Lesbók Morgunblaðsins - 11.01.1997, Síða 24

Indriði Waage lék alls
81 hlutverk hjá Leikfélagi
Reykjavíkur, en leik-
stjóraferill hans er ekki
síður merkilegur, því
hann leikstýrði samtals
67 sýningum hjá Leikfé-
laginu og hefur enginn
fram til þessa leikstýrt
fleiri sýningum hjá L.R.
* am Ú ER þess minnst að
■ hundrað ár eru liðin frá
■ stofnun Leikfélags
I Reykjavíkur. í heila öld
■ hefur leiklistarstarfsemi
að staðaldri farið fram á
vegum félagsins, án þess
að nokkurt hlé hafi orðið
þar á og er Leikfélag Reykjavíkur því með
réttu talið elsta leikfélag landsins. Leikfélag
Sauðárkróks var að vísu stofnað fyrr, en öll
starfsemi lá þar niðri um tíma, en var síðar
endurvakin.
Það er verðugt verkefni, á þessum tímamót-
um, að minnast þeirra fjölmörgu, sem mest
hafa komið við sögu í rekstri Leikfélags
Reykjavíkur og markað hafa listræna stefnu
þess frá öndverðu. Um suma þessara manna
hefur all mikið verið ritað, en minna um aðra
eins og t.d. Indriða Waage, leikara og leik-
stjóra.
Indriði var fæddur hinn fyrsta desember
1902. Ungur að árum kom hann til starfa hjá
LR og má með sanni segja að hann hafi öðrum
fremur mótað listræna stefnu þess á þeim
árum er hann starfaði þar og verið einn traust-
asti hlekkurinn í röðum framsækinna lista-
manna. Hann verður því ávallt talinn einn af
merkustu brautryðjendunum í íslenskri leiklist-
arsögu á þessari öld. í nær þijá áratugi starf-
aði hann hjá Leikfélagi Reykjavíkur, eða nánar
tiltekið á árunum 1923-1950, en þá var hann
fastráðinn sem leikari og leikstjóri hjá Þjóðleik-
húsinu og starfaði þar til dauðadags.
Indriði var alinn upp í nánum tengslum við
leiksviðið. Foreldrar hans voru hjónin Jens
Waage og Eufemía dóttir Indriða Einarssonar,
þess merka brautryðjanda í íslensku leiklistar-
lífi, en hann er fyrsti hvatamaðurinn að bygg-
ingu Þjóðleikhúss íslendinga. Jens Waage fað-
ir Indriða var einn aðal burðarstólpinn í allri
starfsem LR á fyrstu tveimur áratugum þessar-
ar aldar, eða á árunum 1902-1920 og var for-
maður félagsins í þrjú ár 1910-1913. Hann
mun á þeim árum mjög hafa mótað alla starf-
semi félagsins, m.a. séð um leikritavai og
margt er varðaði rekstur þess. Þá var hann
leiðbeinandi við fjölmargar sýningar félagsins
og auk þess einn aðalleikari þess um margra
ára skeið. Jens var fyrstur til að túlka hlut-
verk Galdra-Lofts 1911 } samnefndu leikriti
Jóhanns Siguijónssonar. Árið 1920 hætti hann
að starfa sem leikari og varð bankastjóri ís-
landsbanka. Hann lést árið 1937.
Eufemía, móðir Indriða, lék talsvert á yngri
árum og fékkst auk þess allmikið við þýðingar
á leikritum og öðrum verkum. Systur hennar
þrjár, Emilía, Marta og Guðrún voru allar þekkt-
ar leikkonur hér í borginni og störfuðu lengi
hjá LR. Þess skal getið að Guðrún Indriðadótt-
ir var um árabil ein af virtustu leikkonum lands-
ins og lék aðalhlutverk í fjölmörgum sýningum
hjá Leikfélaginu á viðburðarríkum leikferli. Hún
var fyrst íslenskra leikkvenna, sem túlkaði
Höllu í Pjalla-Eyvindi á íslensku leiksviði.
