Alþýðublaðið - 07.02.1987, Blaðsíða 7

Laugardagur 7. febrúar 1987
7
GYLFI Þ. GISLASON 70 ÁRA
einstaklingnum
til alls sem lifir
fimmtíu árin í sögu Alþýðuflokksins
eru liðin. Önnur koma á eftir. Enginn
veit, hvað þau bera í skauti sínu. Okkur
og þeim, sem á eftir koma, ber helg
skylda til þess að halda áfram barátt-
unni fyrir frelsi og rétti, hagsæld og
hamingju. Þegar Alþýðuflokkurinn
hófgöngu sínafyrir fimmtíu árum, var
fátæktin stærst vandamála, og rétt-
leysi lítilsmagnans, umkomuleysi oln-
bogabarnsins. Allt þetta hefur breytzt.
Nú komumst við öll sómasamlega af.
Verkamaðurinn og sjómaðurinn, iðn-
aðarmaðurinn og bóndinn njóta virð-
ingar í starfi sínu, þjóðfélagið hefur
viðurkennt skyldur sínar við gamalt
fólk og börn, þeir, sem eru sjúkir eða
standa með einhverjum hætti höllum
fæti í lífsbaráttunni, eiga rétt á sjálf-
sagðri aðstoð samfélagsins, allir eiga
jafnan rétt til menntunar. Auðvitað
skortir enn mikið á, að við höfum náð
eins langt á öllum þessum brautum og
við kjósum. Þess vegna bíða okkar
mörg og stór verkefni. En við erum á-
réttri leið að þessu leyti. Og vísindi og
tækni eiga enn eftir að færa okkur nýj-
ar framfarir og nýja velmegun á næstu
árum og áratugum og munu auðvelda
okkur að gera þjóðfélagið betra og rétt-
látara.
Einmitt nú, á hálfrar aldar afmæli
Alþýðuflokksins, á fimmtíu ára afmæli
flokks íslenzkra jafnaðarmanna, lang-
ar mig til þess að minna á og undir-
strika, hver hlýtur ávallt að vera og
verða kjarninn í allri baráttu jafnaðar-
manna í stjórnmálum og félagsmál-
um. Auðvitað er aukin velmegun mik-
ilvæg. Auðvitað er bætt mentun mikils
virði. Auðvitað eru betri og stærri skip,
nýjar og fullkomnari verksmiðjur og
þægilegri og glæsilegri búðir æskileg-
ar. En einu megum við aldrei gleyma.
Allar verða framfarirnar að vera í þeim
anda, sem verið hefur aðalsmerki jafn-
aðarstefnunnar frá þvi að hún fæddist
i brjósti hinna beztu manna sem hug-
sjón um frelsi og réttlæti, um samúð og
samhjálp. Annars verður árangurinn
ekki sá, sem þeir vildu, að hann yrði.
í sögu Gests Pálssonar um Hans
Vögg segir:
„Engum datt í hug, að vert væri að
reynaað kynnasthonum, þekkjahann
eða þíða burt klakann, sem frosinn var
utan um þessa vatnskarlssál eins og
föturnar hans á vetrardegi. Nei, það
datt engum í hug, sízt af öllum Hans
sjálfum. Vaninn var orðinn eðli hans.
En hefði nokkur mátt líta inn í sál
hans, mundi hann að líkindum hafa
komizt að raun um, að hún fyrir innan
klakann var orðin eins kreppt af vatns-
burðinum og hendurnar hans.
En hestarnir í Reykjavík vissu það
betur en allir menn, að þrátt fyrir allan
vanans klaka var sálin hans Hans
Vöggs ekki oröin eins köld og hendurn-
ar. Það er sorgleg sjón að sjá útigangs-
hestana i Reykjavík á veturna. Þeir
hrekjast um fjöruna eða göturnar,
skinhoraðir, þyrstir og athvarfslausir.
Enginn skiptir sér hið minnsta af
þeim, og enginn veit jafnvel, hver á þá.
I stormunum og byljunum híma þeir
nötrandi undir húsveggjunum eða láta
fyrir berast á bersvæði, hálfdauðir úr
sulti og kulda.
Þessa hesta tók Hans Vöggur að sér.
