Alþýðublaðið - 14.03.1987, Qupperneq 5

Laugardagur 14. mars 1987
5
Allir þessir sleggjudómar um
stjórnmálamerm eru dálítið dapur-
legt fyrirbæri. Ummæli eins og ég
sé kerfiskall eða býrókrat er vitn-
isburður um, hvernig íslensk
stjórnmál eru oft persónugerð ...
Á menntaskólaárunum tók Jón mikinn þátt í leiklistarstarfsemi skólans.
Hér lœðist hann ásviðinu Íblíðu ogstríðu, skólaleikriti M.A. 1959, ásamt
Önnu Guðrúnu Jónasdóttur, Pétri Einarssyni núverandi leikhússtjóra á
Akureyri og Laufeyju Þorbjarnardóttur sem síðar varð eiginkona hans í
blíðu og stríðu.
Jón Sigurðsson hefur gegnt fjölda trúnaðarstarfa hérlendis og erlendis.
M.a. hefur hann verið fulltrúi íslands ístjórn Norræna fjárfestingarbank-
ansfrá 1976 og stjórnarformaður hans á árunum 1984—86. Á myndinni
sést Jón á 10 ára afmœli bankans og með honum tveir stjórnarmenn, þeir
Eero Ihomainen, frá Finnlandi og Jan O. Karlsson frá Svíþjóð.
Laufey Þorbjarnardóttir, útskrifaðist sem stúdent frá Menntaskólanum á Akur-
eyri vorið 1962. Jón var á þeim tíma við hagfrœðinám í Stokkhólmi en flaug
heim daginn áður en Laufey útskrifaðist. Þau giftust sama ár.
Jafnaðarstefnan er íslandi til góðs.
Alþýðuflokkurinn er t.d. að mörgu
leyti frjálslyndari í efnahagsmálum
en Sjálfstæðisflokkurinn sem er
bundinn af gamalgrónum sérhags-
munum. Alþýðuflokkurinn vill
ganga lengra í valddreifingu og
frjálsræði í markaðsmálum en
Sjálfstæðisflokkurinn og draga úr
ríkisafskiptum í atvinnumálum og
viðskiptum. Nýleg dæmi um stöðn-
un og úrelta atvinnustefnu stjórn-
arflokkanna eru tillögur ríkis-
stjórnarinnar í Útvegsbankamál-
inu. Samstarf Sjálfstæðismanna
við Framsókn hefur ráðið þar úr-
slitum, en Framsóknarflokkurinn
er í viðjum úreltrar atvinnustefnu.
Alþýðubandalagið hneigist of mik-
ið til miðstýringar og ríkisforsjár,
aðhyllist pólitísk trúarbrögð. Engu
að síður eigum við margt sameigin-
legt með flokknum í heilbrigðis-,
mennta og félagsmálum. Ef ég dreg
þetta allt saman, þá hefur Alþýðu-
flokkurinn það fram yfir aðra
flokka að vera víðsýnn umbóta-
flokkur!*
— Ertu þvífylgjandi að Alþýðu-
flokkurinn fari í stjórn eftir kosn-
ingar?
„Auðvitað viljum við fara í
stjórn. Felst það ekki í orðinu
„stjórnmál" þar sem forliðurinn er
„stjórn?“ Við teljum að við höfum
mikilvæg mál fram að færa og vilj-
um berjast fyrir þeim. En að sjálf-
sögðu verðum við að sjá úrslitin
fyrst. Við viljum taka þátt í stjórn-
armyndun til að mynda stjórn um
málefni en ekki stóla. Sjálfstæðis-
flokkur — Alþýðuflokkur er ekki
fjarlægur möguleiki, en það fer eft-
ir málefnum. Hins vegar vil ég síður
en svo útiloka aðra flokka eða aðrar
samsteypustjórnir. Stjórnir á
ekki að mynda um einstaka menn
eða einstök málefni heldur mörg
málefni og heildarstefnu."
— Áttu þér draumastjórn?
„Draumastjórnin er stjórn með
aðild Alþýðuflokksins þar sem
sjónarmið flokksins fá mikið gildií*
Of mikið af lagaákvæðum
— Þú hefur fengið á þig orð fyr-
ir málefnalega framsetningu á
stjórnmálum. Eru þingmenn al-
mennt of ómálefnalegir á þingi?
Skortir þá undirstöðu og þekkingu
í málum sem þeir fjalla um hverju
sinni?
„Á Alþingi er nauðsynlegt að
þingmenn séu með rætur á ýmsum
sviðum þjóðlífsins. Þannig er t.d.
