Lesbók Morgunblaðsins - 30.11.1996, Blaðsíða 12

SKRITILEGA
LÍKAR
íslensk skáld ræddu í
Normandí vió franska
starfsbræóur. ÞÓRUNN
ÞÓRSDÓTTIR fylgdist
meó samræóunum.
Hún ræddi m.a. vió
Emmanuele Bernheim,
sem segist eiqa ýmis-
legt sameiqinlegt meó
Steinunni Siguróardóttur
og útskýrir þaó á sinn
hreinskilna hátt.
EG SKRIFAÐI ekki staf fyrr en
skömmu fyrir þrítugsafmælið.
Nema dagbók einhvemtíma
fyrir löngu og það endaði með
ósköpum. Ég lamaðist kannski
þegar kunningjar mínir fundu
bókina, lásu leyndarmálin og
híuðu á mig. Það sem gerðist
seinna var óskaplega mikil ást. Ég kolféll
fyrir giftum manni og það fór svo illa að
ég varð að tala um það. Þá skrifaði ég fyrstu
bókina, Le cran d’arrét, og fann þann stíl
sem ég held mig við. Hann er mjög einfald-
ur og myndrænn. Allt öðruvísi en Steinunnar
Sigurðardóttur, sem mér finnst samt svo lík
mér.“
Emmanuele Bemheim fékk frönsku
Medicis-verðlaunin fyrir þriðju skáldsögu
sína, Sa femme, 1993. Hún hefur verið þýdd
á 25 tungumál og komið út í Penguin. Em-
manuele kom á Boreales-hátíðina í Norm-
andí á dögunum til fundar við Steinunni, sem
skrifað hefur undir samning við franska fyr-
irtækið Film par film um kvikmyndun Tíma-
þjófsins.
Bók ■ biómynd
Tímaþjófurinn kom út á frönsku í fyrra
og rithöfundurinn Nancy Huston, sem til-
nefnd var til Concourt-verðlauna fyrir Instru-
ment des ténebres, hefur verið fengin til að
skrifa kvikmyndahandritið. Ætlað er að Yves
THOR
THOR Vilhjálmsson ræddi við Edou-
ard Glissant frá Martinik um eyjar-
skeggja sem skrifar fyrir sitt fólk,
hjálpar því að finna hvar það stend-
ur, ljær því vængi. „Það á ekki að
vera auðvelt að skrifa,“ segir Thor,
„það á að vera hættuleg barátta. Les-
andi þarf ekki afþreyingu, hann þarf
hvatningu, nýja hugsun, hjálp til að
Ieita í óvissu sinni. Þetta gefur Gliss-
ant með margvísandi og voldugum
hætti.“
Angelo leikstýri og leitað hefur verið til
þekktrar franskrar leikkonu um aðalhlut-
verkið. Vilji er til að taka myndina á íslandi.
Emmanuele býst líka við umbreytingu
sinna skrifa í bíómyndir, bæði fyrstu bókar-
innar og Sa femme. Báðar hafa skáldkonurn-
ar yndi af kvikmyndum og vonast náttúrlega
til að verði af þessum áformum. Emmanuele
segist sjá það sem hún skrifar jafnóðum,
eins og á kvikmyndatjaldi. Henni finnst
spennandi að vita hvoit handritshöfundur
og leikstjóri líta sömu augum á sögurnar.
„Ég hefði viljað skrifa Tímaþjófinn,“ seg-
ir Émmanuele, „þetta frelsi í sögu Steinunn-
ÁLFRÚN
SKÁLDKONURN AR Álfrún Gunn-
laugsdóttír og Agota Kristof töluðu
um einmanaleika og leit að sjálfi sínu
og samastað í tilverunni. Persónur
þeirra eru tvíklofnar, geta ekki elsk-
að, kunna ekki að gefa og taka. „Börn
eru ekki saklaus," segir Álfrún, „við
höfum báðar skrifað um börn sem
snúast á sveif með illskunni til að
fanga hið góða. Hún byggir beint á
persónulegri reynslu, ég skálda á ferð
sem ég veit ekki hvar endar fyrr en
síðasta blaði er náð.“
ar er gjörólíkt mínum skrifum. Þau eru lok-
aðri eða innhverfari, ég nota þriðju persónu
og lýsi ytri atriðum en Steinunn talar beint
og óhikað um tilfinningar. Ástæða mín er
sú að ég hafði of mikið af þeim þegar ég
skrifaði fyrstu bókina og sá að hún yrði að
búðingi, þungmelt og bólgin, ef ég léti allt
flakka.