Hann vatnaði öllum, sem hann náði i,
klappaði þeim og klóraði undir eyrun-
um og setti upp við þá langar hróka-
ræður, sem enginn skildi neitt í nema
hann og þeir. Af þessu varð hann svo
ástsæll í þeirra hóp, að þeir stundum
fylgdu honum eftir flokkum saman
um göturnar. Aldrei var Hans kátari
eða ánægðari en þegar svo bar undir.
Hann raulaði þá vísuna sína nokkru
hærra en venjulegt var, vaggaði dálítið
meira út í hliðarnar og var brosleitur út
undir eyru.
Líkt var farið sambúð hans við götu-
strákana. Það gekk sú saga um Hans,
aö þegar hann var nýorðinn vatnskarl,
hefðu götustrákarnir farið að hrekkja
hann og erta eins og hina vatnskarlana
og vatnskerlingarnar. Þeir köstuðu í
hann snjókúlum, heltu úr fötunum
fyrir honum og kölluðu eftir honum
ýmis háðsyrði.
Hans tók öllu þessu með mestu still-
ingu. Og einu sinni, þegar ertingarnar
og fúkyrðin keyrðu fram úr hófi, sagði
hann við þá ofur rólega: „Þetta gerir
ekkert til, blessuð börnin þurfa að
leika sér“. Þó undarlegt kunni að virð-
ast, sljákkaði í strákum, og smátt og
smátt hættu þeir alveg að erta Hans
gamla. Og eftir ekki alllangan tíma
kom þar, aö það var skoðað hinn mesti
ódrengskapur að gera nokkuð á hluta
hans.
Hitt kom oft fyrir, að hann væri tek-
inn til þess að koma sáttum eða stund-
arfriði á milli götustrákanna og hinna
vatnskarlanna og vatnskerlinganna.
Og þó hann hefði enga amtsmanns-
skipun til þessara starfa, varð honum
þó meira ágengt en flestum sátta-
nefndarmönnum mundi hafa orðið".
Svo mörg eru þau orð í sögunni.
Hans Vöggur var olnbogabarn síns
tíma. Hann var kaldur og hrjáður. En í
sál hans bjó sú hlýja, sú góðvild, sú
samúð með mönnum og málleysingj-
um og sú elska til allra þeirra, er
standa höllum fæti eða eru á villigöt-
um, sem er innsti kjarni allra hugsjóna
jafnaðarstefnunnar.
Vonandi á hvert nýtt ár um alla fram-
tíð eftir að færa íslenzkri þjóð nýjar
framfarir, meiri velmegun, aukið rétt-
læti, glæstari menningu.
En allt á þetta þó að þjóna því, að
maðurinn verði göfugri og farsælli en
hann var. Þess vegna verður sóknin
fram á við að heyjast undir merkjum
mannúðar og bræðralags, virðingar
fyrir einstaklingnum, kærleika til alls,
sem lifir. Þess vegna verðum við að
læra af Hans Vögg, hugarþeli hans og
hjartalagi. Við höfum sigrazt á eymd-
inni og armóðnum, sem setti svip á
lífsbaráttu hans.
En sigurvonir okkar í eilífri baráttu
fyrir frelsi og réttlæti eru tengdar því,
að við tileinkum okkur þá afstöðu, sem
setti svip sinn á sálarlif hans, — það
hugarfar góðvildar og þann vilja til
samhjálpar, sem er aðalsmerki sannr-
ar og hreinnar jafnaðarstefnu.
Megi gæfa íslenzkrar alþýðu, gjör-
vallrar islenzkrar þjóðar, reynast slík,
að hún sæki á komandi árum fram
undir slíku merki. Það er afmælisósk
mín til Alþýðuílokksins og allra Al-
þýðuilokksmanna, nú á hálfrar aldar
aimæli flokksins, að honum megi
auðnast að stuðla að þvi með stefnu
sinni og starfi, að íslenzkt þjóðfélag, ís-
lenzkt þjóðlíf beri í sívaxand mæli
svipmót þessara hugsjóna.
Cyljl Þ. Gíslason i rœðustól á Alþingi.
Gylfi Þ. Gíslason, forseti Sameinaðs þings, við rœðustól, vafa-
laust að rœða við gesti.