Æskuheimili Indriða var á þessum árum
einn aðalsamkomustaður þeirra sem unnu að
leiklistarmálum í Reykjavík. Þar voru málefni
Leikfélagsins rædd, leikrit valin til uppfærslu,
tillögur gerðar um hlutverkaskipan og val leið-
beinanda, eins og leikstjórar nefndust á þeim
árum. Máltækið segir „að snemma beygist
krókurinn að því, sem verða vill“ og sannaðist
það vissulega á Indr-
iða Waage. Hann
kom fyrst fram á leik-
sviði þegar hann var
tæpra þriggja ára í
Brúðuheimilinu eftir
Ibsen, þar sem Stef-
anía Guðmundsdóttir
fór með aðalhlutverk-
ið. Leikferil sinn mið-
aði Indriði við túlkun
sína á hlutverki Va-
lentíns í Ævintýrinu
eftir Caillavet, de Fle-
urs og Etienne Rey,
en það leikrit var
1897
Leikfélag Reykjavíkur
1®@
úra - ll.janúar
1991
frumflutt 28. febrúar 1924. Þegar hér var
komið sögu hafði hann dvalið við leiklistamám
í Þýzkalandi um stundarsakir.
I ævisögu Eufemíu Waage, sem rituð er af
systursyni hennar, Hersteini Pálssyni ritstjóra
, stendur þetta um námsdvöl Indriða í Þýzka-
landi:
„Sumarið 1922 sendi Jens maðurinn minn
Indriða, elsta son okkar, til Þýzkalands til
þess að sjá eitthvað af heiminum. Fór hann
til Berlínar og var þar til næsta vors. Var
borgin og landið allt að vísu illa leikið eftir
fyrri heimsstyijöldina, en ólíku mun samt hafa
verið saman að jafna við það, sem varð eftir
hina síðari. Ekki hafði ég neitt á móti því, að
sonur okkar legði leið sína til Þýzkalands,
enda talaði hann ágæta þýzku, því að faðir
hans hafði útvcgað honum þekktan kennara í
þeirri grein og urðu honum því góð not af
veru sinni þar.
Ég hafði aldrei orðið þess vör, áður en sonur
minn fór í þessa fór, að hann hefði neinn sér-
stakan áhuga fyrir leiklist, þó að hann og bræð-
ur hans fylgdust með okkur foreldrum sínum
á leiksýningum í Iðnó. En þegar til Berlínar
kom, var leiklistarlífið þar í miklum blóma og
margir ágætir leikarar, svo sem Bassermann,
Moissi og ýmsir fleiri, þó að erfiðleikar væru
þar á öðrum sviðum. Sótti sonur minn leikhús
af kappi og mun hann fá kvöld látið hjá líða,
án þess að fara þangað, enda voru flest bréf
hans um þetta efni. Þegar heim kom snerist
hugurinn mest um leikrit og leikhús“.
Eftir þessum heimildum að dæma hefur
Indriði gefið sér góðan tíma til að sækja leik-
sýningar í Þýskalandi og hefur sú reynsla orð-
ið honum gott veganesti þegar hann hóf leik-
og leikstjómarferii sinn hjá Leikfélagi Reykja-
víkur. í útvarpsviðtali, sem haft var við hann
löngu síðar, getur hann þess, að hann hafi á
þessum vetri sínum í Berlín séð 34 leiksýning-
ar á einum mánuði. Þetta varpar skýru ljósi á
leiklistaráhuga hans. Á þessum ámm var Max
Reinhard þekktasti leikstjórinn í Þýzalandi og
auk þess leikhússtjóri við eitt aðalleikhús Ber-
línarborgar. Voru sýningar hans rómaðar víða
um lönd. Indriði hreifst mjög af þessum mikil-
hæfa leikhúsmanni og er talið að íistræn vinnu-
brögð hans hafi haft mikil áhrif á hinn unga
og hrifnæma íslenska listamann.
Eftir þessa stuttu námsdvöl virðist Indriði
ekki hafa stigið á fjalirnar það leikárið hjá
FYRSTIISLENSKI
LEIKSTJÓRINN
EFTIR KLEMENS JÓNSSON
INDRIÐI ásamt Regínu Þórðardóttur í Háa Þór eftir Maxwell Anderson 1940.
24 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ~ MENNING/LISTIR 11.JANÚAR1997