Lesbók Morgunblaðsins - 18.03.2000, Qupperneq 9

Ljósmynd/Kjartan P Sigurðsson
Jöklaferðir eru ekki hættulausar og er betra
að fara varlega, jafnvel þó ekkert sé að veðri
og útsýni. Hér hafa félagar úr Hjálparsveit
skáta í Kópavogi sloppið með skrekkinn þeg-
ar jeppi þeirra féli niður í svelg í Eyjabakka-
jökli. Svelgurinn sást ekki því hann var undir
þunnu snjólagi. Hann var ekki alveg nægilega
víður til að rúma bílinn en alvara málsins verð-
ur Ijós þegar þess er gætt að sprungan sú
arna var 40 m á dýpt.
uppúr snjóþekjunni nema skiltin sjálf sem vísa
annarsvegar á Hrauneyjar og hinsvegar á
Landmannalaugar.
Höfundur flestra ljósmyndanna í bókinni er
Kjartan P. Sigurðsson, sem áður hefur staðið
að myndabók um ísland og tekur ijósmyndir
jöfnum höndum úr flugvél sem hann flýgur
sjálfur, og af jörðu. Kjartan er líka jeppakall og
jöklafari; hann hefur tök á öllum möguleikum
sem bjóðast í þessu fagi. Inngang og mynda-
texta bókarinnar skrifar Sigurður Steinþórs-
son jarðfræðingur.
Ugglaust eru eigendur torfærutrölla og ann-
arra fjallajeppa sá markhópur sem bókinni er
ætlað að höfða til. En margar magnaðar ljós-
myndir af hálendinu hafa almennari skírskot-
un og hver sem er getur haft ánægju af því að
skoða þær. Frá hreinu ljósmyndasjónarmiði
má segja að í sumum myndanna séu jepparnir
til óþurftar; landið er sjálft svo áhrifamikið að
bezt fer á því að enginn manngerður hlutur sjá-
ist. Það er er einmitt þessi fjarvera alls hins
manngerða sem orkar sterkast á þá sem kynn-
ast hálendinu og einmitt þessvegna verða há-
spennulínur og möstur til að eyðileggja þessa
auðlind.
Margar Uósmyndir Kjai-tans í bókinni eru
hreint augnayndi. Öðrum myndum sem sýna
jeppa á kafi í ófærum og allan búnaðinn sem
hægt er að verða sér úti um til þess að vera
fyllilega gjaldgengur í sportinu, er fremur ætl-
að að gleðja hjörtu sannra jeppamanna.
. Þó að myndatextarnir séu stuttir hefur Sig-
urði Steinþórssyni tekizt að koma að fróðleg-
um upplýsingum um jarðfræði. Allt er það
gagnlegt, en ástæða er þó til að gera athuga-
semd við texta undir mynd af jeppum við vörð-
una á Bláfellshálsi á bls 50. Þar er varðan köll-
uð dys, en hingað til hefur orðið að dysja
einhvem til þess að hægt sé að tala um dys. Að
vísu var hent ónýtu stígvéli af vegavinnumanni
á melinn og fyrstu steinunum hlaðið utan að því
þegar menn sneru heim frá vegargerðinni eitt
haustið, en stígvélið réttlætir varla þessa skil-
greiningu. í annan stað skal það leiðrétt hér að
fjallið sem sést í baksýn er Hrútfell en ekki
Leggjarbrjótur.
GÍSLISIGURÐSSON
HALLDÓR BLÖNDAL
ÞINGVEISLA 2000
Hljóðs bið ég alla Sveipuð dúkum Vel eru þingmenn
hérísalnum munu svigna borð. að veislu komnir,
þjóðskörunga Ég tel fyrst humar fagwbúnir
er á þingi sitja. og trjónukrabba fjörs þurfandi;
Býð ég vel kominn lostæti örþreyttir
til veislu þessar með laxi gljáanda af amstri daga;
forseta vorn og eðalvín lúnirmjög
erégfyrstan tel. úr Afríku suður. af löngum fundum.