æskilegt að þingmenn hafi verið
eða séu sjómenn, verkamenn,
bændur, atvinnurekendur, kennar-
ar, embættismenn, læknar, prestar
o.s.frv. Það er þinginu hollt að
þingmenn séu ekki allir atvinnu-
pólitíkusar frá barnsaldri. Það er
án efa gagnlegt að þingmenn séu
sérfróðir um mál sem þeir eru að
fást við. Ég veit að margir þing-
menn eru sammála mér í þessu. En
auðvitað eiga þingmenn ekki að
vera sérfræðingar. Þetta er líka
spurning um verkaskipulag; sér-
fræðiþekkingin er hjá embættis-
mönnum og sérfræðingum, en það
má ekki þýða að löggjafarvaldið
færist til þeirra í reynd!‘
— Er sú þróun ekki hœttuleg
lýðrœðinu?
„Hún getur verið það. Þetta er
spurning um hvernig hið þjóð-
kjörna þing beitir löggjafarvaldinu.
Lög eiga að lýsa grundvallarreglu í
samfélaginu. í seinni tíð höfum við
fengið mikið af almennt orðuðum
stefnuyfirlýsingum í lög en Iíka ým-
is smásmuguleg ákvæði eins og
reykingarreglur á vinnustöðum
o.s.frv. Það er of mikið af slíkum
ákvæðum í lögum. Lagaákvæði
sem erfitt er að fara eftir, ýmist af
því að þau eru svo óljóst orðuð eða
svo smásmuguleg að ekki er hægt
að fara eftir þeim, gera það að
verkum að menn hætta að bera
virðingu fyrir lögunum.
Hættan er sú að menn sjái ekki
skóginn fyrir trjám. Við verðum að
virkja lýðræðið að nýju og láta
fólkið sjálft, vinnustaði eða aðra
hópa leysa sín innanhúsvandamál
en ekki löggjafann. Þetta er lang-
tímamál í löggjafarstarfi"
Hef ekki búið í fílabeins-
turni
— Nú ert þú farinn að þeysast
um vinnustaði með fundi. Er þetta
ekki talsverð breyting Jrá þvi að
ganga um flosteppi Þjóðhagsstofn-
unar? Hvernig finnst þér að stíga úr
fílabeinsturni og rœða við alþýð-
una?
Nú skellihlær Jón: „Ég kannast
ekki við að hafa búið í fílabeins-
turni. Ég hef verið ráðgjafi og
málamiðlunarmaður sem hefur
starfað með mörgum mönnum,
stofnunum og samtökum en ekki
setið einangraður. Ég hef verið
sáttamaður í mörgum vinnudeilum
og er alls ekki óvanur því að hitta
fólk úr ýmsum hópum þar sem
hagsmunir rekast á. Meðal annars
hef ég unnið mikið við fiskverðs-
samninga, kvótakerfið og kjara-
samninga og er vanur því að hlýða
á skoðanir þeirra sem við þessar
ákvarðanir búa á opnum fundum
og á öðrum stöðum. En það er rétt
ég hef ekki haldið pólitíska fundi á
vinnustöðum áður. Þessir fundir
eru skemmtilegir og gefandi. Það er
mikilvægt að fá andann frá fólki:
og heyra viðhorf þess og skoðanir á
málefnum flokksins og þjóðmálum
yfirleitt. Menn reyna auðvitað einn-
ig að koma frambjóðenda í klípu á
svona fundum. Það er líka
skemmtilegt en auðvitað misjafn-
Iega skemmtilegt. Og ef þú ert að
ýja að því að ég tali óskiljanlegt mál
þá er því til að svara að ég hef lítið
verið gagnrýndur fyrir hag-
fræðsku. Eg vona að ég tali yfirleitt
skiljanlegt mál!‘
Foreldramissirinn mótaði
mig á margan hátt
Jón missti foreldra sína ungur.
Móðir hans lést þegar hann var tíu
ára og faðir hans dó þegar Jón var
fimmtán ára. Ég spyr hann um
þessa erfiðu reynslu.
„Húnvar ákaflega sár. fyrir mig
og bræður mína“, segir Jón hægt.
„Móðir mín hafði verið veik í nokk-
ur ár áður en hún dó og það voru
erfið ár fyrir unga drengi. Auðvitað
var þetta reynsla sem mótaði mig á
margan hátt. En ég átti góða að og
við bræðurnir vorum samrýndir.
Ég á tvo bræður, Þóri sem er tveim-
ur árum eldri en ég og starfar nú
sem kennari við Menntaskólann við
Sund í Reykjavík, og Guðmund
sem er ári yngri en ég og er starfandi
heilsugæslulæknir á Seltjarnarnesi.
