Lesbók Morgunblaðsins - 25.09.1999, Blaðsíða 20

HELSINKI, MENNINGARBORG EVROPU ARIÐ 2000
'FIMM KYRRÐARMÍNÚTUR VIÐ KERTA-
A ÞROSKULDI ARÞUSUNDSINS
A SENATSTORGINU í miðborg
Helsinki verða öll ljós slökkt klukkan
fímm mínútur fyrir miðnætti á
M mgamlárskvöld. Allir þeir sem þangað
leggja leið sína til þess að fagna komu ársins
2000 fá í hendur kerti, sem verða tendruð um
leið og rafmagnsljósin slokkna, og í fimm mín-
útur nemur fólk staðar á þröskuldi hins nýja ár-
þúsunds. Biskup og borgarstjóri ávarpa sam-
komuna, trumbusláttur ómar og á eftir fylgir
augnablik algerrar þagnar áður en allar kirkju-
klukkur borgarinnar hringja menningarborg-
arárið inn. KIDE, átján metra langur ljós- og
hljóð-kristalskúlptúr, uppljómast fyrir framan
dómkirkjuna og fjölskrúðug japönsk flugelda-
sýning frá eyjunni Soumenlinna steinsnar frá
syðri höfninni lýsir upp himininn. Þar með er
menningarborgarárið hafíð og við taka ótal
áhugaverðir atburðir um alla borg út allt árið.
Jafnframt því að vera ein af níu menningar-
borgum Evrópu á næsta ári fagnar Helsinki
því að þá verða liðin 450 ár frá stofnun borg-
arinnar. Georg Dolivo, framkvæmdastjóri
menningarborgarinnar, segir afmælið raunar
hafa verið eina aðalástæðuna fyrir umsókn-
inni á sínum tíma. Annars vegar sé ætlunin að
halda myndarlega upp á þau tímamót og hins
vegar að vekja athygli á því að finnska þjóðin
sé um þessar mundir að stíga sögulegt skref
frá útjaðri Evrópu að miðju Evrópu, meðal
annars með inngöngunni í Evrópusambandið,
þar sem Finnar eru nú í forsæti. Nú eigi að
koma Finnlandi og fínnskri menningu á kortið
í eitt skipti fyrir öll. „Þetta er gullið tækifæri
fyrir Finna til að segja öðrum Evrópubúum
hver við erum og hverju við höfum fengið
áorkað, kynna menningarleg gildi okkar og
lífsmáta," segir hann.
p Undirbúningur er vel á vegi og mikill upp-
gangur í menningar- og listalífí borgarinnar al-
mennt, enda greinilegt að málið hefur verið
tekið föstum tökum frá upphafi. Dolivo varpai-
fram nokkrum’ tölulegum staðreyndum: Meira
en 3.000 dagskrárhugmyndir hafa verið rædd-
ar og gerðar voru meira en 2.000 tillögur að
verkefnum. Nú hafa rúmlega 450 verkefni ver-
Um 450 verkefni eða eitt fyrir hvert ár í sögu Helsinki
verða á dagskrá menningarborgarársins 2000 í
höfuðborg Finnlands. MARGRÉT SVEINBJÖRNSDQTTIR
var í Helsinki á dögunum og sat þar m.a. blaða-
mannafund með Georg Dolivo, framkvæmdastjóra
menningarborgarinnar, og fimm framkvæmda-
stjórum hinna ýmsu dagskrársviða.
Morgunblaðið/Margrót
Öll rafmagnsljós verða slökkt klukkan fimm mínútur fyrir miðnætti á gamlárskvöld á Senats-
torginu framan við dómkirkjuna í miðborg Helsinki og fólk nemur staðar með logandi kerti
í hendi á þröskuldi hins nýja árþúsunds og menningarborgarársins.
ið sett á dagskrána, en endanleg útgáfa hennar
er væntanleg á prenti og á Netinu síðar í
haust. Hugmyndirnar sem eftir standa eru
geymdar en ekki gleymdar og er gert ráð fyrir
að einhverjar þeirra verði teknar upp aftur og
notaðar í öðru samhengi síðar.
Nser Ijórir milljarðar
íslenskra króna
Fjárhagsáætlunin hljóðar upp á rösklega
300 milljónir finnskra marka eða nærri fjóra
milljarða íslenskra króna. Helsinki er að sögn
Dolivos í hópi þeirra þriggja borga sem leggja
mest fjármagn í menningarborgaverkefnið en
hinar borgirnar tvær eru Brussel og Prag.