Sé höldi þökk Kóngi sæmandi Orð er laust
fyrh- höfðingsskap, munu krásir fram reiddar þeim sem yrkja vill
hafði boð inni uxi akfeitur á lofti grípa
á Bessastöðum. úr Eyjafírði. Ijóðhendingar...
Voru aðföng Sé ég kartöflw Skal þó víg varast
vítt að dregin: frá Seljavöllum í vopnaburði,
háfur úr djúpi, úr Vaglaskógi að hætti hrímþursa
hreinn af fjalli. villta sveppi. hnútum kasta.
Séégenn aðra Bætir meltingu Að svo mæltu
inn komna bragð aukandi er einskis vant.
til gildis fagnandi vín fullþroska Fljótt munu réttir
gesti aufúsu. úr Vestwheimi. fram bomir.
Sveit kvenna, Lundlyfta Á góðu kvöldi
sveit karla munu listhefjendur glasi lyftum:
égfann ei vaskari. og vekja hlátw. Skálum fósturjörð
Vitið ér enn eða hvað. Vitið ér enn eða hvað? skál fyrir þjóð vorri.
Höfundurinn er forseti Alþingis.
ERLEWPAR/BftKUR
SAGA ÞJÓÐVERJA
Eitt af málverkum þýzka málarans George Grosz sem lýsa
aldaranda, spillingu og úrkynjun í Weimarlýðveldinu.
Joseph Rovan: Geschichte der
Deutschen. Von ihren Ur-
spriingen bis heute. Aus dem
Franzsösischen von Enrico
Heinemann, Reincr Pfleiderer und
Reinhard Tiffert. Deutscher Ta-
schenbuch Verlag 1998.
SAGA Þjóðverja kom fyrst út á
frönsku hjá Editions de Seuil í Par-
ís 1994. Carl Hanser forlagið gaf
hana síðan út í þýskri þýðingu 1995
og nú endurprentuð hjá dtv.
Höfundurinn segir í formála að
hann hafi lokið við að skrifa sögu
Þjóðverja á 75ta aldursári sínu.
„Eg get lýst ævihlaupi mínu í
stuttu máli, fyrstu fimmtán ár ævi
minnar var ég Þjóðverji, næstu
sextíu árin var ég Frakki.“
Síðan rekur hann ævihlaup sitt:
Hann var fæddur í Miinchen 1918,
af gyðingaættum, flúði land 1933,
til Frakklands, tók þátt í and-
spyrnuhreyfingunni, tekinn til
fanga og sendur í Dachau. Eftir
hrun Þriðja ríkisins settist hann að
í Frakklandi og var skipaður pró-
fessor í París, við Sorbonne. Hann
hefur ritað um sögur Frakklands
og Þýskalands og er þessi bók höf-
uðverk hans í þeirri grein, rituð á
frönsku og gefín út í París.
Ástæðan fyrir því að Carl Hans-
er útgáfan gaf þessa bók út, var sú
að höfundurinn hafði vissa fjar-
lægð, skildi sögu Þjóðverja og lagði
mat á hana utan frá.
Saga hans er saga þýskra þjóða
allt frá upphafi og fram á okkar
daga.
Flökkuþjóðir þær sem taka sig
upp af svæðum við Eystrasalt og
austar og halda í suðurátt. Róm-
verjar nefndu þjóðir þessar og ætt-
flokka Germani og þær virðast
hafa talað svipuð mál og trúarbrögðum
þeirra svipað saman. Það líður ein þúsöld
frá því að Rómverjar komast í kynni við
þessar flækingsþjóðir, Kimbrar og
Tevtónar og þar til afkomendur sam-
stofna þjóða taka að stofna til „ríkja“ inn-
an landamæra hins forna Rómaríkis. Got-
ar, Vandalar, Herúlar, Búrgundar,
Frankar. Þjóðflutningarnir stóðu í marg-
ar aldir og þegar þeim lýkur taka að
myndast ríki, sem mótast af rómverskri
arfleifð og arftaka Rómverja, kaþólskri
kirkju. Þessi áhrif verða yfírgnæfandi
mótunarafl í ríkjum sem voru áður innan
landamæra Rómaveldis, en norðar og
austar í Evrópu gætir þessara áhrifa
minna. Þar myndast ríkiseiningar sem
tengjast í „Hinu heilaga þýsk-rómverska
ríki“ 962.