Þess vegna hélt ég mig við blákaldar stað-
reyndir, þótt þetta sé skáldsaga. Ég skrifa
nefnilega um mig, eins og allir höfundar,
og kannski heldur meira en sumir. Þannig
líður tími milli bóka, það tekur mig þijú ár
að fá lystina aftur, löngun til að skrifa aðra
GUÐBERGUR
MUNURINN á frönskum anda og ís-
lenskum kemur, að sögn Guðbergs
Bergssonar, fram í bókum hans og
Paule Constant. „Stúlkan í Svaninum
er áhorfandi, alþýðubarn í sveit,
stúlkan í sögu Constant er gerandi,
<yarft barn yfirmanns. StíU íslendings
beinist út á við, franskur höfundur
er innhverfari í hugsun. Hann flýgur
upp til skýja en íslenskt skáld lýkur
ferð sinni á jörðinni.“
sögu. Ég þarf að hafa eitthvað að setja og
hef ekki orku eða kjark til að geysast.
Mér fannst Steinunn líka vera að skrifa
um mig í Tímaþjófnum," segir Emmanuele
eftir dágóða þögn. „Eiginlega meira en ég
geri sjálf. Þetta er svo skrítið. Meira að
segja líkjast nokkur smáatriði í bókunum
okkar og þær eru auðvitað ástarsögur.
Steinunn hafði áður skrifað ljóð, en ég sem
sagt ekkert. Var bara í sjokki eftir samband-
ið við þennan mann og bjargaði mér úr tómi
og þjáningu með bók. Það breytti lífi mínu
og nú er ég að skrifa fjórðu bókina."
Steinunn er líka að skrifa í París þessa
FJÖLMIÐLAR OG
MYNDIR og músík frá
íslandi glöddu fólk
á vesturströnd
Frakklands í vik-
unni og gera það
áfram. Valgerður
Hauksdóttir sýnir
grafík í Caen fram
í miðjan desember, loftljósmyndir Björns
Rúrikssonar verða jafnlengi til sýnis, íslensk
saga og arkitektúr fyllir sal í kastalavirki
bæjarins fram til 13. janúar. í tengslum við
norrænu menningarhátíðina Boreales heldur
Kammersveit Reykjavíkur tónleika 3. og 4.
desember, en lokið er hálfs mánaðar yfirliti
kvikmynda Friðriks Þórs Friðrikssonar og
lestri á leikriti Hrafnhildar Hagalín Ég er
meistarinn.
Syngur þar sem gefur
Ingveldur Ýr Jónsdóttir var ein af þeim
íslensku tónlistarmönnum sem komu til
Boreales-hátíðarinnar í Normandí. Hún söng
ljóð Mahlers með hljómsveit á opnunartón-
leikum, þótti hafa fallega rödd og þá tækni
sem þarf til að vel takist. „Það er beiting
raddarinnar sem skiptir máli,“ segir hún,
„undirbúningsvinnan er löng við svona
hljómsveitarlög ef þau eiga að samsamast
röddinni. Ég hef komið mér upp aðferð sem
hefur virkað til þessa.“
Ingveldur gerir annars út frá íslandi núna,
hún kvaddi óperuna í Lyon í vor, hætti á
föstum samningi, en syngur þar áfram öðru
hvoru. í sumar söng hún á frægri óperuhá-
tíð í Tanglewood í Bandaríkjunum og síðan
lá leiðin heim, þar sem Ingveldi líður best.
Hún flýgur utan þegar verkast vill, segir
síma og fax gera sitt gagn og ekki skipti
miklu að nokkrum tímum lengri leið sé í
stór óperuhús. „Ég sinni verkefnum þar sem
þau eru, syng næstu vikur inn á geisladisk
frönsk og íslensk lög og lög eftir Gershwin
og Weill. Svo legg ég í tónleikaferð um
Norðurlönd uppúr áramótum og fer til Lyon
í lok febrúar. Þar syng ég til marsloka í
Miss Donnithorne’s Maggott eftir Peter
Maxwell Davies.