Fjármögnuninni er þannig háttað að 100 millj-
ónir finnskra marka koma frá Helsinki og ná-
grannaborgunum Espoo, Vantaa og Kauni-
ainen, 50 milljónir af fjárlögum finnska ríkisins
og 50 milljónir frá ráðuneytum, 50 milljónir frá
ýmsum kostunaraðilum og 50 milljónir annars
staðar frá, svo sem úr norrænum og evrópsk-
um sjóðum.
„Allt frá upphafi hefur verið í gangi stöðug
umræða um markmið menningarborgarinnar.
Hvers vegna? Hvað viljum við? Hvaða vænt-
ingar gerum við okkur? Hvað getum við gert
ráð fyrir að fá út úr þessu öllu saman? Arið
2001 spyrjum við okkur svo hvort við höfum
náð settum markmiðum. Eg er hlynntur því að
hafa markmiðin mjög áþreifanleg og skýr,“
segir Dolivo. Hann segir að aðstandendur
hinna ólíku sviða verkefnisins hafi eftir miklar
umræður og tilraunir til skilgreiningar komið
sér saman um tvö sameiginleg markmið; ann-
ars vegar að auka gæði hversdagslífs íbúa
Helsinki og hins vegar að öðlast alþjóðlega
viðurkenningu. Fjögur einkunnarorð eru höfð
að leiðarljósi: Fjárfesting, nýsköpun, alþjóð-
leiki og þátttaka almennings. Lögð er áhersla
á að borgarbúar og aðrir gestir verði ekki ein-
ungis þiggjendur eða áhorfendur heldur
einnig gerendur og þátttakendur í atburðun-
um. Þá telja menn mikilvægt að fjárfestingin
verði til langs tíma og skili Helsinkibúum var-
anlegum gæðum.
FYRSTA MENNINGARBORGIN SEM
SETUR SÁNU Á DAGSKRÁNA
Morgunblaöið/Margrét
Framkvæmdastjórar fimm verkefnasviða Helsinki, menningarborgar 2000, þau Elukka
Eskelinen, Sirpa Hietanen, Paiju Tyrváinen, Pekka Timonen og Jouko Astor og framkvæmda-
stjóri menningarborgarinnar, Georg Dolivo.
OHÆTT er að segja að ótalmarga
áhugaverða atburði verði að finna á
dagskrá Helsinki, menningarborgar
Evrópu árið 2000. Fjölbreytnin er
gífurleg og verður hér aðeins tæpt á nokkrum
verkefnum sem framkvæmdastjórar hinna
fimm sviða menningarborgarinnar kynntu al-
þjóðlegum hópi blaðamanna nýverið.
Stefnumót matargerðar og tónlistar, stór-
tenórinn Placido Domingo á ólympíuleikvang-
inum, Sinfóníuhljómsveit Fíladelfíu, heims-
meistaramót í leikhússpuna og alþjóðleg
barokktónlistarhátíð eru meðal þefrra atriða
sem Sirpa Hietanen, framkvæmdastjóri sviðs
sígildrar tónlistar, bókmennta, leiklistar og
dans hjá Helsinki 2000, kynnti. Hún nefndi
jk. einnig kammertónleikaröðina Ludus Mustona-
lis, alls tíu tónleika með jafnmörgum alþjóðleg-
um gestum sem hinn heimsfrægi finnski píanó-
leikari Olli Mustonen hefur valið. Meðal þeirra
má nefna Ton Koopman, Mikhail Pletnyev,
Grigori Sokolov, Peter Schreier, Heinrich
Schiff og Steven Isserlis.
Vetrarbrúðkaup í snjókirkju
Elukka Eskelinen hefur í mörg horn að líta
en hann er framkvæmdastjóri verkefna á sviði
arkitektúrs, hönnunar, dægurtónlistar, ljós-
myndunar, kvikmynda og fjölmiðla. Hann
leggur áherslu á að færa arkitektúrinn nær
íbúunum og vekja þá til vitundar um sitt nán-
t asta umhverfi, opna augu þeirra fyrir borg-
inni sinni. I febrúar verður reist kirkja úr
snjó á Senatstorginu, eftirmynd gömlu tré-
kirkjunnar sem þar stóð fyrir um tvö hundruð
árum. Þar verða haldnar guðsþjónustur, vetr-
arbrúðkaup og -skírnir. Þá verður byggt vist-
vænt hús, Villa 2000, og sett upp stór sýning
um finnska hönnun á tímabilinu 1900-2000.