Ættingjar mínir á ísafirði og víðar
reyndust okkur vel. Á sumrin var ég
lengi í sveit hjá góðu fólki í Ögri við
Djúp og í Arnardal í Skutulsfirði.
Ömmur okkar voru báðar mjög
merkilegar konur og mér mikils
virði í bernsku. Faðir minn dó sum-
arið áður en ég fór í Menntaskólann
á Akureyri. Upp frá því vorum við
bræðurnir á eigin vegum. Á þessum
árum var það ekki ógerningur.
Þetta var hægt. Ég vann fyrir mér á
sumrin og lifði á þeim tekjum yfir
veturinn!'
Á leiksviði á ísafirði og
Akureyri
— í Menntaskólanum á Akur-
eyri gastu þér gott orð sem leikari.
Þú hefur ekki hugsað þér að leggja
leiklistina fyrir þig?
„Nei alls ekki sem atvinnu. Leik-
listarlífið í skólanum var grósku-
mikið og þetta var talinn einn
skemmtilegasti félagsskapurinn.
Leiklistin var Iíka félagsstarf sem
sýndi svo áþreifanlegan árangur —
sjálfar sýningarnar — og þetta
tvennt heillaði mig!‘
— En þörfin fyrir leikrœna tján-
ingu?
Jón brosir: „Félagsskapurinn var
númer eitt. Annars var þetta ekki í
fýrsta skipti sem ég stóð á Ieiksviði.
Eg hafði tekið þátt í leiksýningu
sem barn á ísafirði. Þannig var að
hópur frá Þjóðleikhúsinu fór í leik-
för um Vestfirði með leikritið Tópas
eftir Marcel Pagnol sumarið 1953.
Þarna voru stórar stjörnur á ferð-
inni; Haraldur Björnsson, Róbert
Arnfinnsson, og Sigríður Hagalín.
Það vantaði nokkra stráka til að
leika baldinn skólabekk og við vor-
um nokkrir „púkar“ fengnir til að
aðstoða stjörnurnar. Þetta gekk nú
allt skammlaust fyrir sig og ég man
ennþá rulluna mína. Hún var for-
skriftin sem bekkurinn hafði í
skriftartímanum: „Illur fengur, illa
forgengur!* Satt að segja skildum
við „púkarnir" þetta ekki fyrr en
eftir dúk og disk. Seinna vantaði
strák til að leika blaðsöludreng í
„Kjarnorku og kvenhylli“ eftir
Agnar Þórðarson en þá kom
Brynjólfur Jóhannesson til að Ieika
í sínum gamla heimabæ. Og ég var
fenginn til að leika strákinn. Ég get
reyndar stært mig af því að hafa
leikið með verðandi atvinnuleikur-
um í MA. Við stóðum þá saman á
sviði Pétur Einarsson, núverandi
leikhússtjóri á Akureyri og ég. En
sem betur fer fyrir áhorfendur lauk
mínum leikferli við stúdentsprófið!1
— Kannski að leiklistarþekking
þín nýtist þér á þingi?
„Hafi ég eitthvað lært í leiklist þá
er ég löngu búinn að gleyma því. Því
er nú verr og miður!‘
Skáldskapur og ást
í Menntaskóla
— Þúortirennfrem urá skólaár-
unutn?
„Skáldferillinn var nú alveg
bundinn við ritstjórnartíma minn
við skólablaðið. Það þurfti að fylla
síðurnar með einhverju!1
— Hefurðu ekki ort síðan?
„Ég get sett saman vísu ef ég má
til svona í samkvæmisleikjum!1
— Önnur félagsleg afrek á
menntaskólaárunum?
„Ég vil nú ekki kalla það afrek en
í MA var ég formaður leikfélagsins
og sat í ritstjórn skólablaðsins með-
al annars með Halldóri Blöndal.
Svo tók ég þátt I íþróttum skólans,
sérstaklega í skólaíþróttinni blaki;
ég segi það með stolti að mitt bekkj-
arlið var blakmeistarar þrjú ár í röð.
Ég hef reyndar gaman af íþróttum
ennþá og æfi körfubolta tvisvar í
viku!‘
En menntaskólaárin voru ekki
einungis tími náms' — og leikja,
þarna kynntist Jón eiginkonu sinni,
Laufeyju Þorbjarnardóttur frá
Grenivík: „Hún var í skólanum á
sama tíma og ég en tveimur bekkj-
um á eftir mér. Við settum eig-
inlega fyrst upp heimili við Fálka-