhús á ís-
landi líkt og þau sem rekin eru nánast hvar-
vetna í Þýskalandi — leikverk, ópera,
sinfóníuhljómsveit og hugsanlega ballett,
allt undir sama þaki. „Á Islandi erum við
með, á okkar mælikvarða, tvö stór leikhús
og ég er þeirrar skoðunar að ópera ætti að
vera sett upp reglulega í öðru þeirra — þá
á ég við Þjóðleikhúsið. í litlu samfélagi eins
og okkar er sérstaklega mikilvægt að allur
rekstur sé sem hagkvæmastur. Ég get ekki
ímyndað mér annað en að megnið af þeim
styrkjum sem koma til Islensku óperunnar
fari í þennan almenna daglega rekstur, skrif-
stofuna, miðasölu og annað slikt. Það er því
lítið eftir til að borga söngvurum laun. Með
samruna við Þjóðleikhúsið væri megnið af
fasta kostnaðinum úr sögunni. Okkar litla
þjóðfélag getur ekki borið sérstakt óperufé-
lag til lengdar, það er fallegur draumur sem
aldrei getur ræst til fulls. Ég tei að í væntan-
legu nýju tónlistarhúsi í Reykjavík eigi að
vera möguleiki á að setja upp stórar óper-
ur, til dæmis einu sinni á ári, en reglulegar
óperuuppfærslur eiga heima í Þjóðleikhúsinu
sem sérdeild innan þess.“
Við höldum áfram að velta fyrir okkur
aðstæðum til óperuflutnings á Íslandi og
segist Kolbeinn þó ekki mundi geta hugsað
sér að setjast að á íslandi sem fastráðinn
söngvari ef slíkt byðist. „Til þess eru mögu-
leikarnir of fáir, að því leyti er ólíkt betra
að vera í Þýskalandi. Ég er þeirrar skoðun-
ar að viss kjarni eigi að vera fastráðinn
heima og síðan ætti markvisst að ráða
okkur sem kjósum að starfa erlendis í gesta-
sýningar. Þannig eykst fjölbreytni í hlut-
verkaskipan, við fengjum fleiri tækifæri til
að láta i okkur heyra á heimavelli og ég
er viss um að almenningur vill og á reynd-
ar skilið að fá að heyra og sjá allan þann
fjölda íslenskra söngvara sem starfar er-
lendis. Skipuleggja ætti hveija uppsetningu
vel fram í tímann með tilliti til hlutverka-
skipan þannig að áheyrendur gætu keypt
miða vitandi hver syngur á hveijum tíma.
í því sambandi þyrfti að stórefla miðasölu
í áskrift og treysta minna á lausasöluna.“
Hlutur Kolbeins í íslenskri óperu er ekki
stór, enda ekki langt síðan hann lauk námi
og hóf sinn feril. Kolbeinn söng síðast hlut-
verk Alfredos í La Traviata á nokkrum
sýningum íslensku óperunnar á vordögum
1995.
„Það var mjög skemmtileg reynsla og
skemmtilegt að syngja í Gamla bíói. Mér
var tekið mjög vel, og það var mikill metn-
aður í mönnum, Ég er hins vegar sannfærð-
ur um að betur hefði farið um óperuna á
fjölum Þjóðleikhússins."
Ekki er fyrirsjáanlegt hvenær íslending-
ar fá næst tækifæri til að njóta tenórsins
á tónleikum eða í óperu. Kolbeinn er á
sleitulausum þönum milli óperuhúsa og tón-
leikasala Þýskalands, a.m.k. fram á næsta
sumar. Hann er alþjóðlegur íslendingur í
hugsun og líður best syngjandi hvort sem
það er heima eða heiman.
„Madur verður samt aðpassa sig að fara ekki
ofgeysty pað er auðveldlega hcegt að detta á
nefið en auðvitað hef égsamt líka ákveðnar
óskir oghugmyndir um söngferilinn. “
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ~ MENNING/LISTIR 30. NÓVEMBER 1996 7