Kvikmyndalistin verður færð út í úthverfi
Helsinkiborgar tólf helgar í röð, nótt sem dag,
meðan á kvikmyndahátíðinni „Sjöundi him-
inn“ stendur. Tíu nýjar stuttmyndir verða
gerðar um Helsinki - frá ýmsum óvæntum
hliðum, og sýndarveruleikinn mætir hinum
raunverulega í Café 9.
Bíó inn á barnaheimilin
,Jl.ðeins það besta er nógu gott fyrir börnin,“
segir Jouko Astor, framkvæmdastjóri sviðs
barnamenningar og listmenntunar hjá
Helsinki 2000. A Bravo-leiklistarhátíðinni fyrir
börn og ungt fólk í mars nk. verða frumsýnd
tíu ný fmnsk leikrit, auk átta leikrita sem koma
frá hinum menningarborgunum, en það eru
leiklistamemar sem sjá um uppfærslurnar.
Sirkus, sögulegar gönguferðir um miðborgina,
hljóðfærasmíði, barnaópera, listmenntun fyrir
alla og bíó inn á barnaheimilin er meðal þess
sem hann nefnir af dagskráratriðum fyrir
yngri kynslóðina.
Paiju Tyrváinen, framkvæmdastjóri alþjóð-
legra verkefna, sjónlista og umhverfíslista hjá
Helsinki 2000, greindi frá samstarfsverkefnum
Helsinki og hinna menningarborganna átta.
Þar nefndi hún m.a. verkefnin sem stjórnað er
frá Reykjavík: Raddir Evrópu, kór ungmenna
frá öllum borgunum níu sem Þorgerður Ing-
ólfsdóttir mun stjórna og Björk Guðmunds-
dóttir syngja með, A la Mode Eskimo, alþjóð-
lega tískusýningu Eskimo Models, og kór-,
dans- og tónverkið Baldr eftir Jón Leifs. At-
hyglisvert umhverfíslistaverkefni verður unnið
við Töölö-flóann í hjarta borgarinnar, þar sem
myndlistarmenn og garðyrkjumenn taka hönd-
um saman og skapa listagarða sem gæða munu
svæðið nýju lífi og lit.
Fyrsta Keimsmeistaramótið
i vetrarsundi
Saga Helsinki í 450 ár gegnfr stóru hlutverki
í hátíðahöldum menningarborgarársins, að
sögn Pekka Timonen, sem er framkvæmda-
stjóri verkefna á sviði sögu, umhverfis, háskól-
ans, matarmenningar og síðast en ekki síst
sánabaða, en í Finnlandi öllu eru um 2,2 millj-
ónir sána, meira en helmingurinn af öllum sán-
um í víðri veröld. Meðal sögulegra verkefna má
nefna sýningu um skipbrot á Eystrasaltssvæð-
inu og örlög áhafna og farþega, sem opnuð
verður í maí, og stóra sýningu um leiðangur
Mannerheims marskálks um Mið-Asíu í upp-
hafi þessarar aldar en sýningin hófst í maí sl.
og stendur út menningarborgarárið.
Sánan mun skipa sérstakan sess árið 2000
sem endranær í Finnlandi. „Mér er óhætt að
segja að Helsinki sé fyrsta menningarborg
Evrópu sem setur sánu á dagskrána og við er-
um mjög stolt af því,“ segir hann. Kotiharju-
sánan, síðasta viðarhitaða almenningssánan í
Helsinki, sem rekur sögu sína allt aftur til árs-
ins 1928, hefur nú verið gerð upp í tilefni
menningarborgarársins, að mestu í gamla
stílnum. Fólki gefst kostur á að bera saman
sánur borgarinnar allt árið 2000, því í hverjum
mánuði verður kynnt sána mánaðarins. I febr-
úar nk. verður svo haldið fyi-sta heimsmeist-
aramótið í vetrarsundi úti fyrir ströndum
Helsinki en til þess að geta synt þar á þeim
árstíma segir Pekka Timonen að nauðsynlegt
sé að brjóta stóra vök í ísinn! Þrátt fyrir það á
hann von á um 1.000 keppendum.

20 LESBÓK MORGUNBIAÐSINS ~ MENNING/LISTIR 25. SEPTEMBER 1999