Á 19. öld töldust þýsku ríkin vera 35.
Þetta form var arfleifð allt frá þjóðflutn-
ingatímunum, þýskar eða germanskar
þjóðir skiptar upp í yfirráðasvæði ýmissa
ættflokka eða „þjóða“ sem töluðu ger-
mönsk mál og áttu sér svipaðan átrúnað,
sem er mjög erfitt að skilgreina - Jan de
Vries -. Þessar þjóðir byggðu landsvæði
sem afmarkaðist ekki af landfræðilegum
landamærum, hafi eða aflokandi fjall-
görðum, landamærin voru því á reiki og
voru löngum ástæða til styrjalda og
ókyrrðar.
Öll þessi laustengdu smáríki með
Habsborgarkeisara sem æðsta rík-
ishöfðingja gátu því og urðu að
tryggja eigin tilveru efnahagslega
og menningarlega. Á miðöldum
urðu Hansaborgirnar verslunar-
stórveldi. Á síðari öldum mótuðu
hirðir smáfursta þessara ríkja
menningarviðleitni og störf, sem
náðu mestri hæð á barokktímabil-
inu, bæði í arkitektúr og músík.
Menningarleg fjölbreytni einkenndi
þessi landsvæði. Pietismi í trúmál-
um, þýsk mystik með Böhme og
fleirum og Hegel og Kant í heim-
speki.
Sá menningarblómi, sem rís hæst
í þýskum málheimi á 18. og 19. öld
var upphaflega tengdur þýsku smá-
ríki og borginni Weimar í Þyringa-
landi. Weimar var nefnd Aþena
Þýskalands. Goethe, Schiller,
Herder störfuðu allir í Weimar
undir verndarvæng stórhertogans.
Höfundurinn leggur áherslu á þá
menningarlegu grósku sem blómg-
aðist innan hvers þessara smái’íkja
í mismunandi mæli og að smáríkja-
formið hafi aukið á fjölbreytileik-
ann og opnað fleirum tækifæri til
frumkvæðis heldur en gefist hefði í
miðstýrðu stórríki. Hann fjallar
síðan um sameiningu Þýskalands
og þá sögu sem einkennist af sam-
hæfingu og stóraukinni miðstýr-
ingu sem gerði Þýskaland að stór-
veldi á síðari hluta 19. aldar og 20.
öld.
Höfundurinn hefur ákveðnar
skoðanir um málefni Evrópu, hinn
gamli draumur um sameiningu
Evrópu er hans draumur. Þetta var
draumur Karls mikla á sinni tíð, að
endurreisa Rómaveldi, Karl 5. starfaði í
þessum anda og ýmsir vilja álíta að Nap-
óleon mikli hafi haft þetta að leiðarljósi.
Aðrir vandamenn leituðust við að halda
jafnvægi milli stórveldanna, Metternich
og Otto von Bismarch. Og á 20. öld eflist
þessi forna draumsýn svo að hún hillir
undir nánara samband allra ríkja Evrópu.
Hugmyndir manns, sem var Þjóðverji
og er Frakki um sögu Þjóðverja varpar
nýju ljósi á þessa sögu og jafnframt sögu
Evrópu í fortíð og nútíð.
SIGLAUGUR BRYNLEIFSSON
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS - MENNING/LISTIR 18. MARS 2000 9