Háskólans frœ
Prófessor Eric Eydoux efndi til fyrstu
Boreales-hátíðarinnar fyrir fimm árum.
Hann er áfram forseti hennar og segir sög-
una hefjast i háskólanum í Caen þar sem
hann kennir við norrænudeildina. Hún skipt-
ist í tvennt, í fyrsta lagi kennslu fyrir Frakka
sem hafa norræn mál að aðalgrein, um 100
manns, og sem aukafag með ensku eða
þýsku yfirleitt í aðalvali, um 300 manns. í
öðru lagi skiptinemadeild milli Frakklands
og hingað til aðallega Noregs, þótt það
breytist fljótt, því nú hafa Evrópusamningar
FLEIRA EN BÆKUR
um nemendaskipti meðal annars verið undir-
ritaðir við ísland.
Kennarar eru oftast þýðendur líka og
Eydoux hefur þýtt 20 norskar og danskar
bækur á frönsku, en þessi tvö mál eru sér-
greinar hans. Það voru danskir höfundar sem
fyrst heimsóttu Caen. Síðan komu skáld frá
hveiju Norðurlanda af öðru og nú var ísland
aðalland hátíðarinnar. Hún hefur stækkað,
fleiri listgreinar en skrif komist að og kynn-
ingin orðið öflugri í Frakklandi.
Norræn bókaútgáfa er starfrækt í háskól-
anum og Hringsól Álfrúnar Gunnlaugsdóttur
var gefið þar út í haust ásamt ísbjörgu Vig-
dísar Grímsdóttur. Vigdís kom að vísu ekki
á Boreales, en bókin hennar var þar. Eydoux
segir útgáfu háskólans stundum leiða til
vasabrotsbóka stærri húsa. Hann bendir á
met í þýðingum íslenskra bóka á frönsku
síðustu misseri, allir höfundarnir á hátíðinni
eigi nýþýddar bækur á frönskum markaði
og fjölmiðlar hafi gert þeim skil. Dagblaðið
Le Monde fjallaði um Guðberg Bergsson um
miðjan mánuð, í tilefni af útgáfu Svansins,
og sagði um leið frá Boreales.
Landkynningin
Síða í Monde hefur mikið að segja og
sömuleiðis hafa þættir í útvarpi France Cult-
ure vakið athygli. Vikuritið Telerama er
mikið lesið og þar var í síðustu viku fimm
siðna grein um ísland og íslenskar og nor-
rænar bækur í tilefni hátíðarinnar. Bók-
menntaritið Magazine Littéraire fjallaði líka
stuttlega um hátíðina í nóvemberheftinu.
Grein Le Monde um Guðberg var eins
konar ævisaga, stiklað á uppruna í þorpi
fullu af fiski en ekki menningu, utanför til
Spánar, fyrstu skrifum, vinnu við hjúkrun
og hótelvörslu. Haft var eftir Guðbergi að
til væru höfundar sem skrifa fyrir markað
margmennisins og höfundar sem skrifa
vegna þess að þeir verða ef þeir vilja ekki
á sjóinn. „Það hefur aldrei verið intellígens-
ía á Islandi," segir Guðbergur í greininni,
„Laxness var þar og vinir hans í kommún-
isma. Hann flutti svo góðar fregnir frá Sov-
ét. . . þær voru ósannar og þetta var harm-
leikur. . . en hafði góð áhrif.“ Svo segir
Guðbergur að kynslóðinni á eftir sér hafi
gengið vel, hún skrifi auðveldar bækur án
uppreisnar. „Það er ekki uppreisn í landinu.
Fólk skrifar fyrir þá sem vilja trúa þeim -
kommúnista, kirkju og konur. Þær eru einar
eftir sem íslenskur markaður fyrir rithöf-
unda.“
Guðbergur sagði Morgunblaðinu að skáld
frá litlu landi væri ætíð fulltrúi þess og
kynning á því væri kynning á landinu. Mað-
ur kæmist ekki þaðan. Því var frásögn Teler-
ama af íslenskum rithöfundum almennileg
landkynning, sagt var frá þýðingum bóka
-
12 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ~ MENNING/LISTIR 30. NÓVEMBER 1996
I